معنی ضرب المثل ” آفتابه خرج لحیم “
گاهی اوقات برای توصیف کسی که تلاش می‌کند با صرف هزینه‌ای کم، کار بزرگی انجام دهد یا مشکلی را حل کند، از ضرب‌المثل «آفتابه خرج لحیم» استفاده می‌کنیم.
این مثل تصویری از یک آفتابه قدیمی و کهنه را در ذهن می‌آورد که نشتی دارد یا قسمتی از آن شکسته است. به جای خرید یک آفتابه جدید، فرد سعی می‌کند با کمی لحیم و هزینه‌ای ناچیز، آن را تعمیر کند. این کار معمولاً فقط یک راه‌حل موقت و ظاهری است و مشکل اصلی را برای همیشه برطرف نمی‌کند.
بنابراین، وقتی این ضرب‌المثل را به کار می‌بریم، منظورمان افرادی هستند که برای حل یک مسئله مهم و اساسی، تنها به فکر صرفه‌جوییِ کوچک و راه‌حل‌های سطحی هستند. در واقع، آنها به جای سرمایه‌گذاری اساسی برای رفع ریشه‌ای مشکل، تنها به فکر پوشاندن ظاهر قضیه با کمترین هزینه ممکن هستند. این کار در نهایت ممکن است باعث شود مشکل اصلی بزرگ‌تر شود و در آینده هزینه و انرژی بسیار بیشتری برای جبران آن لازم باشد.
در این نوشته، می‌خواهیم معنی و مفهوم واقعی این ضرب‌المثل کهن ایرانی را بررسی کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.
معنی آفتابه خرج لحیم یعنی چه؟
بیایید نگاهی به ریشه این ضرب‌المثل بیندازیم:
در زمان‌های قدیم، افراد ثروتمند مانند پادشاهان و وزیران، از آفتابه‌هایی از جنس طلا و نقره استفاده می‌کردند. اما مردم کم‌بضاعت آفتابه‌هایی از جنس حلبی داشتند. وقتی این آفتابه‌های حلبی زنگ می‌زدند یا سوراخ می‌شدند، صاحبان آنها را نزد تعمیرکار می‌بردند تا با لحیم، قسمت‌های خراب را تعمیر کند.
این تعمیر کردن آنقدر ادامه پیدا می‌کرد تا دیگر جایی سالم روی آفتابه باقی نمی‌ماند که بشود دوباره آن را لحیم کاری کرد! در این موقعیت بود که تعمیرکار می‌گفت: “این آفتابه دیگر خرج لحیمش زیاد شده است!” امروز، معنی‌های این ضرب‌المثل این‌ها هستند:
۱- یعنی یک وسیله آنقدر بی‌ارزش شده که هزینه کردن برای تعمیر آن، هیچ سودی ندارد.
۲- از این ضرب‌المثل وقتی استفاده می‌کنیم که کسی بخواهد وقت یا پول خود را برای چیزهای بی‌ارزش یا کارهای بی‌فایده صرف کند.
۳- زمانی این جمله را به کار می‌بریم که فردی تلاش و پافشاری زیادی برای به دست آوردن یک چیز بی‌ارزش یا تعمیر یک وسیلهٔ کم‌اهمیت انجام دهد.
۴- یعنی برای چیزی که ارزشی ندارد، هزینهٔ زیادی کردن.
آفتابه خرج لحیم به انگلیسی:
it’s not worth powder and shot. the game is not worth the candle.
