معنی ضرب المثل ” بالا خانه‌اش را اجاره داده “

این ضرب المثل برای توصیف فردی به کار می‌رود که وضعیت مالی یا معیشتی خودش اصلاً خوب نیست، اما در عین حال، درگیر کارها و مشکلات دیگران شده است. مثل کسی که خودش خانه‌ای برای زندگی ندارد و مجبور است خانه‌اش را اجاره دهد، اما باز هم وقت و انرژی خود را صرف رسیدگی به امور دیگران می‌کند.

این عبارت معمولاً برای بیان این تناقض استفاده می‌شود که شخص ابتدا باید به فکر حل مشکلات خود باشد، نه اینکه مدام درگیر مسائل اطرافیان شود. تصویر یک آدم پریشان و بی‌پول را نشان می‌دهد که به جای رسیدگی به زندگی خود، مشغول کارهای دیگران است.

در این نوشته، به بررسی درون‌مایه و مفهوم بنیادی یکی از ضرب‌المثل‌های کهن ایران می‌پردازیم. در ادامه با ما همراه باشید.

معنی بالا خانه‌اش را اجاره داده چیست؟

این مثل برای کسی به کار می‌رود که عقل و خرد دارد، اما در عمل از آن استفاده نمی‌کند و رفتارهای نامعقول او، این موضوع را به دیگران نشان می‌دهد. معمولاً این عبارت را به صورت شوخی یا برای سرزنش به کار می‌برند.

این ضرب‌المثل کنایه از این است که فرد عقل خود را در زندگی و تصمیم‌گیری‌ها به کار نمی‌گیرد. در این تشبیه زیبا، بدن انسان به یک خانه تشبیه شده و عقل، که در سر جای دارد، مانند بالاترین قسمت خانه است. وقتی کسی خانه‌ای را اجاره می‌دهد، یعنی به دیگری اجازه می‌دهد از آن استفاده کند، اما خودش از آن سود نمی‌برد. این ضرب‌المثل هم دقیقاً به همین موضوع اشاره دارد: همه انسان‌ها صاحب عقل خود هستند و نمی‌توانند آن را به کسی بفروشند؛ اما اگر کسی با وجود داشتن عقل، رفتاری نادرست و نسنجیده داشته باشد، انگار عقلش را اجاره داده و خودش از آن بهره‌ای نمی‌برد.

به بیان دیگر، این مثل درباره کسی است که خردمندانه رفتار نمی‌کند. انسان بی‌خرد مانند کسی است که خودش در بیرون از خانه سرگردان است، اما خانه‌اش را در اختیار دیگری گذاشته است.