کالیوپ یا پیانوی بخار چیست؟
کالیوپ که با نام پیانوی بخار نیز شناخته می‌شود، یک ساز منحصر به فرد با ریشه‌های آمریکایی و کانادی است که هم ظاهر غیرمعمول و هم نحوهٔ نواختن جذابی دارد. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، به طور کامل با این ساز آشنا خواهیم شد.
کالیوپ چیست؟
کالیوپ یک ساز موسیقی است که با استفاده از فشار گاز، بخار یا هوای فشرده به کار می‌افتد. این ساز با سوت‌های بزرگش صدایی شبیه به قطار تولید می‌کند. صدای آن به شدت بلند است و از فاصله‌های خیلی دور هم شنیده می‌شود. همچنین، هیچ راهی برای کم کردن حجم صدا وجود ندارد.
این ساز معمولاً با یک صفحه کلید نواخته می‌شود که نوازنده آن را کنترل می‌کند. گاهی هم به شکل خودکار و مکانیکی نواخته می‌شود. صفحه کلید کالیوپ داخل یک واگن کوچک قرار دارد که با نقاشی و طلاکاری تزئین شده است. نوازنده هم درون همین واگن می‌نشیند و ساز می‌زند. جنس صفحه کلید از برنج است تا در برابر گرمای بخار و رطوبت مقاوم باشد.
سوت‌های کالیوپ به صورت کروماتیک کوک می‌شوند، اما کوک کردن آن‌ها کار سختی است. تعداد این سوت‌ها معمولاً بین ۲۵ تا ۶۷ عدد است، البته در نمونه‌های قدیمی اغلب ۳۲ سوت وجود داشت. در گذشته از این ساز بیشتر در سیرک‌ها و کشتی‌های تفریحی استفاده می‌شد، چون در آنجا به راحتی می‌شد از بخار برای به کار انداختن ساز استفاده کرد.
تاریخچه کالیوپ
جوشوا سی استودارد در نهم اکتبر سال ۱۸۵۵ میلادی، ساز کالیوپ را به عنوان یک اختراع ثبت کرد. طرح او از سازهای پیشین مانند شیپور قطار الهام گرفته بود. پس از آن، یکی از کارکنان شرکت موسیقی آمریکایی استودارد به نام «آرتور اس. دنی» کوشید تا این ساز را بهبود بخشد، اما نتیجه‌ای نگرفت. سرانجام در سال ۱۸۵۹، او کالیوپ را در مجموعه کریستال پالاس لندن به نمایش گذاشت. نمونه ارتقا یافته‌ای که دنی ساخت، برخلاف مدل‌های قدیمی، امکان تنظیم فشار بخار و کنترل بلندی صدا را فراهم می‌کرد. همچنین از سال ۱۸۹۰ تا ۱۹۳۲، بسیاری از کالیوپ‌های دیگر توسط توماس جی نیکول در شهر سینسیناتی ایالت اوهایو ساخته شدند.
