ساز کانتله؛ ساز ملی فنلاند

کانتله که با نام کانل نیز شناخته می‌شود، یک ساز موسیقی با صدای ناقوسی و منحصربه‌فرد است. این ساز با نواختن توسط انگشتان به صدا درمی‌آید و ریشه‌ی آن به کشور فنلاند، منطقه کارلیا و سازهای زهی مناطق جنوب شرقی دریای بالتیک بازمی‌گردد. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، به طور کامل به معرفی و بررسی این ساز خواهیم پرداخت.

ساختار ساز کانتله

ساز کانتله در دو مدل اصلی ساخته می‌شود: کانتله کوچک و کانتله کنسرت. مدل کوچک معمولاً دارای ۱۵ سیم است. در گذشته، این ساز تنها ۵ یا ۶ سیم داشت که از موی اسب ساخته می‌شد و بدنه‌اش نیز از یک قطعه چوب تراشیده می‌شد. اما امروزه سیم‌ها فلزی هستند و بدنه از چند قطعه مختلف تشکیل شده است.
کانتله کنسرت اما بزرگ‌تر است و گاهی تا ۴۰ سیم دارد. این دو نوع کانتله از نظر ساختاری یک تفاوت مهم دارند: در کانتله کوچک، سیم‌های بلندتر و بم‌تر، دورتر از بدن نوازنده قرار می‌گیرند؛ اما در کانتله کنسرت، این سیم‌ها نزدیک به بدن نوازنده است و سیم‌های کوتاه و زیر، در سمت دورتر جای گرفته‌اند.
نوازندگان معمولاً کانتله را روی پا یا یک میز کوچک می‌گذارند و با انگشتان هر دو دست، و گاهی حتی با یک چوب کبریت، آن را به صدا درمی‌آورند.

کانتله در اشعار و افسانه‌ها

در فرهنگ و ترانه‌های قدیمی فنلاند، افسانه‌ی جالبی درباره‌ی ساز کانتله روایت می‌شود. مردم باور دارند که نخستین کانتله از آرواره‌ی یک ماهی و موی دختران جوان درست شده است. می‌گویند صدای این ساز چنان دلنشین و زیبا بود که همه‌ی موجودات زنده را به گریه انداخت. اشک‌های آن‌ها به سوی اقیانوس جاری شد و وقتی به دریا رسید، به مرواریدهایی آبی رنگ تبدیل گردید.

کاربرد در آموزش

ساز کانتله در مدل‌های گوناگونی با تعداد سیم‌های متفاوت ساخته می‌شود. برخی از آن‌ها ۵ سیم، ۱۰ سیم، ۱۱ سیم، ۳۶ سیم یا ۴۰ سیم دارند. نوع ۵ سیم آن، معمولاً اولین سازی است که بچه‌ها در مدارس فنلاند با آن آشنا می‌شوند و نواختنش را یاد می‌گیرند. این ساز برای شروع بسیار مناسب است، چون یادگیری آن ساده است. کودکان به کمک کانتله می‌توانند بدون نت از پیش تعیین شده موسیقی بسازند، قدرت خلاقیت خود را بالا ببرند، اوقات شادی داشته باشند و همکاری در گروه را نیز تجربه کنند.