لیست ضرب المثل حیوانات با معنی

در فرهنگ ما، ضرب‌المثل‌های زیادی وجود دارد که در آن‌ها از حیوانات استفاده شده است. این جمله‌های کوتاه و پرمعنی، با کمک از ویژگی‌های مختلف حیوانات، پیام‌های اخلاقی و زندگی‌ای را به ما منتقل می‌کنند.

مثلاً می‌گویند “از دل برود، هر آنکه از دیده برفت” که در آن از “سگ” نام برده می‌شود. این مثل به ما یادآوری می‌کند که با گذشت زمان، علاقه و محبت نیز ممکن است کم رنگ شود. یا در مثلی دیگر می‌گویند “شتر دیدی ندیدی؟” که از حیوان شتر استفاده می‌کند و معنای آن نادیده گرفتن چیزهای بزرگ و واضح است.

حتی حیوانات کوچک‌تر هم در این حکایت‌های کوتاه جایگاه خود را دارند. مثل “فیلش یاد هندوستان کرد” که به یادآوری ناگهانی یک خاطره یا موضوع مهم اشاره دارد.

این مثل‌ها، با زبانی ساده و همه‌فهم، حقایق عمیقی دربارهٔ زندگی، رفتار انسان‌ها و روابط اجتماعی به ما می‌آموزند و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده‌اند.

در اینجا مجموعه‌ای از حکایت‌های کوتاه و پرمعنای مربوط به جانوران را برای شما گردآوری کرده‌ایم. این داستان‌های کوچک، درس‌های بزرگی برای زندگی در خود دارند. در ادامه با ما همراه باشید.

ضرب المثل حیوانات با معنی

در اینجا مجموعه‌ای از ضرب‌المثل‌های مرتبط با حیوانات گردآوری شده است:

تا چوب تر نباشد، گاو و خر فرمان نمی‌برند
اگر تنبیه و سخت‌گیری در کار نباشد، فرد بی‌خرد از اشتباهاتش درس نمی‌گیرد و به تکرار آن‌ها ادامه می‌دهد.

رحم کردن به پلنگ درنده، ستم به گوسفندان است
این ضرب‌المثل هشدار می‌دهد که کمک به ستمگران، باعث پایمال شدن حق دیگران و از بین رفتن عدالت در جامعه می‌شود.

شتری که در خانه هر کسی می‌خوابد
کنایه از اتفاقاتی است که برای همه می‌افتد؛ مانند مرگ، ازدواج و مواردی از این دست.

کار حضرت فیل بودن
کنایه از کاری است که انجام آن بسیار سخت یا غیرممکن است و احتمال وقوع آن بسیار کم است.

قاطی مرغا شدن
این اصطلاح به ازدواج کردن پسران مجرد اشاره دارد و معمولاً برای تازه‌دامادها به کار می‌رود.

علف باید به دهان بز شیرین باشد
هر فردی بر اساس سلیقه و تمایل خود تصمیم می‌گیرد، حتی اگر انتخابش مورد پسند دیگران نباشد.

عاقبت گرگ‌زاده، گرگ می‌شود
بدذاتی و بدجنسی برخی افراد با تربیت دوباره از بین نمی‌رود و نباید به آن‌ها اعتماد کرد.

نعره شیر خانه چوبی را خراب نمی‌کند، اما از سکوت موریانه می‌ترسم
آزار و ضرری که از طرف افراد منافق و دوچهره می‌رسد، بسیار بیشتر از دشمنی آشکار است.

غاز چراندن
کنایه از سرگرم کردن خود به کارهای بی‌اهمیت و تلف کردن وقت است.

اگر کلاغ از باغ قهر کند، یک گردو به نفع باغبان است
اگر فردی که بیشتر از سودش ضرر می‌زند، ارتباطش را قطع کند، به نفع دیگران است.

اسب را گم کردن و به دنبال نعل آن گشتن
یعنی به جای توجه به مسائل مهم، به چیزهای بی‌ارزش پرداختن.

آب دریا با دهان سگ نجس نمی‌شود
اگر کسی دارای شخصیت و احترام باشد، بدگویی و تهمت دیگران به او آسیبی نمی‌زند.

میمون پیر دستش را داخل نارگیل نمی‌کند
افراد با تجربه مرتکب اشتباهات جوانان نمی‌شوند و خود را در خطر نمی‌اندازند.

خوشا به حال من که خر ندارم، پس از کاه و جواش هم خبر ندارم
ثروت زیاد، دردسرهای خود را دارد و خوشحال باش که از این مشکلات دوری.

یک بز اگر فاسد باشد، تمام گله را فاسد می‌کند
فرد فاسد می‌تواند تأثیر بدی روی دیگران بگذارد و آن‌ها را مانند خودش کند.

اشک تمساح ریختن
کنایه از تظاهر به ناراحتی و معصومیت برای فریب دیگران است.

نه خودش می‌خورد و نه به دیگران می‌دهد؛ در نهایت هم مالش از بین می‌رود
یعنی فردی که در خرج کردن محتاط است، در نهایت دارایی‌اش به هدر می‌رود.

از ترس عقرب، به مار پناه بردن
یعنی برای فرار از یک مشکل بزرگ، به مشکل دیگری دچار شدن.

در برکه‌ای که ماهی نیست، قورباغه خود را سپهسالار می‌داند
اگر افراد شایسته حضور نداشته باشند، افراد نالایق جای آن‌ها را می‌گیرند.

جایی که سگ صاحبش را نمی‌شناسد
کنایه از شلوغی و ازدحام بسیار زیاد است.

مانند خر در گل ماندن
کنایه از گیر افتادن در مشکلات و ناتوانی در حل آن‌ها.

گاو نه، من شیر دهم
یعنی با منت گذاشتن و آزار دادن، تمام خوبی‌های قبلی را از بین بردن.

کرم از خود درخت است
یعنی فردی که خودش منشأ مشکلات و بدبختی‌هایش است.

گربه را باید دم حجله کشت
اگر از همان ابتدا سخت‌گیری شود، کسی در آینده جرئت اشتباه کردن ندارد.

هیچ گربه‌ای فقط برای رضای خدا موش نمی‌گیرد
این ضرب‌المثل برای افرادی به کار می‌رود که نیت پلیدی دارند و از خوبی دیگران سوءاستفاده می‌کنند.

گرگ بالان‌دیده
یعنی فردی که بسیار باتجربه و کارآزموده است.

مانند کبک سرش را زیر برف کردن
یعنی فردی که اشتباه می‌کند و فکر می‌کند کسی متوجه نمی‌شود، در حالی که خودش را فریب می‌دهد.

خر کریم را نعل کردن
یعنی با دادن رشوه یا باج، مسئول کار را راضی کردن و به هدف رسیدن.

خود را به موش‌مردگی زدن
یعنی فردی که خود را خسته و ناتوان نشان می‌دهد تا از زیر کارها شانه خالی کند.

خر ما از اول کرّه بود
یعنی از ابتدا بدشانس و گرفتار بوده‌ایم.

تخم‌مرغ‌دزد، شترمرغ‌دزد می‌شود
اگر جلوی دزدی‌های کوچک گرفته نشود، به دزدی‌های بزرگتر منجر می‌شود.

با دم شیر بازی کردن
یعنی خود را به خطر انداختن و از عاقبت کار بی‌خبر بودن.

مورچه چیست که کله‌پاچه‌اش چه باشد
یعنی به فرد ناتوان مسئولیت بزرگ نده.

گنجشک را رنگ می‌کند و به جای قناری می‌فروشد
یعنی فردی که با حیله مردم را فریب می‌دهد و فکر می‌کند کسی متوجه نمی‌شود.

خر چه می‌داند قیمت نقل و نبات چیست
یعنی فرد بی‌شعور ارزش محبت دیگران یا چیزهای باارزش را نمی‌فهمد.

شتر با بارش گم می‌شود
یعنی محیط آنقدر شلوغ است که پیداکردن چیزی غیرممکن است.

کار هر بزی نیست خرمن کوفتن – گاو نر می‌خواهد و مرد کهن
یعنی هر کاری نیاز به تخصص دارد و از عهده هر کسی برنمی‌آید.

به گوش خر یاسین خواندن
یعنی حرف زدن با کسی که قبول نمی‌کند یا نمی‌فهمد.

به دعای گربه سیاه باران نمی‌آید
یعنی دعا و نفرین دشمنان به دوستان آسیبی نمی‌رساند.

به اسب شاه گفتند یابو
یعنی توهین به کسی که شایسته توهین نیست.

شترسواری دولا دولا نمی‌شود
یعنی اگر می‌خواهی کاری را پنهان کنی، راه درستش را پیدا کن، نه اینکه خودت را رسوا کنی.

سگ زرد برادر شغال است
یعنی هر دو در بدی و خباثت یکسان هستند و نباید فریب ظاهرشان را خورد.

مرغ یک پا دارد
یعنی فردی که برای کارهایش دلیل‌های بی‌اساس می‌آورد و روی آن‌ها پافشاری می‌کند.

دوستی خاله خرسه
یعنی کسی که می‌خواهد به دوستش کمک کند، اما از روی نادانی باعث ضرر او می‌شود و خودش هم پشیمان می‌شود.

از بی‌چارگی به خر می‌گوید خانوم باجی
یعنی آنقدر درمانده است که به افراد نالایق متوسل می‌شود.

با گرگ دنبه می‌خورد، با چوپان گریه می‌کند
یعنی فردی که با دشمن و دوست هر دو رابطه دارد و سعی می‌کند با دورویی هر دو را راضی نگه دارد.

آنقدر مار خورده تا افعی شده
یعنی آنقدر سختی کشیده که حالا بسیار باتجربه و قوی شده است.

انگور خوب نصیب شغال می‌شود
یعنی امکانات و رفاه اغلب به دست کسانی می‌افتد که لیاقت آن را ندارند.

از اسب افتاده، اما از نسل نیفتاده
یعنی حتی اگر شکست خورده، اما شخصیت و اصالتش را حفظ کرده است.

خر از پل گذشت
یعنی وقتی به خواسته‌اش رسید، دیگر به دیگران توجهی نمی‌کند.

مار در آستین پروراندن
یعنی کسی که برای آسیب زدن به خودش تلاش می‌کند.

تا گوساله گاو شود، دل صاحبش آب می‌شود
یعنی کارهای مهم و ضروری معمولاً با سختی و نگرانی همراه هستند.

دندان اسب پیشکشی را نمی‌شمارند
یعنی وقتی کسی به تو هدیه می‌دهد، نباید آن را مو به مو بررسی کنی.

گرگ در لباس میش
یعنی دشمنی که خود را به شکل دوست نشان می‌دهد.

خدا خر را شناخت و به او شاخ نداد
یعنی با توجه به سابقه بدش، بهتر است شرایطش بهبود نیابد.

مار از پونه بدش می‌آید، اما جلوی خانه‌اش سبز می‌شود
یعنی اگر از کسی متنفر باشی، همیشه او را جلوی چشمت می‌بینی.

پول علف خرس نیست
یعنی در خرج کردن پول، زیاده‌روی نکن.

وقتی آب به بالا برگردد، قورباغه ابوعطا می‌خواند
یعنی وقتی کار آنقدر خراب شود که دیگر نتوان آن را درست کرد.

از آب گل‌آلود ماهی گرفتن
یعنی از شرایط آشفتگی و نابسامانی نهایت سوءاستفاده را کردن.

گربه دستش به گوشت نمی‌رسد
یعنی کسی که در کاری موفق نشده، دیگران را هم از انجام آن منع می‌کند.

در دیزی باز است، حیای گربه کجاست؟
یعنی اگر به کسی فرصت داده شد، باید شرم کند و سوءاستفاده نکند.

از خر شیطان پیاده شدن
یعنی دست از کارهای احمقانه برداشتن.

گاوش زاییده
یعنی مشکلات پشت سر هم می‌آیند و کارها پیش نمی‌روند.

سلام گرگ، اما بی‌طمع نیست
یعنی اگر دشمنت با مهربانی پیش تو آمد، حتماً نقشه‌ای در سر دارد.

مویی از خرس کندن غنیمت است
یعنی از افراد خسیس و تنبل، هر چقدر هم که کم باشد، بهره بردن ارزش دارد.

خروس بی‌محل
یعنی کاری را در زمان نامناسب انجام دادن.

مانند سگ پشیمان است
یعنی کسی که به خاطر بی‌عقلی مرتکب اشتباه شده و اکنون پشیمان است.

کینه شتری
یعنی فردی که بسیار کینه‌ای و انتقام‌جو است.

یک کلاغ، چهل کلاغ
یعنی وقتی خبری بدون اساس در بین مردم پخش می‌شود.

از دماغ فیل افتادن
یعنی فردی که بسیار مغرور و خودپسند است.

بزک نمیر بهار میاد، کمبزه با خیار میاد
یعنی وعده‌های دروغین دادن از روی خساست.

سنگ مفت، گنجشک مفت
یعنی افرادی که از انجام کاری می‌ترسند، در حالی که آن کار خطری ندارد.

شتر دیدی، ندیدی
یعنی رازداری کردن، وگرنه ممکن است به مشکل بخوری.

موش تو سوراخ نمی‌رفت، جارو به دمش بستند
یعنی برای حل یک مشکل کوچک، مشکل بزرگتری ایجاد کردن.

شیری یا روباه؟
یعنی پیروز برگشتی یا شکست‌خورده؟

ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است
یعنی با اراده می‌توانی در هر زمانی به هدف‌هایت برسی.

کلاغ خواست راه رفتن کبک را یاد بگیرد، راه رفتن خودش را هم فراموش کرد
یعنی تقلید کورکورانه باعث می‌شود انسان کارهای درست خودش را هم از یاد ببرد.

مرغ همسایه غاز است
یعنی چیزی که دیگران دارند، در نظرت باارزش‌تر از چیزی است که خودت داری.

فیلش یاد هندوستان کرده
یعنی یاد چیزی افتاده که مربوط به گذشته دور است.

هر که در پی کلاغ رود، در خرابه منزل کند
یعنی دنبال کردن افراد نادرست، به پشیمانی می‌انجامد.

خر بیار و باقالی بار کن
یعنی وقتی کسی از فرد قوی‌تر از خودش ظلم می‌بیند و مجبور است حرف او را قبول کند.

جوجه را آخر پاییز می‌شمارند
یعنی نتیجه کار را در پایان آن می‌توان دید.

دیوار موش دارد، موش هم گوش دارد
یعنی در حرف زدن باید مراقب بود، چون ممکن است کسی شنود کند و خبر را پخش کند.

به روباه گفتند شاهدت کیست؟ گفت: دُمَم
یعنی کسی که افراد بی‌ربط را به عنوان شاهد معرفی می‌کند.

زبان خوش، مار را از سوراخ بیرون می‌آورد
یعنی حرف زدن محترمانه و دلنشین می‌تواند دیگران را قانع کند.

مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید می‌ترسد
یعنی کسی که قبلاً از چیزی آسیب دیده، همیشه از آن می‌ترسد.