سازهای خانواده ویولن را بشناسیم!
تا حالا دقت کردید که بعضی سازها خیلی شبیه ویولن هستند؟ انگار که یک ویولن معمولی را بزرگتر کرده باشند. این شباهت تصادفی نیست، چون همه این سازها در واقع عضوی از یک خانواده موسیقایی محسوب می‌شوند. اگر دوست دارید با اعضای این خانواده یعنی سازهای شبیه به ویولن آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم این مطلب در وبلاگ آرین لوتوس را دنبال کنید.
سازهای خانواده ویولن چه ویژگی‌هایی دارند؟
سازهایی که به خانواده ویولن تعلق دارند، از دسته سازهای زهی هستند که با کمان یا آرشه نواخته می‌شوند. این سازها معمولاً از چوب ساخته شده و چند سیم دارند. این گروه از سازها، بزرگ‌ترین بخش هر ارکستر را تشکیل می‌دهند و در واقع هسته اصلی یک ارکستر مدرن و سمفونیک به شمار می‌روند. جالب است بدانید که نزدیک به نصف نوازندگان یک ارکستر معمولاً روی این سازها می‌نوازند.
تعداد استاندارد سازهای خانواده ویولن در ارکستر
در یک ارکستر معمولی، معمولاً بین ۲۰ تا ۲۴ نوازنده ویولن حضور دارند که به دو دستهٔ اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. علاوه بر این، حدود ۱۰ نوازنده ویولا، ۸ نوازنده ویولن سل و ۵ یا ۶ نوازنده کنترباس نیز در گروه نوازندگان فعالیت می‌کنند.
سازهای خانواده ویولن
ویولن
ویولن از نظر اندازه، کوچک‌ترین ساز در بین سازهای زهی است، اما در عوض صدای آن از همه زیرتر و بلندتر است. این ساز از دیرباز تا به امروز، جایگاه ویژه‌ای در موسیقی کلاسیک داشته و معمولاً نقش اجرای ملودی اصلی در ارکستر را بر عهده دارد. علاوه بر این، ویولن در موسیقی‌های محلی مناطق مختلف مانند آمریکا، اروپا و آسیا نیز به کار می‌رود. در موسیقی ایرانی نیز سبک خاصی برای نواختن ویولن وجود دارد که به آن ویولن سنتی ایرانی می‌گویند.
ویولا
ویولا و ویولن در ظاهر خیلی به هم شبیه هستند، اما در واقع از نظر ساختاری با هم تفاوت دارند. ویولا کمی از ویولن بزرگتر است و سیم‌های کلفت‌تری دارد. آرشهٔ آن هم کوتاه‌تر و سنگین‌تر از آرشهٔ ویولن است. صدای ویولا نرم‌تر و کمتر شفاف است و همین رنگ صدای تیره و گرم باعث می‌شود در ارکستر معمولاً نقش هارمونی را اجرا کند. این ساز در دورهٔ رمانتیک بسیار مورد استفاده قرار گرفت، ولی برخلاف ویولن، در موسیقی محلی کمتر دیده می‌شود.
ویولن سل
ویولن سل از نظر اندازه از ویولن و ویولا بزرگتر است و صدای بم‌تری دارد. کوک آن مشابه ویولا است، با این تفاوت که یک اکتاو پایین‌تر نواخته می‌شود. معمولاً برای نت‌نویسی ویولن سل از کلید باس استفاده می‌شود، اما گاهی از کلید آلتو و کلید سوپرانو نیز استفاده می‌گردد.
این ساز در ارکستر معمولاً نقش هارمونی و همراهی را بر عهده دارد، ولی قطعات تکنوازی نیز برای آن بسیار اجرا می‌شود. آهنگسازان مشهور دنیا قطعات انفرادی و سونات‌های زیادی برای ویولن سل خلق کرده‌اند. از جمله این آثار می‌توان به ساخته‌های برامس، بتهوون، شومان، هایدن، مندلسون و شوپن اشاره کرد.
کنترباس
در ابتدا خوب است بدانید که برخی از افراد، کنترباس را در دسته سازهای ویولن به حساب نمی‌آورند. به باور آنان، این ساز در گروه ویول قرار می‌گیرد. با این حال، با وجود این تفاوت دیدگاه، ما در اینجا کنترباس را به عنوان یکی از سازهای خانواده ویولن معرفی می‌کنیم.
کنترباس با قدی نزدیک به ۱۸۰ سانتیمتر، بزرگ‌ترین ساز در این گروه محسوب می‌شود. به خاطر اندازه بزرگ آن، نوازنده باید هنگام نواختن بایستد یا روی یک صندلی بلند بنشیند.
یک تفاوت مهم کنترباس با دیگر سازهای این خانواده، نحوه کوک آن است. در حالی که سایر سازها مانند ویولن معمولاً با فاصله‌های پنجم درست کوک می‌شوند، کنترباس با فاصله‌های چهارم درست کوک می‌شود. همچنین در ارکستر، کنترباس معمولاً نت‌ها را یک اکتاو پایین‌تر از ویولنسل اجرا می‌کند.
اگرچه کنترباس در ارکستر معمولاً نقش اصلی را ندارد، ولی گاهی اوقات می‌تواند ملودی‌های اصلی را نیز بنوازد. این ساز در سبک‌های موسیقی مانند جز، کانتری و بلوگرس از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و نقش کلیدی در آن‌ها ایفا می‌کند.
