تفاوت درآمد و پیش درآمد چست؟ (به زبان ساده)
اگر به موسیقی سنتی ایرانی علاقه‌مند هستید، حتماً نام «درآمد» و «پیش‌درآمد» به گوشتان خورده است؛ اما ممکن است دقیقاً ندانید این دو چه تفاوتی با هم دارند. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، همراه ما باشید تا به زبان ساده، فرق بین درآمد و پیش‌درآمد را برایتان روشن کنیم.
درآمد چیست؟
برای این که بتوانید درآمد در موسیقی دستگاهی ایران را درک کنید، لازم است ابتدا چند مفهوم پایه‌ای دیگر را بدانید.
موسیقی دستگاهی ایران از بخش‌هایی به نام «ردیف» تشکیل شده است. هر ردیف نیز از قطعات و ملودی‌هایی به نام «گوشه» شکل می‌گیرد. به اولین گوشه‌ای که در هر دستگاه یا آواز نواخته می‌شود، «درآمد» می‌گویند.
به بیان ساده، درآمد مانند صحنه اول یک فیلم است؛ بخش آغازینی که فضای کلی قطعه، سازهای به کار رفته و حال و هوای دستگاه را به شنونده معرفی می‌کند. وقتی درآمد را می‌شنوید، در واقع با مد اصلی دستگاه آشنا می‌شوید.
درآمد معمولاً با سرعت کم اجرا می‌شود و در آن فقط سازها به صدا درمی‌آیند. اگر خواننده‌ای هم در اجرای درآمد حضور داشته باشد، معمولاً شعری خوانده نمی‌شود و تنها از تحریرهای ساده و بی‌کلام استفاده می‌کند.
پیش درآمد چیست؟
پیش‌درآمد، قطعه‌ای سازی است که پیش از شروع بخش اصلی یک برنامه اجرا می‌شود. در این قسمت، هیچ خواننده‌ای آواز نمی‌خواند؛ گاهی اوقات حتی نوازندگان ابتدا پیش‌درآمد را می‌نوازند و پس از پایان آن، خوانندگان به صحنه می‌آیند و به گروه می‌پیوندند. پیش‌درآمد در واقع مانند یک تریلر یا پیش‌نمایش است که شنونده را برای شنیدن موسیقی دستگاهی ایران آماده می‌کند. این بخش معمولاً با سرعت کم و در وزن شش‌چهارم نواخته می‌شود. پیش از آنکه پیش‌درآمد به شکل امروزی رایج شود، ارکسترها برای آماده کردن ذهن شنوندگان، از بداهه‌نوازی و تک‌نوازی استفاده می‌کردند. برای اولین بار، رکن‌الدین مختاری در انجمن اخوت درباره اجرای یک قطعه ضربی قبل از بخش اصلی صحبت کرد. به مرور زمان، موسیقی‌دانان بزرگی مانند درویش‌خان برای رفع این نیاز، قالبی به نام پیش‌درآمد را ابداع کردند.
تفاوت درآمد و پیش درآمد چیست؟
بخش اول یک قطعه موسیقی، “درآمد” نام دارد. اما قطعه‌ای که پیش از اجرای اصلی نواخته می‌شود، “پیش‌درآمد” است. در قسمت درآمد، گاهی خوانندگی هم وجود دارد؛ اما در پیش‌درآمد، به ندرت از آواز استفاده می‌شود و این بخش معمولاً فقط با ساز اجرا می‌گردد.
اگر بخواهیم با دنیای سینما مقایسه کنیم، پیش‌درآمد مانند تیزر یا پیش‌نمایش فیلم است و درآمد مانند صحنه‌های ابتدایی و افتتاحیه فیلم. به طور کلی می‌توان گفت که پیش‌درآمد معمولاً حال و هوایی پرشور و انرژی دارد تا شنونده را برای بخش اصلی آماده کند؛ در حالی که درآمد، فضایی آرام‌تر و تامل‌برانگیز دارد.
