آشنایی با انواع نژاد سگ ایرانی + نکات مهم نگهداری

در این نوشته چه می‌خوانیم؟
۴ نژاد سگ ایرانی
کدام نژاد سگ ایرانی برای زندگی در خانه مناسب است؟

سگ‌های ایرانی نژادهای گوناگونی دارند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. این سگ‌ها سال‌هاست که در ایران زندگی می‌کنند و هر کدام در منطقه‌ای خاص شناخته شده‌اند. برای مثال، سگ سرابی که معمولاً از گله‌ها محافظت می‌کند، یا سگ تازی که بسیار سریع است و در دشت‌ها دیده می‌شود. هر کدام از این سگ‌ها داستان خودشان را دارند و بخشی از فرهنگ و زندگی مردم ایران هستند.

علاوه بر این‌ها، نژادهای دیگری هم مانند سگ سنگسری، سگ قفقازی و سگ قدرجونی در مناطق مختلف ایران وجود دارند. هر کدام از این سگ‌ها ظاهر و رفتار خاص خود را دارند و بسیاری از مردم به آن‌ها علاقه دارند. شناخت این نژادها به شما کمک می‌کند اگر قصد دارید یک سگ نگه‌دارید، انتخاب بهتری داشته باشید. همچنین، با شناخت آن‌ها می‌توانید بیشتر با تاریخ و فرهنگ ایران آشنا شوید.

در این مقاله، ما هر نژاد سگ ایرانی را به طور کامل معرفی می‌کنیم. از شکل ظاهری و رفتار آن‌ها گرفته تا نحوه مراقبت و کارهایی که می‌توانند انجام دهند.

اما چه نژادهایی از سگ‌ها در ایران وجود دارند؟ ایران هم مانند بسیاری از کشورهای دیگر، نژادهای خاص خود را دارد. با این حال، بیشتر این نژادها به صورت رسمی ثبت نشده‌اند و همین موضوع پیدا کردن سگ‌های اصیل ایرانی را سخت می‌کند. هر کدام از این سگ‌ها ویژگی‌های منحصر به فردی دارند. اگر این ویژگی‌ها را بشناسید، بهتر می‌توانید با آن‌ها ارتباط برقرار کنید و رفتارشان را درک کنید. اگر دوست دارید بیشتر با نژادهای اصیل و باهوش سگ‌های ایرانی آشنا شوید، در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.

۴ نژاد سگ‌های ایرانی

از میان انواع سگ‌های بومی ایران، چهار نژاد به طور رسمی در فهرست ملی کشور به ثبت رسیده‌اند. این سگ‌ها از گذشته‌های دور در سرزمین ایران زندگی کرده‌اند و ریشه و اصالت کاملاً ایرانی دارند. در ادامه، همه‌ی اطلاعات لازم درباره‌ی این نژادها را به طور کامل در اختیارتان قرار می‌دهیم.

سگ سرابی

سگ سرابی، محبوب‌ترین نژاد سگ در ایران است که به خاطر کارایی‌اش در کمک به چوپانان شهرت دارد. مهم‌ترین ویژگی این سگ، توانایی بالای او در شکار، پیدا کردن رد و محافظت از قلمرو است؛ به همین دلیل گاهی او را سگ شکارچی یا محافظ نیز می‌نامند. او در شکار چنان مهارتی دارد که حتی برای تعقیب آهو و پلنگ نیز از او استفاده می‌شود. سگ سرابی در برابر خطرها بسیار نترس و با شهامت است و بدون واهمه به گرگ، پلنگ، گراز، خرس و حتی حیوانات بزرگ‌تر از خود حمله می‌کند. این سگ، انتخاب بسیار خوبی برای کسانی است که یک همراه وفادار و مطمئن می‌خواهند. امروزه این نژاد نه فقط در ایران، بلکه در بسیاری از کشورهای جهان مانند آمریکا و انگلستان نیز شناخته شده است. برای مشاهده تصویر این نژاد از سگ ایرانی، بخش بعدی مقاله را ببینید.

سگ سرابی، یکی از نژادهای اصیل و باشکوه ایرانی است که زادگاه اصلی آن منطقه سراب در استان آذربایجان شرقی می‌باشد. این سگ‌ها جثه‌ای بزرگ، بدنی عضلانی و قدرتمند دارند که آن‌ها را به همراهانی محافظ و قابل اعتماد تبدیل می‌کند.

پوشش ضخیم و بلند این سگ‌ها، که معمولاً به رنگ‌های سفید، کرم یا ترکیبی از این دو دیده می‌شود، به آن‌ها این امکان را می‌دهد که در برابر آب و هوای سرد مقاومت بالایی داشته باشند. سرابی‌ها ذاتاً سگ‌هایی آرام، باهوش و بسیار وفادار به صاحب خود هستند. آن‌ها غریزه محافظتی قوی دارند و از خانواده و قلمرو خود به خوبی مراقبت می‌کنند.

به دلیل ویژگی‌های برجسته‌ای که دارند، از این سگ‌ها به عنوان محافظ دام‌ها، خانه و همچنین یک دوست وفادار در کنار خانواده نگهداری می‌شود.

خصوصیات نژاد سرابی

سگ سرابی در حدود یک سال و دو ماهگی بالغ می‌شود و معمولاً بین ۱۲ تا ۱۷ سال زندگی می‌کند. این نژاد می‌تواند خود را با آب‌وهوای مختلف وفق دهد. جثه‌ی سگ سرابی بزرگ و قدرتمند است و اگر به خوبی از آن مراقبت شود، حتی ممکن است وزنش به ۱۰۰ کیلوگرم هم برسد. قد این سگ حدود ۷۰ تا ۹۰ سانتی‌متر است. این سگ بسیار باهوش و آموزش‌پذیر است و به خوبی از اعضای خانواده اطاعت می‌کند، اما با افراد ناشناس رابطه‌ی خوبی برقرار نمی‌کند. رنگ‌های این نژاد شامل کرم، زرد، سیاه و قرمز است. سگ سرابی دارای حس بویایی بسیار قوی است و توانایی فوق‌العاده‌ای در پیدا کردن رد و دنبال کردن آن دارد.

تاریخچه نژاد سگ سرابی

خاستگاه این گونه از سگ‌های ایرانی، منطقه سراب در آذربایجان است و عده‌ای معتقدند این نژاد به دوران آشوریان تعلق دارد. در گذشته، مردم سگ سرابی را به نشانه دوستی و احترام به هم هدیه می‌دادند. بر پایه برخی نوشته‌های تاریخی، سگ‌های سرابی همراه ارتش ایران می‌جنگیدند و در میان کشورهای همسایه ایران، به عنوان سگ‌های ایرانی نیرومند شناخته می‌شدند.

نگهداری از نژاد سرابی

برای نگهداری از این سگ، باید به اندازه بزرگ بدن و روحیه جنگنده‌اش توجه کنید. به همین دلیل، زندگی در آپارتمان یا خانه‌های کوچک برایش مناسب نیست. اگر خانه ویلایی بزرگی دارید، این سگ می‌تواند یک محافظ شجاع و قابل اعتماد برای شما باشد. بهتر است برای سگ سرابی یک برنامه منظم برای پیاده‌روی و ورزش روزانه در نظر بگیرید تا فعالیت کافی داشته باشد و از بروز مشکلات سلامتی مرتبط با کم‌تحرکی در امان بماند. فضای آزاد و محیط باز، شرایط ایده‌آلی برای زندگی این نژاد فراهم می‌کند. درباره تغذیه نیز، با وجود جثه بزرگ، این سگ غذای کمی می‌خورد؛ اما باید به کیفیت غذایش اهمیت زیادی بدهید.

سگ قفقازی (شاهسون)

سگ قفقازی یکی از نژادهای سگ گله است که خاستگاه آن به منطقه قفقاز و کشورهایی مانند گرجستان، ارمنستان، آذربایجان و ایران بازمی‌گردد. این سگ‌ها جثه بزرگی دارند و نوع گرجی آن حتی از سایرین بزرگ‌تر است. در ایران، این نژاد به نام سگ شاهسون نیز شناخته می‌شود.

سگ‌های قفقازی شخصیتی مطمئن، وفادار، شجاع و باهوش دارند. آن‌ها به صاحبان خود وابستگی عمیقی پیدا می‌کنند و رابطه‌ای صمیمی با آن‌ها برقرار می‌کنند. این سگ‌ها ذاتاً مهربان هستند و از کودکان و اعضای خانواده به خوبی محافظت می‌کنند، اما در برابر افراد ناشناس ممکن است رفتاری تهاجمی و مراقبتی از خود نشان دهند.

سگ قفقازی ایرانی، نژادی بزرگ و قدرتمند است که اصالتاً به مناطق کوهستانی قفقاز و ایران تعلق دارد. این سگ‌ها جثه‌ی بزرگی دارند و پوشش ضخیم و بلندشان آن‌ها را در برابر سرمای سخت زمستان محافظت می‌کند.

آن‌ها به خاطر وفاداری و غریزهٔ قوی محافظتی‌شان شناخته می‌شوند و در گذشته از گله‌ها در برابر حیوانات درنده محافظت می‌کردند. این سگ‌ها شخصیتی مستقل، باهوش و نسبت به صاحب خود بسیار وابسته هستند.

به دلیل جثه بزرگ و طبیعت محافظتی، آموزش و اجتماعی کردن زودهنگام آن‌ها از زمانی که توله هستند، بسیار مهم است. آن‌ها برای صاحبان با تجربه که می‌توانند رهبری قاطع و محکمی داشته باشند، مناسب هستند. این سگ‌ها به فضای کافی برای زندگی و تحرک نیاز دارند و نگهداری از آن‌ها در آپارتمان معمولاً توصیه نمی‌شود.

خصوصیات نژاد شاهسون

این سگ در میان نژادهای ایرانی، سری بزرگتر دارد و ظاهرش یادآور یک خرس است. از ویژگی‌های دیگر او می‌توان به هیکل درشت، دم بلند و پرمو اشاره کرد. سگ قفقازی معمولاً بین ۱۰ تا ۱۲ سال عمر می‌کند. ارتفاع یک سگ قفقازی اصیل بین ۶۵ تا ۷۵ سانتیمتر است. وزن سگ نر این نژاد بین ۵۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم و وزن سگ ماده آن بین ۴۵ تا ۱۴۰ کیلوگرم است که در مقایسه با سگ سرابی، وزن بیشتری دارد. آموزش این سگ بهتر است از زمانی که توله است آغاز شود و هر روز نیاز به پیاده‌روی و تحرک زیاد دارد. این نژاد می‌تواند با مناطق بسیار سرد، حتی با دمای ۴۷- تا ۳۷- درجه سانتیگراد، سازگار شود. سگ قفقازی در رنگ‌های سفید، قهوه‌ای و خالدار دیده می‌شود.

تاریخچه نژاد سگ شاهسون

تاریخچه این نژاد از سگ‌های ایرانی به حدود دو هزار سال پیش، یعنی قرن اول قبل از میلاد بازمی‌گردد. این سگ‌ها نخست در منطقه‌ای بین دریای خزر و دریای سیاه، یعنی مرز میان روسیه و آسیا، مشاهده شدند و امروزه به عنوان یکی از نژادهای اصیل و قدیمی ایران شناخته می‌شوند. گفته می‌شود نیاکان این سگ‌ها، سگ‌های تالشی بوده‌اند. امروزه این نژاد بیشتر در شهرستان مشکین‌شهر در استان اردبیل دیده می‌شود.

نگهداری از نژاد شاهسون

برای نگهداری از سگ قفقازی، بهتر است از یک حیاط بزرگ استفاده کنید و مطمئن شوید که در آن محیط، نوزاد یا حیوان دیگری وجود نداشته باشد. این سگ‌ها به خاطر پوشش ضخیم و اصل و نسب کوهستانی‌شان، نمی‌توانند در مناطق گرم مانند بیابان زندگی کنند. هنگام پیاده‌روی، برای جلوگیری از حملات غیرمنتظره به دیگران، باید از قلاده و پوزه‌بند استفاده کنید. نژاد شاهسون ذاتاً تهاجمی است، بنابراین باید از سنین پایین، فرآیند اجتماعی شدن را یاد بگیرد. یک سگ قفقازی هر روز حداقل به یک ساعت فعالیت بدنی و ذهنی مثل پیاده‌روی، بازی و تمرین نیاز دارد. با این حال، تحرک بیش از حد می‌تواند به سلامتی او آسیب برساند. نکته اساسی در مورد تغذیه، نحوه تغییر غذای خشک سگ است. اگر قصد دارید غذای او را عوض کنید، این کار باید به آرامی و گام‌به‌گام انجام شود تا از بروز مشکلات گوارشی جلوگیری شود.

سگ تازی (سالوکی)

یک نمونه دیگر از سگ‌های بومی ایران، نژاد تازی یا سالوکی است. اگرچه این نژاد در ایران چندان رایج نیست، ولی به عنوان یک سگ شکاری شناخته می‌شود. با این حال، امروزه برخی از افراد آن را به عنوان یک حیوان خانگی نیز نگهداری می‌کنند. این سگ‌ها ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند و بسیار وفادارند و دوست دارند ساعت‌ها در کنار صاحب خود باشند.
انواع مختلفی از سگ تازی وجود دارد؛ مانند سالوکی، تازی کردی، تازی کوسه، تازی بلوچی و تازی شرق.
این سگ‌ها پاهای بلند و کشیده، بدن لاغر و پوزه‌ای باریک دارند که به آن‌ها کمک می‌کند نسبت به بسیاری از نژادهای دیگر سرعت بیشتری داشته باشند. به همین دلیل، تازی دومین سگ سریع در جهان شناخته می‌شود.
از این سگ‌ها معمولاً برای شکار حیواناتی مانند آهو و خرگوش استفاده می‌شود. اگر به دنبال یک سگ آرام و مهربان با اعضای خانواده هستید، سالوکی انتخاب بسیار خوبی است؛ اما باید توجه داشته باشید که برای آموزش دادن به این نژاد، به صبر و حوصله زیادی نیاز خواهید داشت.

سگ تازی ایرانی، که با نام‌های سگ سلطنتی ایرانی و سگ تازی نیز شناخته می‌شود، یکی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین نژادهای سگ در جهان است. این سگ‌ها به خاطر ظاهر زیبا، اندام باریک و موی بلند و ابریشمی خود معروف هستند. آن‌ها معمولاً با رنگ‌های سفید، کرم یا ترکیبی از این دو دیده می‌شوند.

این نژاد بسیار باهوش، باوقار و مهربان است و به خانواده خود وابستگی زیادی پیدا می‌کند. با این حال، ذاتاً موجوداتی مستقل هستند و گاهی ممکن است نسبت به غریبه‌ها کمی محتاط یا خجالتی به نظر برسند. آن‌ها به فعالیت بدنی روزانه نیاز دارند، اما پس از یک بازی و گردش خوب، دوست دارند در خانه در کنار صاحبشان استراحت کنند.

نگهداری از موهای بلند و زیبای این سگ‌ها به رسیدگی منظم نیاز دارد تا از گره خوردن و ریزش بیش از حد آن جلوگیری شود. سگ تازی ایرانی نماد زیبایی، تاریخ و فرهنگ غنی ایران زمین به شمار می‌رود.

خصوصیات نژاد تازی

این سگ‌ها پاهایی بلند و لاغر، بدنی کشیده، گردنی دراز و ماهیچه‌ای، دمی بلند و کمری کوچک با انحنای ملایم دارند. آن‌ها تقریباً در هر نوع آب و هوایی، چه در ایران و چه در دیگر نقاط جهان، قادر به زندگی هستند. موهای بلند و ابریشمی از ویژگی‌های ظاهری آن‌هاست. سگ تازی به فعالیت روزانه و دویدن در فضای آزاد نیاز دارد. ارتفاع بدن این نژاد بین ۵۷ تا ۷۰ سانتیمتر است و در رنگ‌های گوناگونی مانند خاکستری، حنایی، قرمز، کرم، سفید، سیاه و طلایی دیده می‌شوند.

تاریخچه نژاد سگ تازی

این سگ‌ها از دیرباز تا به امروز در سراسر آسیا و خاورمیانه برای کمک در شکار پرورش یافته‌اند. مدارک تاریخی نشان می‌دهد که این نژاد از گذشته‌های دور رابطه‌ای آرام و دوستانه با انسان‌ها داشته است. برای نمونه، در محوطه تاریخی تل باکون نزدیک تخت جمشید، تصویرهایی از سگ تازی به چشم می‌خورد. در گذشته، پادشاهان و اشراف بسیار به شکار کردن با سگ‌های تازی علاقه داشتند و در محل نگهداری این سگ‌ها، همیشه شمار زیادی تازی آموزش‌دیده حاضر بود که هر کدام خدمه و نگهدار مخصوص به خود را داشتند. علاوه بر این، بر اساس نوشته‌های تاریخی، در دوره صفویه فردی که مسئول نگهداری و رسیدگی به سگ‌های شکاری بود را «تازی‌کش باشی» می‌نامیدند و از این سگ‌ها در شکار استفاده می‌شد.

نگهداری از نژاد تازی

نگهداری از این نوع سگ‌های ایرانی در آپارتمان مناسب نیست. این سگ‌ها حداقل به یک حیاط کوچک نیاز دارند تا در طول روز فعالیت بدنی و ورزش لازم را داشته باشند. آن‌ها عاشق دویدن در فضای باز هستند و اگر در محیط بسته نگهداری شوند، بی‌قرار و ناآرام می‌شوند. این نژاد روزانه حداقل به دو ساعت ورزش نیاز دارد. بهترین فعالیت‌ها برای آن‌ها دویدن، پیاده‌روی و بازی کردن است. همچنین موی این سگ‌ها باید هر روز شانه زده شود و غذای باکیفیت و مناسبی دریافت کنند تا انرژی لازم برای ورزش و تحرک بدنی را به دست آورند.

سگ قهدریجانی (قدرجونی)

سگ قهدریجانی که با نام قدرجونی هم شناخته می‌شود، یکی دیگر از نژادهای بومی ایران است. این سگ‌ها جثه‌ای بزرگ، روحیه‌ای شجاع و توان بدنی بالایی دارند. آنها نگهبانان و محافظان بسیار خوبی هستند و به دلیل جسارت و نترس بودنشان، معمولاً برای مراقبت از گله و خانه انتخاب می‌شوند.

سگ قدرجونی به صاحبش بسیار وابسته و مطیع است، اما در مقابل افراد ناشناس رفتار تهاجمی و خشن نشان می‌دهد. معمولاً این سگ‌ها را در گروه‌های ۵ تا ۱۰ نفره همراه گله گوسفندان قرار می‌دهند تا با حضور در جلوی گله، از نزدیک شدن حیوانات وحشی جلوگیری کنند.

ذات این سگ‌ها به گونه‌ای نیست که به دنبال درگیری با حیوانات دیگر مانند سگ‌های غریبه، گرگ، روباه یا شغال باشند؛ مگر اینکه از قبل برای جنگیدن آموزش دیده باشند. با این حال، آموزش دادن به این نژاد کار آسانی نیست و به صبر و تخصص نیاز دارد.

سگ قفقازی ایرانی، نژادی بزرگ و قدرتمند است که اصالتاً به منطقه قفقاز تعلق دارد. این سگ‌ها به خاطر وفاداری و غریزه محافظتی قوی‌شان شناخته می‌شوند. آن‌ها جثه‌ای تنومند، پوشش ضخیم و ظاهری باشکوه دارند که نشان‌دهنده توانایی آن‌ها برای تحمل آب‌وهوای سرد است.

این سگ‌ها به‌طور ذاتی از قلمرو و خانواده خود محافظت می‌کنند و برای سال‌ها به عنوان سگ گله برای محافظت از دام‌ها در برابر شکارچیان استفاده می‌شدند. آن‌ها معمولاً با صاحب خود پیوندی عمیق برقرار می‌کنند، اما در برابر غریبه‌ها محتاط هستند و نیاز به آموزش و اجتماعی شدن صحیح از سنین پایین دارند.

سگ قفقازی به صاحبی با تجربه نیاز دارد که بتواند رهبری قاطع و محکمی را ارائه دهد. آن‌ها هوش بالایی دارند، اما گاهی می‌توانند مستقل و لجباز باشند. با وجود ظاهر imposingشان، اگر به درستی تربیت و اجتماعی شوند، می‌توانند همراهانی آرام و متعادل برای خانواده خود باشند.

خصوصیات نژاد قدرجونی

این سگ جثه بزرگ و قدرتمندی دارد. نرها حدود ۶۵ تا ۷۵ سانتیمتر و ماده‌ها تا ۷۰ سانتیمتر قد دارند. بدن آن‌ها بسیار عضلانی است، به‌خصوص در ناحیه سینه. پوزه آن‌ها پهن و سیاه و فک‌هایشان بسیار قوی است. وزن این سگ‌ها، چه نر و چه ماده، معمولاً از ۶۰ کیلوگرم بیشتر می‌شود.

رنگ‌های اصلی آن‌ها مشکی، خاکستری، قهوه‌ای و ترکیبی از این رنگ‌ها به همراه سفید است. این سگ‌ها معمولاً بین ۱۱ تا ۱۴ سال عمر می‌کنند. بدن آن‌ها پوشیده از موهای بسیار ضخیم و انبوه است. این پوشش باعث می‌شود بتوانند خود را با آب‌وهوای مختلف، حتی شرایط سخت، تطبیق دهند و در برابر آن مقاومت کنند.

تاریخچه نژاد سگ قدرجونی

خاستگاه اصلی این گونه از سگ‌های ایرانی، شهر قهدریجان در اطراف اصفهان می‌باشد.

نگهداری از نژاد قدرجونی

شاید فکر کنید چون سگ قدرجونی برای محافظت از دام‌ها استفاده می‌شود، به مراقبت خاصی نیاز ندارد، اما این باور درستی نیست. به خاطر طبیعت قدرتمند و انرژی زیاد این نژاد، اصلاً پیشنهاد نمی‌شود آن‌ها را در محیط خانه نگه دارید. گذاشتن آن‌ها در قفس هم باعث می‌شود عضلاتشان ضعیف شود. پیاده‌روی منظم و فعالیت بدنی روزانه کمک زیادی به کاهش انرژی سگ قدرجونی می‌کند و از بروز رفتارهای تهاجمی جلوگیری می‌نماید.
این سگ‌ها پوشش مویی بلند و ضخیم دارند که آن‌ها را در برابر سرمای شدید و هوای خشک نواحی مرکزی ایران محافظت می‌کند. ممکن است حدود یک ماه طول بکشد تا این سگ با صاحب خود و محیط اطرافش به طور کامل آشنا شود.
تغذیه این سگ‌ها نیز موضوع کم‌اهمیتی نیست و غذای آن‌ها باید حاوی مواد مقوی مانند پروتئین، کربوهیدرات، کلسیم و ویتامین باشد.

کدام نژاد سگ ایرانی برای نگهداری مناسب است؟

همانطور که پیش از این هم گفتیم، نژادهای مختلف سگ ایرانی خصوصیات و ویژگی‌های خاص خود را دارند و از نظر ظاهر و رفتار با هم فرق می‌کنند. به همین دلیل، وقتی تصمیم می‌گیرید یک سگ اصیل ایرانی را به سرپرستی بگیرید، باید نکات مختلفی را در نظر داشته باشید که مهم‌ترین آن، سبک زندگی و علاقه‌های شخصی شماست. بهتر است پیش از انتخاب، با ویژگی‌های هر نژاد آشنا شوید. همچنین مشخص کنید که تمایل دارید یک سگ نر داشته باشید یا ماده. اگر دوست دارید تربیت سگتان دقیقاً مطابق با خواسته‌ها و معیارهای شما پیش برود، بهتر است سراغ یک توله‌سگ اصیل ایرانی بروید، چون در این صورت می‌توانید از همان ابتدا او را به روش دلخواه خود پرورش دهید. در این نوشته با چهار نژاد معروف سگ ایرانی آشنا شدیم و ویژگی‌ها و شرایط نگهداری هر کدام را مرور کردیم. بنابراین اگر به نگهداری از سگ‌های نژاد ایرانی علاقه دارید، می‌توانید با در نظر گرفتن ویژگی‌ها، شرایط و هدف خود، نژاد مناسب را انتخاب کرده و از آن نگهداری کنید.