قدیمی ترین کتاب تاریخ گیلان
مقدمه
تاریخ گیلان و دیلمستان، به‌عنوان یک اثر تاریخی بی‌نظیر، نه تنها بازتاب‌دهنده تاریخ و فرهنگ این منطقه است، بلکه به‌عنوان قدیمی‌ترین کتاب تاریخ گیلان، گنجینه‌ای ارزشمند از اطلاعات تاریخی، فرهنگی و اجتماعی را در خود جای داده است. این کتاب که توسط سید ظهیرالدین مرعشی در قرن نهم هجری تألیف شده، تصویری جامع از گذشته‌های دور این سرزمین ارائه می‌دهد.
قدیمی‌ترین کتاب تاریخ گیلان و دیلمستان
تاریخ گیلان و دیلمستان: منبعی بی‌نظیر از گذشته
کتاب «تاریخ گیلان و دیلمستان» قدیمی‌ترین کتاب شناخته شده درباره تاریخ گیلان است که در سال ۸۸۰ هجری قمری (۱۴۷۵ میلادی) توسط سید ظهیرالدین مرعشی به زبان فارسی تألیف شده است. این کتاب منبعی ارزشمند برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ این منطقه است و شامل اطلاعاتی درباره حکام و سلاطین گیلان و دیلمستان، آداب و رسوم مردم منطقه، و وقایع تاریخی تا سال ۸۹۴ هجری قمری می‌باشد.
ساختار کتاب
کتاب «تاریخ گیلان و دیلمستان» شامل یک مقدمه و هفت باب است که هر باب از فصول متعددی تشکیل شده است. متأسفانه، بخش‌هایی از این اثر، از جمله مقدمه و قسمت‌هایی از باب‌های اول و دوم، در نسخه‌های موجود از بین رفته‌اند. این نقصان‌ها اما از ارزش تاریخی و محتوایی کتاب نمی‌کاهند و همچنان به‌عنوان یک منبع ارزشمند باقی مانده است.
موضوعات مورد بررسی در کتاب
- حکام و سلاطین گیلان و دیلمستان قبل از ظهور سادات کیایی
- آداب و رسوم مردم منطقه
- وقایع تاریخی تا سال ۸۹۴ هجری قمری
- فرهنگ، آداب و رسوم، و زبان گیلان در آن دوره
نسخه خطی و تاریخچه آن
نسخه خطی کتاب در سال ۹۳۶ هجری قمری (۱۵۲۹ میلادی) از روی نسخه اصلی رونویسی شده است. این نسخه بعدها به روسیه منتقل و سپس توسط سر ریچارد لی، سفیر انگلیس در روسیه، به انگلستان برده شد. در نهایت، این نسخه به کتابخانه بودلیان دانشگاه آکسفورد اهدا شد و اکنون با شماره MS.OR.165 در آنجا نگهداری می‌شود.
اهمیت نسخه خطی
نگهداری نسخه خطی این کتاب در یکی از معتبرترین کتابخانه‌های جهان، نشان‌دهنده اهمیت و ارزش تاریخی این اثر است. این نسخه نه تنها به‌عنوان یک منبع تاریخی بلکه به‌عنوان یکی از گنجینه‌های فرهنگی و ادبی ایران در خارج از مرزهای کشور حفظ شده است.
اهمیت فرهنگی و تاریخی کتاب
ثبت لغات و اصطلاحات محلی
یکی از ویژگی‌های برجسته این کتاب، ثبت لغات و اصطلاحات محلی گیلان است. این ویژگی به پژوهشگران زبان‌شناسی و فرهنگ‌شناسی امکان می‌دهد تا به بررسی و تحلیل زبان و فرهنگ محلی این منطقه بپردازند.
منبعی برای پژوهش‌های تاریخی و اجتماعی
این کتاب به دلیل ارائه اطلاعات دست اول از وقایع تاریخی و شیوه زندگی اجتماعی و اقتصادی مردم گیلان، به‌عنوان منبعی ارزشمند برای پژوهش‌های تاریخی و اجتماعی شناخته می‌شود.
نتیجه‌گیری
کتاب «تاریخ گیلان و دیلمستان» نه تنها به‌عنوان قدیمی‌ترین کتاب تاریخ گیلان شناخته می‌شود، بلکه به دلیل محتوای غنی و جامع خود، همچنان منبعی ارزشمند برای مطالعه تاریخ و فرهنگ این منطقه محسوب می‌شود. حفظ و مطالعه این اثر نه تنها به درک بهتر تاریخ گیلان کمک می‌کند، بلکه به حفظ و احیای میراث فرهنگی و تاریخی ایران نیز یاری می‌رساند.