انواع تقسیم بندی در موسیقی
انواع تقسیم بندی در موسیقی
موسیقی زبانی است که در سراسر جهان فهمیده میشود و احساسات بخش جداییناپذیری از آن است. این هنر در دورههای گوناگون پدید آمده یا دگرگون شده است. به همین دلیل، روشهای مختلفی برای دستهبندی موسیقی وجود دارد. در این قسمت از وبلاگ آرین لوتوس، با انواع دستهبندیهای موسیقی آشنا خواهید شد.
بر اساس دورهٔ هنری پیدایش :
موسیقی قرون وسطی
موسیقی دوره نوزایی (رنسانس)
موسیقی دوره باروک
موسیقی دوره کلاسیک
موسیقی دوره رمانتیک
موسیقی دوره مدرن
موسیقی دوره معاصر
بر اساس ساختار آواشناسی :
کوانتو تونیک به سبکی از موسیقی گفته میشود که در آن نتها به صورت جداگانه و با فاصلههای مشخصی پشت سر هم نواخته میشوند.
استریم تونیک به سبکی از موسیقی گفته میشود که در آن نتها به صورت پیوسته و بدون وقفههای مشخص به هم متصل هستند.
بر اساس ساختار گام|گامها :
گامهای موسیقی به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: گام کروماتیک و گام دیاتونیک.
**گام کروماتیک:**
این گام از دوازده نُت پشت سر هم تشکیل شده است. در این گام، فاصله بین هر نت با نت بعدی، نیمپرده است. به عبارت دیگر، در گام کروماتیک همه نیمپردهها پشت سر هم نواخته میشوند.
**گام دیاتونیک:**
این گام از هفت نت اصلی تشکیل شده است. فاصله بین نتها در این گام ترکیبی از پرده و نیمپرده است. بسیاری از آهنگهای معمولی که میشنویم، بر اساس این نوع گام ساخته شدهاند.
بر اساس تعداد نتها در گام:
گامهای پنجتایی (مانند برخی از موسیقیهای سنتی ژاپن)
گامهای تکنوا (مانند سازهایی که تنها یک نت مشخص مینوازند؛ مثلاً بعضی شیپورهای نظامی یا سوتها)
گامهای ششتایی
از دیدگاه ضرباهنگ :
گروهبندیهای مختلف در موسیقی
موسیقی بدون وزن – به موسیقیای گفته میشود که ریتم مشخص و آشکاری ندارد. مانند برخی از آوازهای سنتی ایرانی.
موسیقی ریتمیک – به موسیقیهایی گفته میشود که وزن و ریتم مشخصی دارند. مانند قطعاتی که برای رقص ساخته میشوند یا قطعاتی مانند پیشدرآمد و مارش.
سرعت اجرای قطعات موسیقی نیز اصطلاحات خاص خود را دارد:
لارگو (خیلی آرام و سنگین)
آداجیو (آرام)
پرستو (خیلی سریع)
آلگرو (سرعتی و شاداب)
آندانته (با سرعت معمولی و روان)
آلگرتو (نسبتاً سریع و سبک)
از دیدگاه ناحیه پیدایش :
موسیقی محلی
موسیقی مناطق مختلف
موسیقی شرق جهان
موسیقی غرب جهان
موسیقی ایران
موسیقی کشورهای عربی
موسیقی فلامنکو
موسیقی کانتری
(و سبکهای بسیار دیگر)
از دیدگاه خاستگاه معنایی-کلامی و جایگاه اجتماعی :
موسیقی مذهبی
موسیقیهای مراسم و آیینها (مانند موسیقیهای معنوی و عرفانی، موسیقیهای مربوط به جشن عروسی یا مراسم سوگواری)
موسیقی بلوز
موسیقی پاپ
موسیقی راک
موسیقی متال
موسیقی مخصوص کودکان
نوحهخوانی
تواشیح
از لحاظ اولویّت کلام یا ساز :
آهنگ با خواننده
آهنگ بدون خواننده
از دیدگاه کاربردی :
موسیقی درمانی، مانند نواهای آیینی زار در جنوب ایران یا قطعههای ویژهای که برای آرامش و تمرکز ذهن ساخته میشوند
موسیقی مناسب برای حرکت و پایکوبی
موسیقی که برای فیلمها ساخته میشود
موسیقی مخصوص مراسم و حرکتهای گروهی نظامی (مانند مارش)
از لحاظ سازبندی (ارکستراسیون) و آوایی :
گروهبندیهای مختلف موسیقی
تکنوازی (Solo)
موسیقی سمفونیک
موسیقی اپرا
نوازندگی دو نفره (دوئت)
نوازندگی سه نفره (تریو)
نوازندگی چهار نفره (کوارتت)
موسیقی تلفیقی (فیوژن)
موسیقی ضربی
موسیقی با سازهای آرشهای (مانند کوارتت زهی یا گروه سازهای بادی)
موسیقی آوازی (وکال) – مانند کارهای ارکستر آوازی تهران یا گروه کر کلسیا
بر پایه فرم موسیقی :
سونات
یک قطعه موسیقی است که معمولاً برای یک ساز تنها (مثل پیانو) یا یک ساز به همراه همراهی نوشته میشود و ساختاری مشخص دارد.
سمفونی
یک قطعه موسیقی بزرگ و گسترده برای ارکستر کامل است که مانند یک داستان پرماجرا در چند بخش مختلف اجرا میشود.
پرلود (پیشدرآمد)
قطعهای کوتاه است که مانند مقدمه و دریچهای برای ورود به یک اثر موسیقایی بزرگتر نواخته میشود.
مینوئت
یک قطعه موسیقی با ریاضی رقصان و سهضربی است که در گذشته برای رقص استفاده میشد و بعدها به بخشی از آثار بزرگ موسیقی تبدیل شد.
پیشنوا (اُورتور)
مقدمهای است که در ابتدای یک اپرا، اوراتوریو یا باله اجرا میشود و شنونده را برای فضای داستان اصلی آماده میکند.
کنسرتو
قطعهای است که در آن یک ساز تکنواز، به همراهی ارکستر، به نمایش تواناییها و زیبایی صدای خود میپردازد.
لایتموتیف یا نغمه معرف
یک ملودی یا عبارت موسیقایی کوتاه و مشخص است که در یک اثر (مثلاً یک اپرا) مرتباً تکرار میشود تا یک شخصیت، حس، شیء یا ایده خاص را به شنونده یادآوری کند.
بر اساس دستگاه یا مقام:
موسیقی سنتی ایران از هفت دستگاه اصلی تشکیل شده است. علاوه بر این، پنج آواز نیز در این مجموعه جای میگیرند؛ نمونههایی مانند دستگاه ماهور، دستگاه شور و آواز بیات ترک. هر یک از این دستگاهها میتوانند شامل بخشهای کوچکتری به نام «گوشه» باشند. همچنین در طبقهبندیهای دیگر این موسیقی، دوازده مقام اصلی شناخته میشود که از جمله آنها میتوان به مقامهای راست، زیر، اصفهان و حجاز اشاره کرد.
