تاریخچه موسیقی اپرا در ایران!

اپرا یک گونه‌ی هنری است که ریشه در فرهنگ غرب دارد و در آن موسیقی و نمایش با هم تلفیق می‌شوند. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، می‌خواهیم به چگونگی پدید آمدن و رشد موسیقی اپرا در ایران بپردازیم.

تاریخچه اپرا در ایران

نخستین نشانه‌های هنر اپرا در ایران به روزگار پادشاهی ناصرالدین شاه بازمی‌گردد. او در سفرهایی که به کشورهای اروپایی داشت، با نمایش‌های اپرا آشنا شد و به آن علاقه پیدا کرد. به همین دلیل تصمیم گرفت مانند سالن‌های اپرا در اتریش و آلمان، یک اپراخانه هم در نزدیکی کاخ گلستان بسازد. اما این طرح هیچ وقت اجرا نشد؛ زیرا بیشتر مردم که باورهای سنتی داشتند، ساخت چنین مکانی را برخلاف دین می‌دانستند. در نتیجه، به جای اپراخانه، در آن محل تکیه‌ای ساختند و مراسم تعزیه در آن برگزار می‌کردند. سال‌ها بعد، رضاخان این تکیه را بست.

دومین مرحله از ورود اپرا به ایران، در دوره محمدرضا شاه پهلوی رخ داد. در آن زمان، با ساخت تالار وحدت، مراکز مختلف موسیقی کلاسیک غربی مانند اپراخانه تهران، ارکستر سمفونیک تهران، گروه کر تهران و گروه رقص باله ملی ایران شروع به کار کردند. علاوه بر این‌ها، هنرستان موسیقی نیز تأسیس شد تا هنرمندان مورد نیاز این نهادها را آموزش دهد. همچنین شمار زیادی از خوانندگان و نوازندگان برای آموختن این سبک موسیقی به کشورهای دیگر سفر کردند؛ افرادی مانند خانم تاجبخش، فرح عافیت‌پور، روح‌انگیز یشمی، نسرین آذر، شاکه ماکاریان، پری ثمر، افسانه خدابنده‌لو، هیلا قره‌خانیان، سودابه صفاییه، خانم فتوره‌چی، پری زنگنه، منیر وکیلی، آقایان حسین سرشار، احمد پارسی، آصف‌چی، روبین آقابگیانس، آلک برکنیان، ساکو قوکاسیان، رشید وطن‌دوست، اسفندیار قره‌باغی و دنیل گوژوین.

اولین مولفان اپرا

علی‌نقی وزیری چندین اپرا با اندازه‌های کوچک خلق کرد. احمد پژمان نیز اثری به نام «اپرای جشن دهقان» را بر پایه قصه‌های محلی و سنتی ایران آفرید. حسین دهلوی آهنگساز اپرای مشهور «مانا و مانی» است و لوریس چکناواریان نیز اپرای شناخته‌شده «رستم و سهراب» را ساخته است.

اولین خوانندگان اپرا در ایران

در میان پیشگامان هنر نمایش و موسیقی ایران، نام‌های درخشانی به چشم می‌خورند. این هنرمندان با عشق و تلاش فراوان، بذر هنر را در این سرزمین کاشتند و پرورش دادند. از جمله این بزرگان می‌توان به فاخره صبا، اولین باغچه‌بان، منیر وکیلی، سودابه تاج‌بخش، آقای حسین سرشار و احمد پارسی اشاره کرد. هر یک از این عزیزان، با توانایی‌های منحصر به فرد خود، گامی بلند در راه پیشرفت فرهنگ و هنر ایران برداشتند و یاد و خاطره‌شان برای همیشه در دل این مرز و بوم زنده خواهد ماند.