معنی ضرب المثل ” تف سر بالا “

ضرب‌المثل «تف سر بالا» یک بیان ساده و پرکاربرد در زبان فارسی است. این مثل زمانی به کار می‌رود که بخواهیم بگوییم یک عمل یا حرف ناشایست، در نهایت نتیجه‌ای بد برای خود فرد به همراه خواهد داشت. در واقع، این ضرب‌المثل هشدار می‌دهد که بدی کردن به دیگران، مانند این است که به سمت آسمان تف کنی؛ این تف بر زمین نمی‌افتد، بلکه به صورت خودت برمی‌گردد و آن را کثیف می‌کند.

**مثال‌ها:**

* اگر کسی با دروغ و حیله بخواهد برای همکارش مشکل ایجاد کند، اما در نهایت خودش رسوا و شرمنده شود، در حق او می‌گویند: «دیدید؟ تف بود و سر بالا.» یعنی نقشه‌اش جواب عکس داد و خودش آسیب دید.

* وقتی دوستی، غیبت دیگری را می‌کند و بعداً حرف‌هایش به گوش همان شخص می‌رسد و دوستی‌شان به هم می‌خورد، این اتفاق مصداق کامل «تف سر بالا» است. بدی که کرده، به خودش بازگشته است.

* در یک مثال ساده‌تر، اگر کسی بخواهد با پخش کردن شایعه، اعتبار کسی را خراب کند، اما مردم حقیقت را بفهمند و این فرد نزد همه بی‌اعتبار شود، می‌گویند این نتیجه «تف سر بالا» بود.

در این نوشته، می‌خواهیم با هم معنی و مفهوم یکی از ضرب‌المثل‌های کهن و پرمعنی ایرانی آشنا شویم. با ما همراه باشید.

ضرب المثل تف سر بالا کنایه از چیست؟

1- کنایه از اشتباهی است که خود فرد یا نزدیکانش مرتکب شده‌اند و نتیجه آن به ضرر خودشان تمام شده است. (یعنی فرد از رفتار خود یا اطرافیانش احساس شرمندگی می‌کند.)

2- معنی ظاهری این ضرب‌المثل: وقتی کسی در حالت عادی آب دهان خود را به سمت پایین پرتاب کند، به خاطر نیروی جاذبه، آب دهانش روی زمین می‌افتد. اما اگر کسی سرش را بالا بگیرد و به سمت آسمان تف کند، مسلماً آب دهان به صورت خودش برمی‌گردد. در چنین موقعیتی، هیچ کس جز خود او را نمی‌توان مقصر دانست.
حتی ممکن است دیگران با دیدن این رفتار، او را مسخره کنند. تف کردن به سوی دیگری نشانه بی‌احترامی است. پس اگر کسی این کار را در حق خودش انجام دهد، یعنی برای خودش هم ارزشی قائل نیست.
معنی کنایی ضرب‌المثل: وقتی کسی به افراد یا چیزهایی که متعلق به خودش است توهین کند، در نهایت ضرر و زیان این کار به خودش برمی‌گردد.

3- یعنی شکایت و ناراحتی از چیزی که علت اصلی آن به خود انسان مربوط می‌شود.

به مثال های زیر توجه کنید:

پسرم در مهمانی شب قبل، با همه بحث و جدل می‌کرد و حرف‌های ناشایست به زبان می‌آورد. در این موضوع، فقط خودمان را مسئول می‌دانیم و کسی دیگر را مقصر نمی‌شناسیم. واقعاً که کارمان به جایی رسیده که نتیجه‌اش را خودمان می‌بینیم!

همان نتیجه را دیروز هم مشاهده کردیم؛ وقتی روی دیوار نوشتیم: “لعنت بر پدر کسی که جلوی درمان آشغال بریزد”. فردای آن روز، پسرم و دوستانش در حال بازی بودند و همه زباله‌ها را جلوی در ریخته بودند و به ما پوزخند می‌زدند!