مد در موسیقی چیست؟ | به ساده‌ترین زبان!
مد (Mode) از پرکاربردترین و پایه‌ای‌ترین مفاهیم در دانش موسیقی است که درک آن برای بسیاری از هنرجویان چالش‌برانگیز است. اگر دوست دارید بدانید مد در موسیقی چه معنایی دارد و چطور با گام تفاوت پیدا می‌کند، در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس همراه ما باشید.
مفهوم مد در موسیقی
مد، یک نوع گام است که با الگوهای مشخصی از نتها شناخته می‌شود. اگر گام را مانند یک بستر صوتی و ملودی را مسیری در این بستر در نظر بگیریم، مد نقش پلی بین این دو را بازی می‌کند. در واقع، مد در موسیقی مجموعه‌ای از نتها و فاصله‌های بین آنهاست که چارچوب اصلی ملودی و هارمونی یک قطعه را مشخص می‌کند. برای درک بهتر این مفهوم، به این مثال ساده توجه کنید: گام در موسیقی مانند یک جعبه رنگ است. وقتی نحوه چیدمان و ترکیب این رنگ‌ها را تغییر می‌دهیم، احساس و فضای متفاوتی در نقاشی به وجود می‌آوریم. کار مد در موسیقی نیز دقیقاً مشابه این است. هر مد با چینش ویژه‌ای از نتها در گام، می‌تواند احساسی غمگین، شاد یا رمزآلود در موسیقی ایجاد کند. این مدها هستند که به هر آهنگ حس و شخصیت منحصربه‌فردش را می‌بخشند.
تفاوت گام و مد
در موسیقی، گام و مد هر دو به مجموعه‌ای از نتها گفته می‌شوند که به ترتیب خاصی پشت سر هم قرار گرفته‌اند. به همین دلیل گاهی تشخیص آن‌ها از یکدیگر سخت می‌شود. اما باید بدانید که این دو از نظر ساختار، تعداد، حس و کاربرد با هم تفاوت دارند. در ادامه به برخی از این تفاوت‌ها اشاره می‌کنیم:
– گام، یک سری نت با ترتیب و فاصله‌های ثابت است. مد همان نت‌های گام است، اما شروع آن از نت دیگری صورت می‌گیرد.
– گام معمولاً دو نوع اصلی دارد: ماژور و مینور. در حالی که مدها انواع بیشتری دارند؛ مانند مدهای یونانی و شرقی.
– گام معمولاً دو حس اصلی را القا می‌کند: شادی با گام ماژور و غم با گام مینور. اما مدها می‌توانند احساسات متنوع‌تری مانند رمزآلودگی، تلفیق شادی و غم، یا حال و هوایی جادویی ایجاد کنند.
انواع مد
می‌توان مدهای موسیقی را به دو گروه اصلی تقسیم کرد: مدهای کلیسایی (یونانی) و مدهای شرقی (مقامی).
مدهای کلیسایی، ریشه در موسیقی غرب دارند و در سده‌های میانی توسط صاحب‌نظران آن زمان معرفی شدند. این مدها انواع گوناگونی دارند؛ مانند یونیک، دورین، فریژین، لیدین، میکسولیدین، آئولین و لوکرین.
در مقابل، مدهای شرقی همان مقام‌هایی هستند که در موسیقی منطقه خاورمیانه نواخته می‌شوند و عمدتاً به سه فرهنگ ایرانی، عربی و ترکی وابسته‌اند. برخی از این مدها عبارت‌اند از: ماهور، شور، نوا، همایون و بیات ترک.
