مرتضی نیداوود، نوازنده تار و ردیف دان یرانی
مرتضی نیداوود، نوازنده چیرهدست تار و آشنای با ردیفهای موسیقی ایرانی است که آهنگهای ماندگار و مشهوری از خود به یادگار گذاشته. یکی از برجستهترین آثار او، تصنیف زیبا و فراموشنشدنی «مرغ سحر» است که تا به امروز، بارها توسط خوانندگان مختلف اجرا و بازخوانی شده است. در ادامه، بیشتر با زندگی و آثار این هنرمند بزرگ ایرانی همراه ما باشید.
مرتضی نیداوود، نوازنده تار و ردیف دان یرانی
مرتضی نیداوود در سال ۱۲۷۹ خورشیدی در تهران متولد شد. او استعداد خارقالعادهای در ساختن آهنگ داشت. این استعداد در همان سالهای کودکی او پدیدار گشت. پدرش، «بالا خان»، که خود اهل موسیقی بود و با نواختن تار و تنبک آشنایی داشت، او را نزد آقا حسینقلی، که استاد بزرگ تار بود، فرستاد تا آموزش ببیند.
مرتضی خان به مدت دو سال شاگرد آقا حسینقلی و سپس سه سال نزد شاگرد ممتاز او، درویش خان، بود. در این مدت، ردیفهای موسیقی و نوازندگی تار را به خوبی فراگرفت و توانست نشان «تبرزین طلایی» را که مخصوص بهترین شاگردان بود، از درویش خان دریافت کند.
نیداوود در سن بیست سالگی، اقدام به تأسیس کلاسی برای آموزش تار و ردیفهای موسیقی ایرانی کرد. پس از مرگ ناگهانی استادش درویش خان، او مسئولیت آموزش شاگردانی که نزد استادش درس میخواندند را نیز بر عهده گرفت.
همکاری با قمرالملوک وزیری
آشنایی او با قمرالملوک وزیری باعث شد تا یکی از بزرگترین استعدادهای موسیقی آوازی ایران شناخته شود. پس از این آشنایی، این دو با هم همکاری کردند و قمر با آموزشهایی که از او گرفت، توانست بسیاری از ترانههای معروفش را بخواند. بیشتر آوازها و تصنیفهای قمر از سال ۱۳۰۳ به بعد، با نوازندگی تار مرتضیخان نیداوود همراهی میشد.
یکی از مشهورترین تصنیفهایی که ساخته شد، «مرغ سحر» بود که روی شعری از مرحوم بهار ساخته شد. این تصنیف برای اولین بار توسط قمرالملوک وزیری اجرا شد و بعدها خوانندگان زیادی مانند ملوک ضرابی، نادر گلچین، فرهاد و محمدرضا شجریان آن را دوباره خواندند.
همکاری با رادیو
نی داوود پس از راهاندازی رادیو، به همراه هنرمندانی مانند رضا محجوبی، علیاکبر شهنازی، حبیب سماعی، ابوالحسن صبا و موسی معروفی، همکاری خود را با این سازمان آغاز کرد. او برای خوانندگان سرشناسی چون قمرالملوک وزیری، ملوک ضرابی، روحانگیز، ادیب خوانساری، جواد بدیعزاده و غلامحسین بنان، قطعاتی ساخته یا با صدای آنان تار نواخته است.
فعالیت های هنری
این هنرمند در سال ۱۳۴۸ حدود ۳۰۰ گوشه از ردیف موسیقی ایرانی را اجرا و ضبط کرد که به دلایلی نامشخص، این آثار هنوز در دسترس عموم قرار نگرفتهاند. او پس از انقلاب نیز به کار موسیقی خود، هرچند به شکل محدود، ادامه داد و در همین دوره، قطعهی پیشدرآمد اصفهان را به روشی تازه برای ارکستر بزرگ بازآرایی کرد که این اثر، به عنوان موسیقی اصلی سریال هزار دستان شناخته میشود.
از دیگر کارهای برجستهی نیداود میتوان به تصنیفهای «شاه من، ماه من»، «مرغ حق» و «آتش دل» اشاره کرد که قطعهی آخر را استاد جلال تاج اصفهانی اجرا کرد و سالها بعد نیز علیرضا افتخاری دوباره آن را خواند.
تازهترین آثار از ردیفنوازیهای نیداود، به همت مؤسسهٔ ماهور منتشر شده است.
مهاجرت
مرتضی نی داوود، برای مدت طولانی یک فروشگاه لوازم برق در خیابان فردوسی تهران داشت. سپس تصمیم گرفت که به کشور دیگری برود و در سال ۱۳۵۹ به آمریکا نقل مکان کرد.
وفات
داود نوری در دومین روز از مردادماه سال ۱۳۶۹، در سن نود سالگی دار فانی را وداع گفت.
روحش شاد و یادش گرامی باد.
