آموزش منبت کاری از صفر تا صد با 14 درس رایگان

منبت‌کاری از واژه‌ای به معنای گل و گیاه گرفته شده و در واقع به هنر کنده‌کاری روی چوب گفته می‌شود. این هنر یکی از رشته‌های صنایع دستی است که در آن طرح‌های زیبا به شکل برجسته روی چوب پدید می‌آید. منبت‌کاری یکی از زیباترین و لذت‌بخش‌ترین هنرهای مرتبط با چوب به شمار می‌رود.

تاریخچه منبت کاری

از آنجا که چوب در برابر شرایط آب و هوایی دوام زیادی ندارد و بر اثر گرما، رطوبت و دیگر عوامل طبیعی فرسوده می‌شود، آثار قدیمی منبت‌کاری شده از چوب کمیاب هستند. به همین دلیل، نمی‌توان تاریخ دقیقی برای شروع هنر منبت‌کاری در جهان مشخص کرد.

کهن‌ترین نمونه‌ی باقی‌مانده از منبت‌کاری‌های اولیه، مربوط به قرن سوم هجری قمری است و یک لنگه در چوبی از مسجد جامع عتیق شیراز را شامل می‌شود. زادگاه و خاستگاه اصلی منبت در ایران، شهر آباده در استان فارس است. این منطقه از گذشته‌های دور به دلیل هنرمندان منبت‌کار و آثار چوبی زیبایش شناخته شده است. در تیرماه ۱۳۹۷، آباده به عنوان شهر جهانی منبت‌کاری در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

معرفی ابزارهای منبت کاری

وسایل کار منبت‌کاری

روی میز کار منبت، ابزارهای مختلفی قرار می‌گیرد:

* **مغارها:** این ابزارهای تراش، شکل‌های گوناگونی دارند؛ مانند مغار تخت، مغار گلویی، مغار نیم‌باز و مغار شفره.
* **چکش:** از چکش برای کوبیدن روی دسته‌ی مغارها و ایجاد تراش استفاده می‌شود.
* **گیره یا پیچ دستی:** این وسیله قطعه چوب را محکم روی میز نگه می‌دارد تا در حین کار تکان نخورد.
* **چاقوی مخصوص منبت:** یک چاقوی تیز است که برای تراش‌دادن و شکل‌دهی به چوب به کار می‌رود.
* **اسکنه:** از این وسیله برای جدا کردن تکه‌های چوب و ایجاد برش‌های دقیق، به ویژه هنگام ساختن اتصالات چوبی استفاده می‌کنند.
* **کوبه‌ها:** اینها ابزارهای تیز دیگری هستند که در روش‌های مختلف تراش چوب مورد استفاده قرار می‌گیرند.
* **اره مویی:** از این اره برای برش‌کاری‌های ظریف و ایجاد طرح‌های مشبک و توری‌مانند روی چوب استفاده می‌شود.

چوب مورد استفاده در منبت کاری

انتخاب نوع چوب و شناخت ویژگی‌های آن، بخش مهمی از یادگیری منبت‌کاری است. باید بتوانید چوبی را انتخاب کنید که با طرحی که در نظر دارید هماهنگی داشته باشد، چون زیبایی اثر هنری نهایی، به نوع چوبی که استفاده می‌کنید بستگی دارد.

چوب‌هایی که در ادامه می‌آید، از پرکاربردترین چوب‌ها در هنر منبت‌کاری هستند:

چوب گردو
چوب گلابی
چوب چنار
چوب نارون
چوب راش
چوب تبریزی
چوب باس
چوب آلبالو
چوب ماهون
چوب بلوط سفید

هر یک از این چوب‌ها، رنگ و بافت مخصوص به خود را دارند و همگی برای خلق آثار هنری زیبا مناسب هستند.

مراحل انجام کار در آموزش منبت کاری روی چوب

برای یادگیری هنر منبت کاری روی چوب، بهتر است به شکل عملی اقدام کنید. می‌توانید در کلاس‌های آموزشی حضوری یا دوره‌های آنلاین ثبت‌نام کنید یا مستقیماً نزد یک استادکار، مهارت‌های لازم را بیاموزید.

علاوه بر این، اگر علاقه‌مند به تحصیل آکادمیک در این زمینه هستید، رشته‌های دانشگاهی مرتبط با کار روی چوب نیز وجود دارد. یکی از این موارد، رشته کارشناسی صنایع دستی است که در گروه هنر ارائه می‌شود و شامل تخصص‌هایی مانند منبت و معرق می‌باشد. همچنین می‌توانید این رشته را در مقطع کارشناسی ارشد به صورت تخصصی‌تر ادامه دهید.

با این برنامه ساده و کاربردی، تنها با روزی ۵ دقیقه گوش دادن، می‌توانید بعد از ۸۰ روز به راحتی و با اعتماد به نفس به یک زبان جدید صحبت کنید! این روش برترین و جدیدترین متد آموزشی است که حافظه شما را نیز تقویت می‌کند. آموزش‌ها به صورت تصویری ارائه شده و با وجود همه این مزایا، قیمت آن بسیار مناسب است.

طراحی نقشه و انتخاب طرح
انتخاب چوب: برای منبت کاری باید از چوب‌های محکم و با دوام استفاده کنید. چوب‌هایی را انتخاب کنید که گره نداشته باشند و بافت آن‌ها ریز، فشرده و سنگین باشد تا در برابر ضربه‌های مغار و چکش مقاومت کنند و در حین کار شکسته نشوند. توجه داشته باشید که حکاکی و کنده‌کاری باید در جهت الیاف و رگه‌های چوب انجام شود.
طرح را با استفاده از کاربن روی چوب منتقل کنید و سپس برش اولیه را آغاز کنید (برای دقت بیشتر می‌توانید طرح را پرینت بگیرید و با چسب چوب روی سطح کار بچسبانید).
پس از برش طرح، قسمت زمینه را به عمق حدود سه‌چهارم چوب، خالی کنید.
بعد از کندن زمینه، با کمک ابزار مخصوص، به شکل‌دهی و ایجاد حجم روی چوب بپردازید.
پرداخت کار: سنباده‌کشی را فراموش نکنید. در پایان برای درخشش و زیبایی نهایی کار، از روغن جلا استفاده کنید.

سبک های متفاوت منبت کاری

در هنر منبت معرق، از تکه‌های چوب با رنگ‌ها و جنس‌های مختلف برای تکمیل یک طرح استفاده می‌شود. این تکه‌ها مانند یک پازل دقیق در کنار هم قرار گرفته و سپس کار منبت روی آن‌ها انجام می‌گیرد.

در روش برجسته‌نمایی، طرح نهایی به گونه‌ای ایجاد می‌شود که از سطح کار بیرون می‌آید و برجسته به نظر می‌رسد. پس از اتمام کار، تمام بخش‌های طرح حالت برجسته پیدا می‌کنند و طرح اصلی به وضوح دیده می‌شود، در حالی که پس‌زمینه تقریباً ناپدید می‌گردد.

پیکرتراشی یکی از شاخه‌های هنر مجسمه‌سازی است.

در منبت مشبک، بخش‌هایی از چوب به طور کامل بریده و جدا می‌شوند و سپس قسمت‌های باقی‌مانده با دقت منبت‌کاری می‌شوند.

کسب درآمد از منبت کاری

کار با چوب یکی از شاخه های صنایع دستی است که با یادگیری این هنر می توانید از آن درآمد های بالا کسب کنید. در ابتدای کار شما تنها به یک میز کار، ابزارهای کار با چوب، فضایی حدودا تا3 برابر میز کارتان و متریال اولیه یا همان چوب نیاز دارید. باید بدانید که معمولا ابزارهایی که می خرید، برایتان استفاده دائمی خواهد داشت و خراب نمی شوند. پس شما بجز هزینه خرید چوب و ابزار کار، هزینه ای دیگری ندارید (برای مکان از ابتدا هزینه نکنید، خانه خودتان، یا یکی از آَشناهایتان یا… جایی را پیدا کنید. حتی اگر کوچک هم باشد کافیست. اگر به این کار علاقه مند شدید و خواستید ادامه بدهید برای گسترش کار، کارگاه یا مغازه ای اجاره کنید).

برای معرفی کارتان ار فضاهای مجازی استفاده کنید، یا کارتان را به مغازه هایی مرتبط با هنرتان نشان داده و نظرشان را برای سفارش کار جلب کنید.

44 مهارت که در زندگی باید بلد باشیم

باید بدانید که درآمد شما در این زمینه تنها به ساخت و فروش وسایل چوبی و تزئینی ختم نمی شود و حتی از فروش ضایعات آن هم می توانید درآمد کسب کنید بدین صورت که :

• برخی شرکت‌های صنعتی خاک‌اره حاصل از برش چوب را باقیمتی خوب از نجارها خریداری می‌کنند (جهت تمیز کردن برخی قالب‌های صنعتی).
• تکه‌های ریز و نرم حاصل از رندیدن چوب را پوشال گویند که از فروش آنها سالیانه چند میلیون درآمد خواهید داشت.
• قابلیت تبدیل شدن ضایعات کارگاهتان به کود رگانیک برای استفاده کشاورزها.
• برخی از استادان هم از ضایعات کارگاهشان برای بخاری‌های چوب سوز استفاده می کنند و در زمستان کارگاه و محل فعالیت خود را گرم می‌کنند.

ویدیویهای آموزشی

در کنار این مطلب از دست ندهید: انواع چوب و کاربرد آنها (18 چوب رایج)

سوالات متداول

بهترین چوب برای حکاکی برای مبتدیان چیست؟

چوب مناسب برای مبتدیان چوب باس یا کاج است. برای کار کردن بسیار آسان است و آسیب کمی به مغارهای شما وارد می کند. اما اگر نحوه ی صحیح کار با ابزار روی چوب سختی همچون بلوط سفید را بلد نباشید، به مشکل خواهید خورد.

آیا یادگیری منبت کاری دشوار است؟

یادگیری ممنبت کاری سخت نیست. مبتدیان فقط باید مهارت های اولیه را بیاموزند و لوازم اولیه را برای شروع داشته باشند. روش های مختلفی برای کندن چوب وجود دارد که اکثر آنها به ابزار خاصی برای آن سبک کنده کاری نیاز دارند.

آیا یادگیری منبت کاری گران قیمت است؟

منبت کاری یک سرگرمی گران قیمت نیست، چراکه با ابزارهای غیر الکتریکی و سنتی انجام می شود. گران ترین قسمت حکاکی، چوبی است که از آن استفاده می کنید و ابزارهایی که اکثر آنها یک بار خرید هستند.

درنهایت به این نکته توجه کنید که برای یادگیری هر هنری باید عملی کار کنید و خواندن کتابهای زیاد بدون کار عملی نمی تواند تجربه شما بالا ببرد.

نقاشی روی سفال: آموزش صفر تا صد با 12 درس رایگان