سازی عجیب با نام فلوت بینی

در دنیای موسیقی، همیشه مانند دیگر زمینه‌ها، ایده‌های تازه و نوآوری وجود دارد. این نوآوری‌ها گاهی در شکل سازهای جدید و گاهی در شیوه‌ی ترکیب صداها دیده می‌شود. در این قسمت از وبلاگ آرین لوتوس، قصد داریم یک ساز جالب و کمتر شناخته شده را به شما معرفی کنیم: سازی به نام فلوت بینی!

فلوت بینی (The Nose Flute)

جالب است که این ساز در نقاط مختلف دنیا نواخته می‌شود. فلوت بینی در اصل متعلق به نیمکره شرقی، تمدن‌های پولینزی و سرزمین‌های اطراف اقیانوس آرام است. سازهای مشابهی نیز در جاهایی مثل چین، هند یا مناطق بیابانی آفریقا دیده می‌شود. در هاوایی به این ساز “ohe hano ihu” می‌گویند که یعنی «فلوت بامبویی بینی». این فلوت فقط از یک قطعه چوب بامبو ساخته شده و سه یا چهار سوراخ دارد که نوازنده انگشتانش را روی آنها می‌گذارد. در هاوایی معمولاً این ساز را در جمع دوستان یا در تنهایی و برای لذت بردن خود شخص می‌نوازند. البته گاهی هم پیش می‌آید که از آن همراه با خواندن، آواز و حتی حرکات رقص استفاده می‌کنند.

ساز شگفت‌انگیزی به نام فلوت بینی وجود دارد. این ساز از یک لوله ساده ساخته شده که در انتهای آن سوراخی تعبیه شده است. نوازنده برای نواختن آن، لوله را در مقابل بینی خود قرار می‌دهد و با دمیدن هوا از طریق بینی، صدایی ملایم و خاص تولید می‌کند. این شیوه نواختن غیرمعمول، باعث شده تا این ساز در میان سازهای جهانی، منحصربه‌فرد به نظر برسد.

نحوه ساخت

در کشور نیوزیلند، نوعی فلوت وجود دارد که آن را از دندان نهنگ می‌سازند و نامش «اِنگورو» است. روی این ساز معمولاً نقش‌های زیبا و دقیقی کنده‌کاری می‌شود و ساز به دست آمده اغلب ارزشی مقدس دارد. در تانزانیا نیز از دو فلوت استفاده می‌کنند که هر یک را در یک سوراخ بینی قرار می‌دهند.

شاید نواختن ساز با بینی در نگاه اول غیرمعمول به نظر برسد، اما این روش به نوازنده اجازه می‌دهد در هنگام نفس کشیدن از راه بینی، از فضای دهان خود به عنوان محفظه‌ای برای تغییر حالت و رنگ صدا استفاده کند. به این ترتیب، فلوت می‌تواند به جای ایجاد نت‌های ثابت و جداگانه، رشته‌ای نرم و پیوسته از اصوات زیر و بم تولید کند.

متأسفانه شیوه نواختن این ساز ویژه در جهان به سرعت در حال فراموشی است. با این حال، برخی هنرمندان می‌کوشند تا این ساز شگفت‌انگیز را زنده نگه دارند. نمونه جدیدی از این ساز با نام «هیومناتون» در سال ۱۹۰۴ توسط فردی به نام جیمز جی. استیورز در نیویورک ساخته شد. برخلاف فلوت‌های بینی سنتی، هیومناتون امروزی از جنس پلاستیک ساخته می‌شود و شکلی شبیه به ملخ هواپیما دارد.