گام در موسیقی چگونه نامگذاری می گردد ؟

در نوشته‌های قبلی درباره معنای گام در موسیقی صحبت کردیم. شاید برای شما این پرسش پیش آمده باشد که نام‌های مختلف گام‌ها از کجا می‌آیند و چگونه انتخاب می‌شوند؟ در این بخش از وبلاگ آرین لوتوس می‌خواهیم روش نام‌گذاری گام‌های موسیقی و گونه‌های مختلف آن را برای شما توضیح دهیم. تا پایان این نوشته با ما همراه بمانید.

گام در موسیقی چگونه نامگذاری می گردد؟

نام هر گام بر اساس نت آغازین آن انتخاب می‌شود. برای نمونه، گام «لا» با نت لا شروع می‌گردد و با طی کردن فاصله‌های معین (پرده‌ها) به اکتاو یا نت هشتم (نت «لا»ی بعدی) می‌رسد.

بخش دوم نام یک گام، نشان‌دهنده‌ی روشی است که برای پیمودن این فاصله‌ها تا نت هشتم به کار می‌رود. به عنوان مثال، گام دو ماژور یا «دو بزرگ» از نت دو آغاز می‌شود و فاصله‌های آن مطابق با الگوی تعریف‌شده برای گام ماژور است.

انواع گام :

در موسیقی غربی، گام‌های گوناگونی به کار می‌رود. از میان آن‌ها، دو نوع بسیار مهم و پرکاربرد، گام کروماتیک و گام دیاتونیک هستند.

گام کروماتیک :

در این گام سیزده صدا وجود دارد. همان‌طور که پیش از این نیز اشاره شد، نت آغازین و پایانی این گام یکسان هستند و فاصله‌ی بین هر نت با نت بعدی، نیم‌پرده است.
گام دیاتونیک: این گام از هشت نت تشکیل شده و در آن هم فاصله‌ی نیم‌پرده و هم فاصله‌ی پرده کامل دیده می‌شود. این گام، مهم‌ترین و پرکاربردترین گام در موسیقی به شمار می‌رود و خود به دو دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شود.

گام مینور:

در این گام، فاصله‌ی میان همه‌ی نتها معادل یک پرده است، به جز دو مورد: فاصله‌ی بین نت دوم و سوم، و همچنین بین نت پنجم و ششم که هر کدام نیم‌پرده هستند. به عنوان نمونه، نت‌های گام لا مینور به این صورت است: لا، سی، دو، ر، می، فا، سل، لا. در این گام، فاصله‌ی بین نت‌های «سی تا دو» و «می تا فا» نیم‌پرده است و مابقی نتها با فاصله‌ی یک پرده از یکدیگر قرار می‌گیرند.

گام ماژور:

در این مرحله، فاصلهٔ همهٔ نت‌ها با هم برابر با یک پرده است؛ به جز دو مورد: فاصلهٔ بین نت سوم و چهارم و همچنین فاصلهٔ بین نت هفتم و هشتم که هر کدام نیم‌پرده است.

گام عربی

این گام، همانطور که نامش نشان می‌دهد، یک گام با ریشه عربی است و در خانواده گام‌های شرقی جای می‌گیرد. این گام زیبا، رازها و حال و هوای صحرا و بیابان‌های عرب را در خود پنهان کرده است. امروزه این گام بسیار مورد توجه موسیقیدانان قرار گرفته، تا جایی که حتی نوازندگان غربی نیز گاهی آن را در آثار خود به کار می‌برند. جو ساتریانی در قطعه‌ی “ملودی شرقی” از این گام استفاده کرده است.

دستگاه :

در موسیقی ایرانی، به جای کلمه گام از واژه دستگاه استفاده می‌شود. موسیقی ایرانی هفت دستگاه اصلی دارد که هر یک از آن‌ها بخش‌های کوچک‌تری به نام گوشه را در بر می‌گیرند.
اسامی این هفت دستگاه به شرح زیر است:
۱ – شور
۲ – همایون
۳ – سه‌گاه
۴ – چهارگاه
۵ – راست‌پنجگاه
۶ – نوا
۷ – ماهور