ابراهیم قنبری مهر | پدر سازسازی ایران
ابراهیم قنبری‌مهر، استادی بود که به او پدر سازسازی ایران می‌گفتند. نوازندگان بزرگ ویولن در جهان، مانند یهودی منوهین و داوید اویستراخ، از سازهای او استفاده می‌کردند و به هنرش علاقه داشتند. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، با مسیر زندگی هنری این سازنده‌ی برجسته ایرانی آشنا می‌شویم.
تولد و کودکی
ابراهیم قنبری مهر در سال ۱۳۰۷ در شهر تهران به دنیا آمد. دوران کودکی او با دشواری‌های زیادی همراه بود و وقتی تنها شش سال داشت، پدر خود را از دست داد. به همین دلیل، پس از این که تا کلاس پنجم دبستان درس خواند، برای تأمین زندگی شروع به کار کرد. او در شغل‌های گوناگونی مانند نجاری، آهنگری و ریخته‌گری تجربه کسب کرد، اما هیچ یک از این کارها دل‌خواهش نبود. عشق واقعی او به موسیقی بود.
روزی از طریق رادیو، نوای ویولن استاد ابوالحسن صبا را شنید و این صدا چنان تأثیری بر او گذاشت که شیفته‌ی این ساز شد. پس از چند سال، تصمیم گرفت نزد این استاد برود و نواختن ویولن را به طور جدی یاد بگیرد.
شروع حرفه ساز سازی ابراهیم قنبری مهر
ابراهیم قنبری مهر ابتدا نزد استاد ابوالحسن صبا، نت‌نویسی، گام‌های موسیقی ایرانی و غربی و همچنین نوازندگی را فرا گرفت. پس از مدتی، استاد صبا به او پیشنهاد کرد تا ساخت ویولن را آغاز کند. به همین دلیل، ابراهیم با معرفی استادش نزد سورن آراکلیان رفت. آراکلیان که یک حقوق‌دان، موسیقیدان و ویولن‌ساز ارمنی بود، ساخت ویولن را به او آموخت. سرانجام، قنبری مهر در سال ۱۳۴۴ کارگاه سازسازی وزارت فرهنگ و هنر را راه‌اندازی کرد.
در سال ۱۳۳۹، با پیشنهاد سِرژ خوتسیف، استاد ویولن هنرستان عالی موسیقی، اداره هنرهای زیبا او را برای کارآموزی به کارگاه اتی‌ین واتلو در پاریس فرستاد. در آنجا، به دلیل مهارت بسیار بالایی که در سازسازی داشت، مستقیماً وارد دوره عالی شد و به جای دو سال، این دوره را تنها در شش ماه به پایان رساند. پس از بازگشت به ایران، او با تجربه‌های فراوانی که کسب کرده بود، نه تنها به ساخت ویولن ادامه داد، بلکه به ساختن سازهای ایرانی و رفع مشکلات آن‌ها نیز پرداخت.
برخی از فعالیت‌های حرفه‌ای
ابراهیم قنبری مهر از دهه چهل شمسی، با همراهی وزارت فرهنگ و هنر و یک تیم پژوهشی، تلاش زیادی برای احیای سازهای قدیمی ایران انجام داد. او سازهایی مانند کرمیل و کرنای را با الهام از نمونه‌های موجود در موزه تخت جمشید و نقاره‌خانه مشهد، دوباره ساخت.
او با بررسی نقاشی‌های روی ظروف دوره ساسانی، اندازه‌های دقیق بین نوازنده و ساز را محاسبه کرد و بربط‌هایی شبیه به بربط‌های آن دوره ساخت. بربط‌های ساخته‌شده توسط او در دو نوعِ صفحه چوبی و صفحه پوستی تولید می‌شدند.
قنبری مهر با هدف بهتر کردن سازهای ایرانی، تغییراتی در آن‌ها ایجاد کرد. از جمله این تغییرات می‌توان به تنظیم فاصله گوشی، ثابت کردن خرک سه‌تار، محکم کردن پرده‌های تار و سه‌تار با فلز، تغییر شکل سرپنجه تار و سه‌تار به شکل گیتار، ایجاد شیار در لبه‌های دهانه کاسه تار، طراحی سنتور کروماتیک و انجام اصلاحات در سازهای قانون و کمانچه اشاره کرد.
