آشنایی با سبک جاز
همانطور که میدانید، دنیای موسیقی از سبکهای گوناگونی تشکیل شده است. هر سبک ویژگیهای خاص خود را دارد که آن را از بقیه متمایز میکند. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، میخواهیم یکی از سبکهای تاثیرگذار موسیقی، یعنی موسیقی جاز را به طور کامل به شما معرفی کنیم. برای شناخت بهتر این سبک، تا پایان این مطلب با ما همراه بمانید.
آشنایی با سبک جاز
جاز یک گونه موسیقی است که سیاهپوستان آمریکا در پایان قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم پدید آوردند.
ویژگیهای آن شامل استفاده از نتهای غمگین، ضربهای نامنظم و کشیده، ریتمهای نرم و موجدار (سوینگ)، تغییرات شدید در حجم صدا، گفتگوی موسیقایی بین سازها، چندریتمی و از همه مهمتر، بداههنوازی است.
جاز را نخستین هنرِ کامل میدانند که در ایالات متحده آمریکا شکل گرفته است. به گروهی که این سبک را اجرا کند، گروه جاز گفته میشود. با گسترش جاز در جهان، این موسیقی تأثیر عمیقی بر فرهنگهای موسیقایی کشورها و مناطق مختلف گذاشت و باعث رشد سبکهای مهم دیگری نیز شد.
از حدود سالهای آغازین دهه ۱۹۱۰، سبک جاز نیواورلینز پدید آمد که در آن گروههای رژهای سازهای بادی، ریتمهای رگتایم و موسیقی بلوز با بخشهای گسترده بداهه درهم آمیخته است.
با دنیای موسیقی جاز آشنا شویم
جاز یک سبک موسیقی پویا و زنده است که ریشه در تاریخ و فرهنگ دارد. این موسیقی معمولاً با بداههنوازی شناخته میشود، به این معنی که نوازندگان در لحظه ایدههای جدید خلق میکنند. ریتمهای جاز اغلب ضربهای قوی و نامنتظره دارند که به آن “سوئینگ” میگویند و حس حرکت و انرژی به شنونده میدهد.
در این سبک، گفتگوی musical بین سازها بسیار مهم است. هر نوازنده گاهی نقش رهبر و گاهی نقش همراه را بازی میکند. سازهای معمول در جاز شامل ترومپت، ساکسیفون، پیانو، کنترباس و درامز هستند.
جاز مانند یک مکالمه گروهی شاد و پراحساس است که در آن هر نوازنده فرصت بیان خود را پیدا میکند. این موسیقی میتواند حالات مختلفی از شادی عمیق تا تفکر آرام را منتقل کند و برای هر شنوندهای، تجربهای منحصر به فرد ایجاد میکند.
تاریخچه موسیقی سبک جاز
ریشه اصلی موسیقی جاز به غرب آفریقا بازمیگردد. سیاهپوستان آمریکایی همچنین خالق سبکهای موسیقی دیگری مانند رگتایم و بلوز هستند.
این سبک موسیقی در آغاز قرن بیستم پدید آمد و به تدریج در بین سیاهان آمریکا گسترش یافت. از آن زمان تا امروز، این نوع موسیقی دگرگونیهای زیادی را تجربه کرده است.
شهر نیواورلئان که در محل اتصال رود میسیسیپی به دریا قرار دارد، نقش مهمی در رشد و گسترش این موسیقی داشت. ترکیب جمعیتی این شهر از هر نقطه دیگر در جنوب آمریکا متنوعتر بود؛ مردمی از تبارهای آفریقایی، فرانسوی، کارائیبی، ایتالیایی، آلمانی، مکزیکی، سرخپوستان آمریکا و نیز انگلیسیتبار در کنار هم زندگی میکردند و با یکدیگر در ارتباط بودند.
سنتهای موسیقی سیاهان آمریکا با دیگر فرهنگها درآمیخت و به آرامی موسیقی جاز از ترکیبی از رگتایم، موسیقی نظامی، بلوز و گونههای دیگر موسیقی زاده شد. در روزهای نخست، جاز بیشتر برای رقصیدن استفاده میشد (در سالهای بعد مردم ترجیح دادند بنشینند و به آن گوش بسپارند).
پس از نخستین ضبطهای رسمی جاز در سال ۱۹۱۷، این سبک به شکلی وسیع در میان مردم منتشر شد و به سرعت رواج یافت. امروزه مراکز ویژه موسیقی جاز، نوازندگان این سبک و جشنوارههای جاز در بسیاری از کشورهای جهان فعال و پرشمار هستند.
موسیقی جاز ایرانی
تاریخچه پیدایش موسیقی جاز در ایران به دهههای بعد از انقلاب برمیگردد. هرچند ایران به عنوان کشوری پیشرو در عرصه جاز جهان شناخته نمیشود، ولی نشانههایی از این سبک موسیقی در بخشهای وابسته به آن در کشور دیده میشود.
آشنایی با سبک جاز
برخی از ویژگیهای موسیقی جاز عبارتند از:
• ریتمهای کشیده، کوتاه و نرم در سبک جاز، به عنوان یکی از گونههای کهن و کمتر شناختهشدهی موسیقی جاز در نظر گرفته میشود.
• تغییرات شدید در میزان صدای موسیقی و نیز استفاده از تکنیک پرسش و پاسخ در نوازندگی، از نشانههای مشخصهی سبک جاز است.
• در موسیقی جاز، معمولاً چند ریتم جداگانه به طور همزمان نواخته میشود که به این ویژگی پلیریتم یا چندریتمی میگویند.
• یکی از ویژگیهای مهم موسیقی جاز، بداههنوازی است. بداههنوازی به این معناست که نوازنده، بدون آمادگی یا نتهای از پیش تعیینشده، در همان لحظه موسیقی را خلق و اجرا میکند.
انواع سبک های موسیقی جاز
امروزه موسیقی جاز در سبکهای گوناگونی اجرا میشود. برخی از مهمترین سبکهای آن عبارتند از:
دیکسیلند
بیگبند یا سوینگ
سالسا جاز
سموت جاز
مدال جاز
فری جاز
بیباپ
کول جاز
جاز برزیلی
آوانگارد جاز
برخی ازهنرمندان معروف سبک موسیقی جز (Jazz)
جاز موسیقی غنی و تأثیرگذاری است که نوازندگان و خوانندگان بزرگی را به دنیاای موسیقی معرفی کرده است. از جمله مشهورترین این هنرمندان میتوان به این نامها اشاره کرد: جلی رول مورتون، کلمن هاوکینگ، لوئیس آرمسترانگ، بیلی هالیدی، جان کولتران، نت کینگ کول، مایلز دیویس، مایکل وایت، کرمیت رافینز، دیزی گیلسپی، الیس مارسالیس، وینتون مارسالیس و نورا جونز. این افراد هر کدام سهم بهسزایی در پیشرفت و محبوبیت سبک جاز داشتهاند.
چه سازهایی در موسیقی جاز نواخته میشوند؟
در سبک موسیقی جاز، سازهای بادی اهمیت بسیار زیادی دارند و در روزهای اولیه شکلگیری این سبک، اساساً فقط از همین نوع سازها استفاده میشد. با گذشت زمان، سازهای دیگری نیز به جمع آنها اضافه شد و امروزه در یک گروه جاز معمولاً سازهایی مانند پیانو و گیتار را هم در کنار بقیه مشاهده میکنیم.
ترومپت بیش از هر ساز دیگری با موسیقی جاز شناخته میشود و گویی روح این سبک در آن جاری است.
کرنت بسیار شبیه به ترومپت است، اما صدای آن نرمتر و لطیفتر است.
ساکسوفون یکی از پویاترین سازهای جاز به شمار میرود و به دلیل صدای منعطف و پراحساسش، از همان ابتدای پیدایش جاز تا به امروز، جایگاه مهمی در این موسیقی داشته است.
ترومبون نیز مانند ترومپت از خانواده سازهای بادی برنجی است و از اولین روزهای تولد موسیقی جاز در آن حضور داشته است.
پیانو در بخش ریتم و هارمونی جاز نقشی چندوجهی ایفا میکند و به دلیل توانایی بالا در اجرای ملودی و هارمونی، از آغاز شکلگیری جاز به عنوان یکی از سازهای اصلی آن مطرح بوده است.
گیتار در دورههای اولیه موسیقی جاز معمولاً به صورت آکوستیک نواخته میشد، اما در دوران معاصر بیشتر شاهد استفاده از گیتار الکتریک در این سبک هستیم.
درامز در بخش ریتم گروه جاز نقش کلیدی دارد و مانند موتور محرکهای است که انرژی و حرکت را به تمام گروه منتقل میکند.
کنترباس (دوبل باس)، در ابتدای شکلگیری موسیقی جاز در شهر نیواورلئان، گروههای موسیقی سیاهپوست در اجراهای خود از ساکسوفون باس استفاده میکردند.
