معنی ضرب المثل ” خفته خفته را کی کند بیدار ؟ “

این ضرب‌المثل در مورد کسی به کار می‌رود که به خواب غفلت و بی‌خبری فرو رفته و هیچ تلاشی برای بهبود اوضاع خود نمی‌کند. وقتی کسی خودش نخواهد که وضعیتش تغییر کند، دیگران هم نمی‌توانند کمکی به او بکنند.

مثل این است که یک نفر در خواب عمیقی باشد. اگر خودش نخواهد برخیزد، چقدر دیگران سعی کنند و او را صدا بزنند، فایده‌ای ندارد. در مورد زندگی هم همینطور است؛ تا زمانی که خود شخص اراده نکند و برای بیدار شدن تلاش نکند، کمک و راهنمایی دیگران بی‌نتیجه خواهد ماند.

این ضرب‌المثل به ما یادآوری می‌کند که اصلی‌ترین شرط تغییر، خواست و اراده خود فرد است.

در این نوشته، می‌خواهیم مفهوم واقعی یکی از ضرب‌المثل‌های کهن و پرمعنی ایرانی را با هم بررسی کنیم. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر درباره‌ی این حکمت قدیمی بدانیم.

معنی ضرب المثل خفته خفته را کی کند بیدار

کسی که خودش در خواب غفلت است، چطور می‌تواند دیگری را بیدار کند؟ این جمله به شکل یک پرسش مطرح شده، اما در واقع معنایش انکار این امکان است؛ یعنی فردی که خودش غافل است، هرگز نمی‌تواند کس دیگری را از خواب غفلت بیدار کند.

اگر بخواهیم این مصرع را بر اساس شعر سنایی معنی کنیم، همان چیزی است که گفتیم: تا وقتی کسی خودش غافل است، نمی‌تواند دیگری را آگاه کند:

عالمت غافلست و تو غافل
خفته را خفته کی کند بیدار
سنایی

اما اگر این مصرع را با نگاه سعدی تفسیر کنیم، معنایش کاملاً متفاوت می‌شود:

باطل است آنچه مدّعی گوید
خفته را خفته کی کند بیدار
 
مرد باید که گیرد اندر گوش
ور نوشته است پند بر دیوار
و …
سعدی

یعنی: ادعای کسانی که می‌گویند انسان غافل نمی‌تواند دیگری را بیدار کند، نادرست است. هر کس باید با گوش جان بشنود ـ حتی نوشته‌ای که روی دیوار است می‌تواند برایش پندآموز باشد و او را از خواب غفلت بیدار کند.

پس به باور سعدی، این حرف که “خفته نمی‌تواند خفته را بیدار کند” اشتباه است. بسیار پیش می‌آید که کسی خودش عمل نمی‌کند، اما حرفی می‌زند که باعث هدایت دیگران می‌شود و آن‌ها را از خواب غفلت بیدار می‌کند، حتی اگر خودش در خواب باشد.

پیشنهادی: معنی ضرب‌المثل “کسی که خودش را به خواب زده”
اختصاصی-آرین لوتوس