معنی ضرب المثل ” پیراهن عثمان کردن “
گاهی برای نشان دادن بی‌گناهیِ یک فرد و اثبات حقانیت او، از سند یا دلیلی استفاده می‌کنند که به روشنی حقیقت را آشکار می‌کند. این کار را “پیراهن عثمان کردن” می‌نامند.
داستان این ضرب‌المثل به صدر اسلام و ماجرای عثمان بن عفان، خلیفه سوم مسلمانان بازمی‌گردد. هنگامی که مخالفان، خانه عثمان را محاصره کردند، او برای قانع کردن آنها و نشان دادن اینکه به حق عمل کرده، نامه‌ای را که از یکی از فرماندارانش دریافت کرده بود به مردم نشان داد. در برخی از روایات نیز آمده که برای اثبات بی‌گناهی خود، پیراهنی را که پیامبر اسلام به او هدیه داده بود، بیرون آورد.
این اقدام نمادین او، باعث شد که این عبارت به یک ضرب‌المثل تبدیل شود. بنابراین، هرگاه از یک سند قوی، یک مدرک روشن یا یک دلیل غیرقابل انکار برای اثبات بی‌گناهی کسی یا راستگویی حرفی استفاده شود، می‌گویند آن سند یا دلیل، “پیراهن عثمان” است.
در این نوشته می‌خواهیم ببینیم این ضرب‌المثل قدیمی از کجا آمده و دقیقاً چه معنایی دارد. در ادامه با ما همراه باشید تا با هم به بررسی ریشه و مفهوم اصلی این عبارت بپردازیم.
ریشه ضرب المثل پیراهن عثمان
در اینجا خلاصه‌ای از رویدادهای مربوط به کشته شدن عثمان را بر اساس منابع تاریخی می‌خوانید:
مردم از شیوه حکومت‌داری عثمان ناخشنود بودند. عمرو عاص، معاویه را به کشتن عثمان تشویق کرد. در نهایت، گروهی از مردم به خانه عثمان حمله کردند و او را کشتند. امام علی علیه السلام اگرچه با برخی کارهای عثمان موافق نبود، اما هرگز راضی به قتل او نبود.
روزی، همسر عثمان، پیراهن خونین شوهرش را نزد معاویه آورد و از او درخواست کرد تا خون عثمان را طلب کند (در حالی که خود معاویه و همراهانش در کشتن عثمان نقش داشتند!). معاویه از این پیراهن خونین استفاده کرد تا مردم را علیه امام علی علیه السلام بشوراند و او را قاتل عثمان معرفی کند.
متأسفانه، او با نقشه‌هایی که کشید، مردم را به جنگ و دشمنی با امیرمؤمنان علی علیه السلام دعوت کرد و در عین حال، موقعیت خود را در حکومت محکم‌تر ساخت.
برخی نوشته‌اند که معاویه ماه‌ها پیراهن خونین عثمان را در کاخ خود آویزان کرده بود تا هر کس که به دیدارش می‌آید، احساساتش برانگیخته شود. او خود را سوگوار و خونخواه عثمان نشان می‌داد و امام علی علیه السلام را متهم به قتل او می‌کرد تا با این فریبکاری‌ها، مردم را به جنگ با امام علی علیه السلام تشویق کند.
این خلاصه‌ای بود از ماجرای عثمان و استفاده معاویه و عمرو عاص از پیراهن خونین او برای رسیدن به هدف‌های نادرستشان.
اصطلاح پیراهن عثمان کردن کنایه از چیست؟
وقتی فردی بخواهد از یک اتفاق کوچک برای مقاصد نادرست خود بهره‌برداری کند، این ضرب‌المثل را به کار می‌برند.
یعنی یک موضوع ساده و کوچک را بیش از اندازه بزرگ و اغراق‌آمیز نشان دادن، تا بتوان به خواسته‌های ناپسند خود برسد.
به بیان دیگر، واقعیت را وارونه جلوه دادن و شنونده را از حقیقت گمراه کردن.
پیشنهادی: ضرب‌المثل “آواز دهل از دور خوش است”
اختصاصی-آرین لوتوس
