معنی ضرب المثل ” حیف از طلا که خرج مطلا کنند “
همانطور که میدانید، ضربالمثلها بخش مهمی از فرهنگ و ادبیات ما هستند و هر کدام درسی بزرگ در دل خود دارند. یکی از این ضربالمثلهای پرمعنی، “حیف از طلا که خرج مطلا کنند” است.
این سخن زمانی به کار میرود که چیز باارزش و نابی، برای یک امر بیارزش یا کسی که قدر آن را نمیداند، هزینه شود. تصور کنید طلای خالص و گرانبهایی را داشته باشید و آن را صرف خرید یک شیء تقلبی و بیمقدار کنید. این کار، اسراف و هدر دادن نعمت است. این مثل به ما میگوید که باید چیزهای ارزشمند را در جای درست و برای افراد شایسته به کار ببریم.
در زندگی روزمره، این موضوع فقط به پول و ثروت محدود نمیشود. سرمایههای باارزشی مانند وقت، استعداد، محبت و دانش ما نیز همین حکم را دارند. حیف است که این سرمایههای گرانقدر را برای کارهای بیثمر یا افرادی که قدرشان را نمیدانند، صرف کنیم.
در تعالیم دینی ما نیز بر این موضوع تأکید فراوان شده است. از امام صادق (ع) روایت شده است که فرمودند:
> «اِجعَلوا مَعالِمَ دینِکُمُ الْبِرَّ وَ الْإِحْسانَ وَ حُبَّ ذَوِی الْفَضْلِ وَ الْإِخْوانِ وَ حُبَّ لِکُلِّ بَرٍّ وَ قُدُّوسٍ وَ بُغْضَ کُلِّ فاجِرٍ وَ مَارِقٍ وَ عِداوَةِ الظالِمینَ وَ مُوالاةِ أَهْلِ الْخَیرِ وَ الْتِمیْسِ لِلْمُسْلِمینَ وَ حُسْنِ الظَّنِّ بِاللَّهِ وَ الرَّغْبَةِ إِلَیْهِ وَ التَّوْکُّلِ عَلَیْهِ وَ الْخُشُوعِ لَهُ وَ الْخُضُوعِ لِأَمْرِهِ وَ حُسْنِ الْخُلْقِ وَ أَداءِ الْأَمانَةِ وَ صِدْقِ الْحَدیثِ وَ طُولِ السُّجُودِ وَ حُسْنِ الْجِوارِ وَ بِرِّ الْوالِدَیْنِ وَ صِلَةِ الرَّحِمِ وَ إِطْعامِ الْمِسْکینِ وَ تَفَقُّدِ الْجارِ وَ إِقْراءِ الضَّیْفِ وَ إِغاثَةِ الْمَلْهُوفِ وَ إِبرارِ الْقَسَمِ وَ النَّهْیِ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ»
در این حدیث شریف، امام (ع) نشانههای یک فرد باایمان را برمیشمارند که بسیاری از آنها مانند نیکی کردن، امانتداری، راستگویی و کمک به نیازمندان، در واقع همان “خرج کردن طلا” در مسیر درست است. وقتی ما محبت و کمک خود را به فرد درست و شایستهای تقدیم میکنیم، گویی سرمایهمان را در جای درستی خرج کردهایم. اما اگر همین محبت و کمک را به کسی بدهیم که از آن برای کار نادرست استفاده میکند، مانند این است که طلای خود را بیهوده هزینه کردهایم.
پس بیاییم در زندگی، برای سرمایههای ارزشمند خود—چه پول، چه وقت و چه عواطف—مدیریت درستی داشته باشیم و آنها را برای اهداف والا و افراد شایسته نگه داریم.
در این بخش، به بررسی معنی و مفهوم این ضربالمثل ایرانی میپردازیم. در ادامه با ما همراه باشید.
معنی حیف از طلا که خرج مطلا کنند چیست؟
در شعر زیبای قصاب کاشانی میخوانیم:
عمر عزیز را منما صرف ناکسان
حیف از طلا که خرج مطلا کند کسی
این شعر پرمعنی را میتوان اینگونه توضیح داد:
۱- وقت باارزش خود را برای کارهای بیفایده و افراد ناشایست تلف نکنید. جای تاسف است که عمر گرانبهای خود را مانند طلا، در جایی هزینه کنید که هیچ سودی ندارد.
۲- کلمه “مطلا” از واژه فارسی طلا گرفته شده و در دستور زبان عربی ساخته شده است. این کلمه به چیزی گفته میشود که روی آن را با طلا پوشانده باشند؛ یعنی زراندود شده باشد. (این واژه در دستور زبان، اسم مفعول محسوب میشود)
۳- مطلا ممکن است یک فلز باشد که با طلای واقعی پوشش داده شده باشد، یا اینکه با طلای تقلبی و مصنوعی تزئین شده باشد. این ضرب المثل به ما میگوید که درست نیست طلای اصیل را برای چیزی که ارزش کمی دارد، خرج کنید.
۴- باارزشترین دارایی هر انسان، عمر و زمان اوست. این ضرب المثل تاکید میکند که از دست دادن وقت، مانند این است که طلای واقعی را در جایی نادرست مصرف کنید.
◊ از دست دادن عمر برای افراد مختلف، به شکلهای گوناگونی اتفاق میافتد مانند: تلاش برای اثبات حرف حق به فرد نادان و دشمن، گذراندن تمام روز با بازیهای مختلف، پرسهزدن بیهدف در فضای مجازی، کنجکاوی در زندگی دیگران و …
♦ در سخنی گهربار از امام علی (علیه السلام) آمده است:
عُمرُ المَرءِ لاقیمةَ لَه؛ عمر انسان (آنقدر گرانبها است که) به هیچ قیمتی قابل ارزیابی نیست.
ضرب المثل با کلمه طلا
اختصاصی-آرین لوتوس
