آموزش جوشکاری به زبان ساده و کاربردی

جوشکاری مطمئن‌ترین راه برای اتصال دائمی قطعات فلزی، غیرفلزی و کامپوزیت به یکدیگر است. این کار به دو روش اصلی انجام می‌شود: جوش ذوبی و جوش غیرذوبی که در آن از فشار استفاده می‌شود. جوشکاری در حوزه‌های گوناگونی مانند کشتی‌سازی، لوله‌کشی، صنعت هواپیما، خودروسازی و ساختمان‌سازی کاربرد دارد و معمولاً افراد شاغل در این حرفه، کمتر با بیکاری روبرو می‌شوند. به همین دلیل می‌توان گفت جوشکاری یکی از مشاغل پایه‌ای و مهم در بیشتر صنایع است و نقش کلیدی در پیشرفت آن‌ها دارد.

به همین علت، روزبه‌روز بر تعداد افرادی که می‌خواهند وارد بازار کار جوشکاری شوند و دوره‌های آموزشی فنی و حرفه‌ای این رشته را بگذرانند، افزوده می‌شود. بسیاری از افراد علاقه دارند تا در این زمینه مهارت و تجربه کسب کنند.

در ادامه می‌خواهیم شما را با سه روش رایج جوشکاری ذوبی که در ایران و دیگر کشورها استفاده می‌شود، آشنا کنیم تا دید بهتری نسبت به این حرفه پیدا کنید. این سه روش عبارت‌اند از:
– جوشکاری الکترود دستی یا جوشکاری برق (SMAW)
– جوشکاری CO2
– جوشکاری آرگون یا جوشکاری تیگ (TIG)

تعریف ساده جوشکاری

قبل از اینکه به سراغ معرفی روش‌های مختلف جوشکاری، خوبی‌ها و کاستی‌های هرکدام برویم، بهتر است اول به زبان ساده بفهمیم جوشکاری یعنی چه. همان طور که پیش از این هم اشاره شد، اگر دو قطعه فلز را کنار هم بگذاریم و با استفاده از حرارت، لبه‌های آن‌ها را ذوب کنیم تا به هم بچسبند، به این کار جوشکاری می‌گویند.

در روش‌های جوشکاری ذوبی، با ایجاد یک قوس الکتریکی بین مشعل جوشکاری و فلز اصلی، حرارت بسیار زیادی تولید می‌شود. این حرارت باعث می‌شود فلز ذوب شود. پس از اینکه فلز کمکم سرد شد، محل اتصال سفت می‌شود و یک بند محکم به نام “مهره جوش” تشکیل می‌دهد. به این ترتیب، دو قطعه برای همیشه به یکدیگر متصل می‌مانند.

امروزه روش‌های گوناگونی برای جوشکاری با قوس الکتریکی وجود دارد. هرکدام از این روش‌ها ویژگی‌ها، مزایا، محدودیت‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند که در ادامه، آن‌ها را دقیق‌تر بررسی خواهیم کرد.

جوشکاری قوس الکتریکی با الکترود دستی مصرف شدنی (Smaw)

جوشکاری با الکترود دستی که به آن جوشکاری برق هم می‌گویند، یکی از رایج‌ترین و پراستفاده‌ترین روش‌های جوشکاری است. در این روش، الکترود به طور کامل مصرف می‌شود تا فلز به خوبی به هم جوش بخورد. اگر شما تازه می‌خواهید جوشکاری را شروع کنید و هیچ تجربه‌ای در این زمینه ندارید، بهتر است ابتدا با جوشکاری برق کارتان را آغاز کنید. چون این روش در مقایسه با جوشکاری آرگون و co2 ساده‌تر است و به عنوان قدیمی‌ترین روش جوشکاری شناخته می‌شود. شاید برایتان سوال شود که چرا در جوشکاری برق از گاز محافظ مانند جوشکاری co2 و آرگون استفاده نمی‌شود؟

توجه داشته باشید که تمام الکترودهای مورد استفاده در جوشکاری برق، دارای یک پوشش مخصوص هستند. هنگام جوشکاری، هم فلز و هم این پوشش ذوب می‌شوند. از ذوب شدن پوشش، گازی ایجاد می‌شود که از منطقه جوش در برابر اکسیژن و آلودگی‌های هوا مراقبت می‌کند. این کار باعث می‌شود که مشکلات رایج جوشکاری مانند ترک‌خوردگی، سوراخ‌دار شدن یا سایر عیوب به وجود نیایند و کیفیت کار پایین نیاید.

برای تنظیم دستگاه جوشکاری برق، باید به موارد مهمی مانند شرایط جوشکاری، ضخامت فلز، میزان نفوذ جوش و نوع اتصال دقت کنید. بیشتر جوشکاران با گذشت زمان و کسب تجربه، تنظیمات دستگاه را به صورت حرفه‌ای انجام می‌دهند. بنابراین، شرکت در دوره‌های آموزشی جوشکاری می‌تواند برای یادگیری اصول صحیح و کسب مهارت‌های لازم بسیار مفید باشد.

مزایا جوشکاری برق

این روش جوشکاری، در مقایسه با دیگر روش‌ها، بسیار ساده است.
برای اتصال فلزات در فضای آزاد، گزینه مناسبی به شمار می‌رود.
در این روش، نیازی به استفاده از گاز محافظ نیست.
دستگاه‌های آن ساده و به راحتی قابل جابه‌جایی هستند.
می‌توان از آن در تمام حالت‌های مختلف جوشکاری استفاده کرد.
همچنین در برابر ساییدگی و فرسودگی، مقاومت بالایی دارد.

معایب جوشکاری برق

برای اتصال قطعات فلزی که بسیار نازک و ظریف هستند، روش جوشکاری پیشنهاد خوبی نیست. همچنین بهتر است از جوش دادن فلزات رنگی مانند آلومینیوم یا برنج خودداری کنید.

جوشکاری آرگون یا تیگ (TIG) یا جوشکاری GTAW

پیش از آن که به روش انجام، موارد استفاده، خوبی‌ها و کاستی‌های جوشکاری آرگون بپردازیم، بهتر است ابتدا بفهمیم چرا در ایران به این نوع جوشکاری، «جوشکاری آرگون» گفته می‌شود.
در واقع، این روش جوشکاری در سراسر جهان با نام جوشکاری TIG یا جوشکاری قوس الکتریکی با الکترود تنگستن شناخته می‌شود. اما در ایران چون در این فرآیند از گاز آرگون — که گازی بی‌اثر و محافظ است — استفاده می‌شود، به مرور زمان نام «جوشکاری آرگون» رواج پیدا کرده است.

با این برنامه ساده، فقط با روزی ۵ دقیقه گوش دادن، می‌توانید بعد از ۸۰ روز هر زبانی را به راحتی و روان صحبت کنید! این روش برترین متد موجود است که همزمان حافظه شما را تقویت می‌کند و با آموزش تصویری و کمترین هزینه در دسترس شماست.

در جوشکاری آرگون، کیفیت دانه‌های جوش از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. داشتن دانه‌های جوش تمیز و بدون هیچگونه عیب، نیازمند مهارت و تجربه فراوان در این زمینه است. از آنجا که از جوشکاری آرگون معمولاً برای اتصال فلزات نازک و ظریف استفاده می‌شود، ایجاد دانه‌های جوش بی‌نقص بسیار مهم است.

برای رسیدن به دانه‌های جوش تمیز و بدون مشکل، باید تمام مراحل کار از جمله تنظیم آمپر، انتخاب نوع جریان (AC یا DC)، نوع الکترود تنگستن و سایر تنظیمات را با توجه به جنس فلز، ضخامت آن و شرایط جوشکاری انجام داد. علاوه بر این، نحوه حرکت دادن فیلر (سیم جوش) و مشعل روی فلز نیز بسیار مهم است.

اگر مشعل را خیلی آهسته حرکت دهید، نفوذ جوش بیشتر شده و ممکن است قطعه سوراخ شود. اما اگر مشعل را خیلی سریع حرکت دهید، دانه‌های جوش به خوبی شکل نگرفته و نفوذ مناسبی ندارند که باعث کاهش استحکام اتصال می‌شود. همچنین برخلاف جوشکاری برق، در جوشکاری آرگون الکترود مصرف نمی‌شود، اما باید نوک الکترود تنگستن را با توجه به نوع جریان (AC یا DC) به صورت پهن یا تیز درآورد.

در پایان، وجود گاز محافظ خنثی مانند آرگون در این فرآیند برای جلوگیری از اکسید شدن فلز و پیشگیری از ایجاد عیب در جوش، بسیار حیاتی است.

مزایا جوشکاری آرگون

جوشکاری با کیفیت و دقیق
اتصال انواع ورق‌های نازک و همچنین صفحات کلفت‌تر
کاربرد گسترده در زمینه‌های صنعتی مختلف
ایده‌آل برای جوش دادن قطعات آلومینیومی
مناسب برای پروژه‌های حساس و آثار هنری

 معایب جوشکاری آرگون

کار به دشواری و پیچیدگی پیش می‌رود
و به مهارت و تجربه زیادی نیاز دارد
همچنین، ابزارهای مورد نیاز آن، کم‌بها نیستند

جوشکاری co2 میگ و مگ

یک روش دیگر برای جوشکاری با قوس الکتریکی، جوش CO₂ است که از جریان مستقیم (DC) استفاده می‌کند. در این روش، از گاز کربن دی‌اکسید به عنوان محافظ استفاده می‌شود. برخلاف جوشکاری معمولی با برق، در این نوع جوشکاری دیگر از الکترود استفاده نمی‌شود و به جای آن از سیم جوش بهره می‌برند. این سیم جوش به شکل قرقره داخل دستگاه قرار دارد و به طور پیوسته و خودکار از طریق دستگاه اینورتر به نوک تورچ جوشکاری منتقل می‌شود. به دلیل این ویژگی، جوشکار می‌تواند بدون توقف و به صورت مداوم کار جوشکاری را انجام دهد. نکته جالب این است که از جوش CO₂ معمولاً برای اتصال قطعات بدنه خودروها استفاده می‌شود. دلیل این انتخاب آن است که بدنه خودروها اغلب از فولادهای کم‌کربن ساخته می‌شوند که قابلیت جوش‌پذیری بالایی دارند.

مزایا جوشکاری co2

در این روش جوشکاری، نیازی به استفاده از الکترودهایی که تمام می‌شوند نیست و از الکترودهای مخصوص و بادوام تنگستن استفاده می‌شود.

هزینه دستگاه‌ها و تجهیزات مورد نیاز نیز مقرون به صرفه است.

این روش برای اتصال قطعات بدنه خودرو و همچنین در صنعت ساختمان‌سازی بسیار مناسب و کارآمد است.

علاوه بر این، سرعت انجام عملیات جوشکاری در این فرآیند بسیار بالا است.

 معایب جوشکاری co2

مصرف بی‌رویه و هدر دادن گاز
امکان استفاده از آن برای جوشکاری در فضاهای کوچک و بدون تهویه مناسب وجود ندارد
دارای اثرات منفی و خطرات قابل توجه برای سلامت

جمع بندی

همانطور که خواندید، در این نوشته کوشیدیم سه روش اصلی و پرکاربرد جوشکاری ذوبی را به زبانی ساده توضیح دهیم.
به خاطر داشته باشید که جوشکاری، حرفه‌ای است که بر پایه مهارت و تجربه بنا شده است. بنابراین اگر قصد دارید وارد این رشته شوید، به شما توصیه می‌کنیم در مرحله اول، در یک آموزشگاه معتبر، در دوره‌های جوشکاری فنی و حرفه‌ای ثبت‌نام کنید و سه دوره اصلی یعنی جوشکاری با برق، آرگون و co2 را بگذرانید.
اگر بر هر سه روش جوشکاری ذوبی مسلط شوید، بدون شک فرصت‌های شغلی بیشتری در انتظار شما خواهد بود.
از مزایای دوره‌های فنی و حرفه‌ای می‌توان به برنامه‌ی آموزشی مناسب برای ورود به بازار کار، محیط کاملاً ایمن و آموزش عملی اشاره کرد.
علاوه بر این، پس از پایان دوره می‌توانید برای دریافت مدرک سازمان فنی و حرفه‌ای اقدام کنید. آزمون جوشکاری این سازمان در دو بخش تئوری و عملی برگزار می‌شود و شما باید در هر دو بخش نمرهٔ قبولی کسب کنید. در پایان، مدرک معتبر و قابل ترجمه بین‌المللی جوشکاری برای شما صادر خواهد شد.