معنی ضرب المثل ” ذات بد نیکو نگردد چون که بنیادش بد است ” + شعر

هر چیزی که از ابتدا بد و نادرست شکل بگیرد، به سختی می‌تواند اصلاح شود. این مثل به ما یادآوری می‌کند که اگر پایه و اساس چیزی خراب باشد، بهبود آن بسیار دشوار خواهد بود. همان‌طور که شاعر گفته است:

اگر ذاتی باشد زشت و بد
نه به پیرایه شود نیکو و خرد
چو بنیاد استوار باشد سست
باشد اندر همه احوال، شکست

ذات بد نیکو نگردد چون که بنیادش بد است یعنی چه؟

در این نوشته، به بررسی مفهوم اصلی ضرب‌المثل قدیمی ایرانی «ذات بد نیکو نگردد» می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

معنی این ضرب المثل

1- برخی افراد به طور ذاتی بدخواه هستند و هیچ مقدار مهربانی و محبت نمی‌تواند ذات آنها را تغییر دهد. همان‌طور که اگر عقربی را ماه‌ها نگهداری و با محبت با او رفتار کنی، باز هم در فرصتی مناسب تو را نیش خواهد زد.

2- انسان سرسخت و دشمن‌خو، حتی اگر هزاران پند و اندرز بشنود، باز هم تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد و هرگز به راه درست هدایت نمی‌شود. همان‌گونه که در آیه ۱۸ سوره بقره آمده است:
**صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لا يَرْجِعُونَ**
آنان (از شنيدن حقّ) كر و (از گفتن حقّ) گنگ و (از ديدن حقّ) كورند، پس ايشان (به سوى حقّ) باز نمى‌گردند.

3- کسی که گناه برایش به صورت عادت درآمده و در وجودش ریشه دوانده، به سادگی تغییر نمی‌کند و نیکو نمی‌شود؛ مگر اینکه خداوند توفیق توبه و بازگشت به او بدهد.

4- بنابراین، نباید از فردی با ذات بد و رفتارهای ناپسند، انتظار نیکی و محبت داشت؛ زیرا او به کارهای خود خو گرفته و راه دیگری نمی‌شناسد.

شعر ذات بد نیکو نگردد از سعدی

اگر ریشه و بنیاد چیزی نادرست باشد، هرگز به خوبی و درستی تبدیل نخواهد شد، زیرا اساس آن از ابتدا خراب است.
آموزش و تربیت کسی که شایستگی ندارد، مانند این است که گرد و غبار را روی گنبد بریزیم؛ بی‌فایده است و پایدار نمی‌ماند.

ارزش واقعی آدمی به اصالت و نژادش نیست، بلکه به شخصیت و جوهره‌اش بستگی دارد.
تیزی شمشیر به جنس فولاد آن برمی‌گردد، نه به ظاهرش.

اگر افراد نالایق را در جایگاه‌های بالا ببینی، تعجب نکن؛
چون بر سطح دریا خاشاک شناور می‌ماند، اما گوهرها در اعماق پنهان هستند.

کره‌خر از همان ابتدا در شکم مادر، نشانه‌های نادانی را بروز می‌دهد،
اما کره‌اسب از دوران جنینی، نجابت و شرافت خود را نشان می‌دهد.

اگر پادشاهی درمانده و بی‌پناه شود، مانند پرنده‌ای بی‌بال و پر است،
و حتی اگر کسی مانند اسکندر باشد، وقتی عقلش را از دست بدهد، همه او را دیوانه می‌خوانند.

آهن و فولاد هر دو از یک کوره بیرون می‌آیند،
اما یکی شمشیر تیزی می‌شود و دیگری فقط نعل خر.

اگر شصت دست و شاهدی هر دو ادعای پادشاهی کنند،
چرا انگشت کوچک برای نگین انگشتر مناسب نیست؟

دودی که بالا می‌رود، هرگز جای شعله آتش را نمی‌گیرد،
و ابرو هرچند بالاتر از چشم قرار دارد، اما جای آن را پر نمی‌کند.

سعدیا، اول عیب خودت را بگو، نه عیب دیگران را؛
هر کس که نقص‌های خود را بپذیرد، از همه برتر است.

من لباس کهنه می‌پوشم، چون دردسر کمتری دارد،
و آستین کوتاه، چین و چروک کمتری هم دارد.

سعدی
پیشنهادی: ضرب‌المثل “تربیت نااهل را چون گردکان بر گنبد است”
اختصاصی – آرین لوتوس