بازی محلی دال پلان چیست
بازی‌های بومی و محلی بخش مهمی از فرهنگ و هویت مناطق مختلف ایران را تشکیل می‌دهند. یکی از این بازی‌های سنتی که در مناطق غربی کشور، به‌ویژه در میان اقوام لک و لر رواج دارد، بازی «دال پلان» است. این بازی که به نام‌های «دال پلو»، «دال پل» و «دال پران» نیز شناخته می‌شود، شباهت‌هایی به بازی‌های بولینگ و دارت دارد و بر اساس هدف‌گیری و دقت در پرتاب سنگ‌ها انجام می‌شود.
تاریخچه بازی دال پلان
دال پلان از دیرباز در میان اقوام لک و لر به‌عنوان یکی از سرگرمی‌های محبوب شناخته شده است. این بازی نه‌تنها به‌عنوان یک فعالیت تفریحی، بلکه به‌عنوان روشی برای تقویت مهارت‌های جسمانی و ذهنی، از جمله دقت، تمرکز و هماهنگی بین چشم و دست، مورد توجه بوده است. با گسترش فناوری و تغییر سبک زندگی، بسیاری از بازی‌های سنتی به فراموشی سپرده شده‌اند؛ اما دال پلان همچنان در برخی مناطق به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی حفظ شده است.
نحوه انجام بازی دال پلان
ملزومات بازی
برای انجام این بازی به موارد زیر نیاز است:
– چند تکه تخته‌سنگ صاف به ابعاد تقریبی ۲۵ در ۱۵ سانتی‌متر که به آن‌ها «دال» گفته می‌شود.
– قلوه‌سنگ‌هایی به تعداد دال‌ها که به‌عنوان ابزار پرتاب استفاده می‌شوند.
چیدمان دال‌ها و فواصل
– هر تیم دارای سه دال است که آن‌ها را در یک خط مستقیم و با فاصله حدود ۱.۵ متر از یکدیگر، به‌صورت عمودی در زمین فرو می‌کند.
– دال‌های هر تیم باید دقیقاً روبه‌روی دال‌های تیم مقابل قرار گیرند.
– فاصله بین اولین دال هر تیم تا دال‌های تیم مقابل، بسته به رده سنی بازیکنان، بین ۱۰ تا ۱۶ متر تعیین می‌شود.
قوانین بازی
– بازی می‌تواند به‌صورت انفرادی یا تیمی برگزار شود. در حالت تیمی، هر تیم معمولاً شامل سه بازیکن اصلی و دو بازیکن ذخیره است.
– بازیکنان به نوبت قلوه‌سنگ‌های خود را به سمت دال‌های تیم مقابل پرتاب می‌کنند تا آن‌ها را سرنگون کنند.
– در صورت موفقیت در سرنگون کردن یک دال، بازیکن یک پرتاب اضافی به‌عنوان جایزه دریافت می‌کند.
– اگر بازیکنی با یک پرتاب دو دال را بیندازد، دو پرتاب جایزه می‌گیرد.
– بازی تا زمانی ادامه می‌یابد که یکی از تیم‌ها به امتیاز تعیین‌شده (معمولاً ۹ امتیاز) برسد.
نحوه امتیازدهی
– هر دال سرنگون‌شده یک امتیاز دارد.
– اگر تیمی بتواند در یک دور هر سه دال تیم مقابل را بیندازد و دال‌های خود را حفظ کند، سه امتیاز کسب می‌کند.
– بازی در چند دور ادامه می‌یابد تا یکی از تیم‌ها به امتیاز نهایی برسد.
اهمیت فرهنگی و اجتماعی بازی دال پلان
بازی دال پلان علاوه بر جنبه‌های تفریحی، نقش مهمی در تقویت روابط اجتماعی، افزایش نشاط جمعی و حفظ فرهنگ بومی دارد. این بازی به‌عنوان یک فعالیت گروهی، همکاری و هماهنگی بین اعضای تیم را تقویت می‌کند و فرصتی برای انتقال سنت‌ها و ارزش‌های فرهنگی به نسل‌های جوان‌تر فراهم می‌آورد.
چالش‌ها و راهکارهای حفظ بازی‌های بومی
با توجه به گسترش فناوری و تغییر سبک زندگی، بسیاری از بازی‌های بومی و محلی در معرض فراموشی قرار گرفته‌اند. برای حفظ و احیای این بازی‌ها، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:
– برگزاری جشنواره‌ها و مسابقات بازی‌های بومی در سطح محلی و ملی.
– آموزش و ترویج این بازی‌ها در مدارس و مراکز فرهنگی.
– مستندسازی و ثبت بازی‌های بومی به‌عنوان میراث فرهنگی ناملموس.
– تشویق خانواده‌ها به معرفی و انجام این بازی‌ها با فرزندان خود.
با این اقدامات، می‌توان به حفظ و انتقال این میراث ارزشمند فرهنگی به نسل‌های آینده کمک کرد.
