مفهوم رزونانس در موسیقی
پدیده تشدید صدا که به آن رزونانس نیز گفته میشود، در دنیای موسیقی نقش بسیار مهمی ایفا میکند. این موضوع برای کسانی که علاقهمند به پیشرفت در هنر خوانندگی هستند، اهمیت ویژهای دارد. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، بیشتر با کاربرد و معنای تشدید در موسیقی آشنا خواهید شد.
مفهوم رزونانس در موسیقی چیست؟
همانطور که پیشتر اشاره شد، رزونانس صدا در واقع همان پدیدهی تشدید است که ممکن است از درسهای فیزیک دوران مدرسه آن را به یاد داشته باشید. اما وقتی صحبت از صدای انسان به میان میآید، این تشدید اهمیت ویژهای پیدا میکند و میتواند به زیباتر و رساتر شدن صدای ما کمک کند.
تشدید صدای انسان بیشتر در فضای خالی داخل سر رخ میدهد. به این شکل که انرژی نوسانهای صدا در این فضاها جمع میشود و مانند یک نیروی کوچک و پیاپی، باعث ایجاد نوسانهایی با قدرت بیشتر و دامنهی وسیعتر میگردد.
حتی اگر قصد استفادهی حرفهای از صدای خود را نداشته باشیم، خوب است که این توانایی را در خود پرورش دهیم تا صدایی جذابتر و دلنشینتر داشته باشیم. این صدای زیبا و گیرا، ابزاری برای برقراری ارتباط مؤثرتر و دستیابی به موفقیتهای بیشتر در زندگی خواهد بود.
بحث رزونانس در آموزش صدا، به حفرههای تشدیدکنندهی بدن در ناحیه سینه، دهان و سر مربوط میشود. یک خواننده یا سخنور با تمرینهای خاص میتواند توانایی استفاده از این فضاها را در خود تقویت کند. به طور کلی، در فیزیک نیز رزونانس به مفهوم تشدید یا بازتابپذیری صدا اشاره دارد.
در تعریف رزونانس آمده است :
تشدید یا رزونانس در فیزیک به پدیدهای گفته میشود که در آن یک سیستم در فرکانسهای خاصی با بیشترین نوسان و دامنه حرکت میکند. به این فرکانسهای ویژه، فرکانس تشدید میگویند. در این حالت، انرژی ارتعاشی در جسم جمع میشود و حتی یک نیروی کوچک و تکرارشونده میتواند باعث نوسانهای بزرگی شود.
هر خواننده به طور طبیعی حدود دو اکتاو محدوده صوتی دارد؛ از پایینترین نتی که میتواند بخواند تا بالاترین آن. این دو اکتاو را میتوان به چهار بخش تقسیم کرد؛ به طوری که هر اکتاو خود شامل دو بخش است.
به عنوان مثال، اگر پایینترین صدای یک فرد نت لا (A) روی خط پنجم کلید فا باشد و بالاترین آن نت می (E) بین خطوط چهارم و پنجم کلید سل، آنگاه چهار بخش صدای او به صورت زیر از پایین به بالا تقسیم میشود:
بخش اول: از نت لا (A) در کلید فا تا نت ر (D)
بخش دوم: از نت ر (D) در کلید سل تا نت سل (G)
بخش سوم: از نت سل (G) تا نت دو (C)
بخش چهارم: از نت دو (C) تا بالاترین نت صدای فرد
نکته بسیار مهم و کلیدی در خوانندگی، خارج شدن صحیح صدا از جایگاه طبیعی تشدید آن است. وقتی یک خواننده به شکل اصولی، درست و علمی میخواند، در هر یک از این بخشها باید لرزش را در جایگاه مخصوص به خود احساس کند:
بخش اول: احساس لرزش در حفرههای تنفسی سینه
بخش دوم: احساس لرزش در لب بالا
بخش سوم: احساس لرزش در سینوسهای گونه
بخش چهارم: احساس لرزش در سینوسهای پیشانی
ریشه واژه رزونانس از کجا آمده است ؟
نکته جالبی درباره کلمه رزونانس یا تشدید وجود دارد: این واژه از یک کلمه لاتین به معنای بازتاب صدا گرفته شده است. اگر تا به حال با موسیقی سر و کار داشته باشید، احتمالاً با دیوارهای آکوستیک آشنا هستید. به نظر شما دلیل استفاده از این دیوارها چیست؟ در واقع، این طراحی ویژه در سالنهای موسیقی به این خاطر است که از بازتاب صدا جلوگیری کند و انرژی و ارتعاشات صوت را جذب نماید. این پدیده همان رزونانس صوتی است که اگر کنترل نشود، میتواند کیفیت صدای اصلی را خراب کند.
چند نوع رزونانس وجود دارد؟
پدیده تشدید یا رزونانس به شکلهای گوناگونی دیده میشود. به طور کلی میتوان آن را در انواع مکانیکی، صوتی، الکترومغناطیسی، تشدید مغناطیسی هستهای، تشدید چرخش الکترون و تشدید موج کوانتومی دستهبندی کرد. از میان این انواع، معمولاً تنها تشدید مکانیکی و صوتی هستند که به سادگی برای ما قابل درک و تجربه میباشند.
