آموزش آشنایی با انواع کاموای بافتنی

آشنایی با انواع نخ های بافتنی

اولین قدم برای یادگیری بافتنی، این است که با انواع نخ ها آشنا شوید. به طور کلی، نخ های بافتنی به چهار گروه اصلی تقسیم می‌شوند: نخ های طبیعی (مانند پشم و موی حیوانات)، نخ های گیاهی (مانند کتان)، ابریشم و نخ های مصنوعی. در ادامه، هر کدام از این گروه ها را به طور جداگانه بررسی می کنیم.

**نخ های طبیعی**

نخ های طبیعی معمولاً بر اساس حیوانی که پشم یا مو از آن به دست می‌آید، دسته‌بندی می‌شوند.

**پشم:** پشم گوسفند یکی از بهترین گزینه ها برای بافتنی است. این نوع پوشاک بسیار مناسب هستند و برای درست کردن انواع لباس ها از آن ها استفاده می‌شود. پارچه‌های پشمی مقاوم، محکم و راحت هستند و حدود ۸۰ درصد هوا را در خود نگه می‌دارند که همین امر به گرم نگه داشتن بدن کمک می‌کند. از مزایای پشم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. ساختار ویژه پشم باعث می‌شود تغییرات آب و هوایی تاثیر کمتری روی بدن بگذارد. این الیاف با جذب رطوبت بدن، حالت تعادل ایجاد می‌کنند.
۲. پشم حدود ۶۰ درصد بیشتر از بسیاری از الیاف دیگر هوا را در خود نگه می‌دارد و همین موضوع بدن را در برابر تغییرات دما مقاوم‌تر می‌کند.
۳. الیاف پشم در مقایسه با الیاف مشابه، سبک‌تر هستند. در نتیجه لباس‌های پشمی وزن کمی دارند.
۴. پشم در برابر عوامل بیرونی بسیار مقاوم است و استحکام بیشتری نسبت به الیاف گیاهی دارد.
۵. الیاف پشم رنگ را به خوبی به خود می‌گیرند که این ویژگی در صنعت نساجی بسیار مهم است.
۶. پشم در برابر صوت عایق خوبی است و این خاصیت به ویژه در مورد فرش‌های پشمی اهمیت زیادی دارد.
۷. پشم به خودی خود آتش نمی‌گیرد، مگر اینکه مستقیم در تماس با شعله قرار بگیرد.
۸. پشم اشعه ماوراء بنفش خورشید را از خود عبور می‌دهد که برای سلامت بدن مفید است.
۹. به راحتی می‌توان از پشم نمد یا پارچه تولید کرد.
۱۰. پشم قابلیت کشسانی بالایی دارد و می‌تواند تا ۳۰ درصد بیشتر از اندازه عادی خود کش بیاید، بدون اینکه شکل اصلی خود را از دست بدهد.

آلپاکا نوعی از لاماهاست که در آمریکای جنوبی به زندگی خود ادامه می‌دهد. این حیوان هم مانند لامای معمولی اهلی شده است، اما برخلاف لاما که گوش‌هایی خمیده و شبیه به موز دارد، گوش‌های آلپاکا صاف و کشیده است. پشم این حیوان نیز نرم‌تر از پشم لاماست و مرغوب‌ترین نوع آن، قیمتی نزدیک به کرک کشمیر معمولی دارد.

آلپاکاها معمولاً در ارتفاعات بالای ۳۵۰۰ متر در کوه‌های آند زندگی می‌کنند و در کشورهایی مانند اکوادور، جنوب پرو، شمال بولیوی و شمال شیلی از آن‌ها نگهداری می‌شود. این حیوانات جثه‌ای کوچک‌تر از لاما دارند و از آن‌ها برای حمل بار استفاده نمی‌شود؛ در عوض، الیاف پشم آن‌ها کاربرد فراوانی در صنایع مختلف دارد.

از پشم آلپاکا برای تولید انواع محصولات بافتنی مانند پتو، جوراب، کلاه، دستکش، روسری و پانچو استفاده می‌شود. جالب است بدانید که در پرو پشم آلپاکا در ۵۲ رنگ طبیعی وجود دارد، در استرالیا در ۱۲ رنگ و در آمریکا در ۱۶ رنگ طبیعی طبقه‌بندی شده است.

در صنعت پارچه‌بافی، اصطلاح آلپاکا معمولاً به یک شیوه خاص بافت اشاره دارد که در گذشته با پشم آلپاکا انجام می‌شد، اما امروزه در این روش بیشتر از پشم بزهای نژاد مَرغُز که به موهر معروف است، استفاده می‌کنند.

کرک کشمیر که گاهی به آن فقط کشمیر می‌گویند، نوعی الیاف است که از بز کشمیر و بعضی از بزهای دیگر گرفته می‌شود. این الیاف بسیار نازک، محکم، سبک و نرم هستند و لباس‌هایی که از آن تهیه می‌شوند کیفیت فوق‌العاده‌ای دارند.

کشمیر به خاطر رشته‌های لطیف و نرمش معروف است که به طور طبیعی پوششی سبک و بدون کرک ارائه می‌دهد. این الیاف به راحتی قابل استفاده در شرایط مختلف هستند و به شکل نخ‌های نازک یا ضخیم درمی‌آیند. رنگ طبیعی کشمیر (بدون رنگرزی) شامل سفید، خاکستری و سایه‌های مختلف قهوه‌ای است. علاوه بر این، پشم نوعی بز به نام آنگورا نیز با نام کشمیر شناخته می‌شود.

کشمیر یک پارچه طبیعی است. برای شستشوی آن می‌توانید از ماشین لباسشویی با آب سرد و پودر شوینده مناسب استفاده کنید. بعد از شستن، بهتر است آن را روی یک سطح صاف پهن کنید تا در هوای آزاد خشک شود. ممکن است بر اثر استفاده و ساییدگی، روی سطح پارچه گره‌های کوچکی ایجاد شود که با یک شانه مخصوص می‌توانید آنها را از بین ببرید.

موهر نوعی پارچه است که از موی بزهای مخصوص و خرگوش‌های آنگورا به دست می‌آید. این الیاف با پشم معمولی گوسفند تفاوت زیادی دارند. روی سطح پشم گوسفند برجستگی‌های ریز دیده می‌شود، اما تارهای موهر چنین برجستگی‌هایی ندارند و پولک‌های آن‌ها کاملاً صاف و یکدست به ساقه‌ی مو چسبیده‌اند. این آرایش منظم و صاف پولک‌ها باعث می‌شود موهر ظاهری درخشان و براق داشته باشد.

امروزه کشورهای آفریقای جنوبی، آمریکا، ترکیه، آرژانتین، استرالیا و نیوزیلند از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان موهر در جهان به شمار می‌روند.
موهر از استحکام زیادی برخوردار است و آتش نمی‌گیرد. این پارچه رطوبت را به سرعت جذب می‌کند و مدت زیادی آن را حفظ می‌نماید، کمتر چروک می‌شود، دوام بالایی دارد و رنگش ثابت می‌ماند. به همین دلایل، افراد زیادی طرفدار استفاده از آن هستند.
قیمت لباس‌های موهری در مقایسه با لباس‌های کشمیری کمتر است و به همین علت، استفاده از آن نیز رایج‌تر است.

۶- آنقوره

معروف‌ترین و پرطرفدارترین نوع خرگوش برای تولید پشم، نژاد آنقوره است. این خرگوش، حیوانی بسیار آرام است و هدف اصلی از پرورش آن، استفاده از پشم مرغوبش می‌باشد. آنقوره مشهورترین گونه خرگوش در جهان به شمار می‌رود که به خاطر موهای بسیار بلند و لطیفش شهرت دارد. در گذشته، این خرگوش بیشتر به عنوان یک حیوان خانگی نگهداری می‌شد؛ اما به مرور زمان، به دلیل کیفیت بالای پشم و کاربردهای گسترده آن در صنعت و تولید لباس، پرورش آن در بسیاری از کشورهای جهان رواج پیدا کرد.

از پشم خرگوش آنقوره برای تولید پارچه‌های بسیار لوکس استفاده می‌شود. لباس‌هایی که از این پشم ساخته می‌شوند، قیمت بسیار بالایی در سراسر جهان دارند. امروزه کشور چین با نگهداری از حدود ۸ میلیون خرگوش آنقوره، سالانه نزدیک به ۸ تن پشم آنقوره تولید می‌کند که حدود ۹۰ درصد از تولید جهانی را شامل می‌شود. علاوه بر چین، کشورهایی مانند فرانسه، ترکیه، استرالیا، آلمان و زلاندنو نیز از تولیدکنندگان این نوع پشم هستند.

کتان
الیاف کتان از ساقه‌ی گیاهی به نام فلکس گرفته می‌شود. این گیاه هر سال کاشته می‌شود و قد آن تقریباً تا ۱۲۰ سانتی‌متر می‌رسد. ضخامت ساقه‌ی آن نیز بین ۸/۱ تا ۱۶/۱ اینچ است. بالای ساقه، شاخه‌های زیادی دارد و روی آن‌ها گل‌هایی با رنگ‌های سفید، قرمز، بنفش، لاجوردی و آبی دیده می‌شود. کیفیت الیاف کتان به خوبی خاک و وضعیت آب‌وهوا بستگی دارد. این گیاه در هوای خنک و مرطوب و با بارندگی مناسب بهتر رشد می‌کند. بذر کتان در اردیبهشت و خرداد کاشته می‌شود و سه ماه طول می‌کشد تا کامل برسد. کشورهایی مانند کانادا، چین، روسیه، هند، انگلیس و آمریکا از تولیدکنندگان اصلی کتان در جهان هستند. از نظر ساختار شیمیایی، الیاف کتان مانند پنبه، سلولزی است؛ اما با وجود این شباهت، ساختار مولکولی کتان در سه بخش با پنبه تفاوت دارد: ۱- ساختار درونی ۲- الیاف کتان ۳- ساختار فیزیکی الیاف. یکی از کاربردهای مهم الیاف کتان، تولید پارچه‌ی کتانی است.

ابریشم
ابریشم (که در زبان هندی رِشم نامیده می‌شود) یک نوع نخ طبیعی است. این نخ از پیله‌ی کرم ابریشم به دست می‌آید و ماده‌ی اصلی تشکیل‌دهنده‌ی آن پروتئین است.

از این نخ، پارچه‌های ابریشمی تولید می‌شود که از لطیف‌ترین و مرغوب‌ترین پارچه‌های جهان محسوب می‌شوند. به خاطر درخشندگی ویژه‌ی نخ ابریشم، پارچه‌های ساخته شده از آن مانند یک منشور عمل می‌کنند؛ به این صورت که اگر از زوایای مختلف به آن نگاه کنید، رنگ‌های گوناگونی را مشاهده خواهید کرد.

نخ‌های ابریشمی هم از نوع طبیعی و هم از نوع مصنوعی ساخته می‌شوند. این نخ‌ها همانند پشم، گرم هستند اما قابلیت کشسانی ندارند.

الیاف مصنوعی
با پیشرفت دانش شیمی و ساخت مواد مصنوعی، پژوهشگران به این فکر افتادند که برای پارچه‌بافی هم الیاف دست‌ساز تولید کنند و از آن‌ها نخ مناسب برای بافندگی به دست آورند. پس از کوشش‌های بسیار، موفق شدند این الیاف را تولید کنند و با ترکیب آن‌ها با برخی الیاف طبیعی، نخ‌های تازه‌ای بسازند. معروف‌ترین نخ‌های مصنوعی شامل نایلون، پولیستر و اکریلیک می‌شوند. این نخ‌ها در مقایسه با الیاف طبیعی قیمت کم‌تری دارند و در مقابل شست‌وشو با ماشین لباس‌شویی نیز مقاوم هستند.

۱۲- نخ‌های ترکیبی

نخ ترکیبی از به هم آمیختن دو یا چند نوع الیاف مختلف به دست می‌آید. این کار باعث ایجاد ساختاری تازه با ویژگی‌های جدید می‌شود.

در تولید نخ ترکیبی، الیاف گوناگون از نظر جنس، اندازه، ضخامت یا رنگ با یکدیگر مخلوط می‌شوند تا نخ نهایی تشکیل شود. این نخ‌ها قبل از مرحلهٔ ریسندگی تولید می‌شوند و معمولاً خصوصیاتی مانند استحکام و مقاومت بالایی دارند. همچنین این روش، هزینهٔ تولید نخ‌های گران‌قیمت را کاهش می‌دهد.

برای ساخت نخ ترکیبی می‌توان الیاف طبیعی و مصنوعی مانند پنبه و پلی‌استر را باهم ترکیب کرد، یا حتی الیاف طبیعی مختلف مثل پشم و کتان را با هم آمیخت تا ویژگی‌های بهتری ایجاد شود.

نخ‌های امروزی انواع مختلفی دارند؛ مانند نخ‌های فلزی، نخی با پوشش خزی، نخ‌های اسپیرال و موارد دیگر. این نخ‌ها در رنگ‌ها و بافت‌های گوناگونی تولید می‌شوند. با این حال، چون گره‌های آن‌ها به راحتی دیده نمی‌شود، برای افراد مبتدی و کسانی که تازه شروع به کار کرده‌اند، گزینه مناسبی نیستند.

برای یادگیری بافتنی و قلاب بافی، می‌توانید وسایل و ابزارهای لازم را با کلیک روی عکس‌های زیر تهیه کنید.

۱۴- ضخامت کاموا
علاوه بر جنس نخ، هنگام خرید کاموا باید به وزن یا ضخامت آن هم توجه کنید. کامواها از نظر اندازه به گروه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که از انواع بسیار نازک شروع شده و تا انواع بسیار کلفت ادامه دارند.

۱۵- راهنمای اطلاعات روی کاموا

روی نخ و کامواها معمولاً یک برچسب وجود دارد که اطلاعات مفیدی به شما می‌دهد. این برچسب مثل یک راهنمای کوچک عمل می‌کند.

**وزن و طول نخ:** وقتی می‌خواهید کاموا بخرید، حتماً به طول آن دقت کنید. سعی کنید نخی را انتخاب کنید که متراژ بیشتری دارد. بعضی کامواها با اینکه قطور و پرحجم به نظر می‌رسند، ولی در واقع طول کمی دارند و ممکن است مجبور شوید چند کلاف بخرید.

**شماره میل یا قلاب پیشنهادی:** روی هر برچسب، معمولاً شماره‌ای نوشته شده که نشان می‌دهد با چه میلی یا قلابی می‌توانید با آن کاموا ببافید. اگر آن شماره میل را ندارید، می‌توانید از شماره‌های نزدیک به آن هم استفاده کنید.

**کدهای رنگ (Col.No و Lot.No):** این کدها مشخص می‌کنند که رنگ کاموا دقیقاً چه کدی دارد. اگر در وسط کار نخ شما تمام شد و خواستید یک کلاف هم‌رنگ قبلی بخرید، با نشان دادن این کدها می‌توانید رنگ یکسانی پیدا کنید.

**جدول راهنمای بافت (Gauge):** روی بعضی برچسب‌ها یک جدول کوچک هست که می‌گوید در هر ردیف چند دونه ببافید تا اندازه کارتان درست باشد. این اعداد با توجه به جنس نخ و حالت کشسانی آن محاسبه شده‌اند. اگر بر اساس این جدول ببافید، کارتان مرتب‌تر و بادوام‌تر می‌شود. این نکته مخصوصاً برای بافت لباس خیلی مهم است.

راهنمای شستشو
روی برچسب نخ و کاموا، نشانه‌هایی وجود دارد که روش صحیح شستشو و نگهداری را به شما نشان می‌دهد.

علامت تشت، مربوط به شستشو با ماشین لباسشویی است. اگر روی این علامت ضربدر باشد، یعنی این کاموا قابل شستشو نیست.
علامت مثلث، مربوط به استفاده از مواد سفیدکننده (وایتکس) است.
علامت اتو، دمای مناسب برای اتوکشی را نشان می‌دهد. اگر روی اتو ضربدر باشد، یعنی نباید آن را اتو کنید.
علامت دایره، مربوط به خشک‌شویی است و مشخص می‌کند که آیا می‌توان از مواد شیمیایی خشک‌شویی استفاده کرد یا خیر.

ویژگی‌های نخ
وقت خرید نخ، باید چند ویژگی مهم آن را در نظر بگیرید. این ویژگی‌ها شامل موارد زیر هستند:

**حافظه نخ**:
منظور از حافظه، توانایی نخ برای بازگشت به شکل اولیه بعد از کشیده شدن است. نخ پشمی بهترین حافظه را دارد، اما نخ‌های پنبه‌ای و کتانی معمولاً حافظه ندارند. مثلاً اگر یک لباس پشمی را مدتی بپوشید، می‌توانید آن را باز کنید، نخ‌ها را با آب و صابون بشویید و بعد از خشک شدن، مثل روز اول قابل استفاده می‌شوند و می‌توانید با آن لباس جدیدی ببافید.

**لختی نخ**:
لختی نخ برعکس حافظه عمل می‌کند. نخ‌هایی که حافظه کمی دارند، لختی بیشتری دارند. ابریشم، کتان و پنبه جزو نخ‌های لخت به شمار می‌روند.

**گرمی و سردی نخ**:
بعضی نخ‌ها می‌توانند گرما را نگه دارند و مثل یک عایق عمل کنند. به این ویژگی، گرمی نخ می‌گویند. در مقابل، نخ‌های سرد این خاصیت را ندارند. نخ‌هایی مثل مرینو، آلپاکا، کشمیر و موهر گرم هستند، اما پنبه و کتان سرد محسوب می‌شوند. ابریشم هم همزمان هم گرم است و هم سرد.

**هاله نخ**:
برخی نخ‌ها به دلیل جنس و روش تولید، کرک‌های ریزی دارند که به آن هاله می‌گویند. موهر کودک، آلپاکا و کشمیر هاله زیادی دارند.

**خشکی و شکنندگی**:
اگر نخ خاصیت ارتجاعی نداشته باشد و به راحتی تغییر شکل دهد، به آن شکننده می‌گویند. کتان نمونه‌ای از نخ‌های شکننده است.

**نرمی نخ**:
نرمی نخ به قطر رشته‌های آن بستگی دارد. هرچه رشته‌ها نازک‌تر باشند، نخ نرم‌تر خواهد بود. کشمیر و آلپاکای کودک از نرم‌ترین نخ‌ها هستند.

در جدول زیر می‌توانید مشخصات انواع نخ را مشاهده کنید.

وزن نخ
یکی از نکات مهم هنگام خرید کاموا، وزن آن است. کارخانه‌های سازنده، اصطلاحات مختلفی برای نشان دادن وزن کاموای خود به کار می‌برند. بعضی از این موارد در جدول زیر آورده شده است.