آشنایی با ساز ماندولین
اگر به سازهای جذاب و کمیاب علاقه دارید، احتمالاً نام ماندولین را شنیدهاید. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، بیشتر درباره این ساز برای شما خواهیم گفت. با ما همراه باشید.
ساز ماندولین
ماندولین یک ساز موسیقی است که اندازهای کوچکتر از گیتار دارد و شکل آن کمی شبیه به یک میوه گلابی است. این ساز هشت سیم دارد که به صورت جفتجفت کنار هم قرار گرفتهاند و در مجموع چهار جفت سیم را تشکیل میدهند. معمولترین روش کوک کردن این جفت سیمها به صورتی است که فاصلهای معادل «پنجم درست» با یکدیگر داشته باشند.
تاریخچه
این ساز در سده هجدهم میلادی در کشورهای ایتالیا و آلمان از سازی قدیمیتر به نام ماندورا که به سده شانزدهم تعلق داشت، پدید آمد. برای نواختن ماندولین معمولاً از مضراب یا نوک انگشتان استفاده میشود.
ساخت و نواختن ماندولین در پایان سده نوزدهم و آغاز سده بیستم در اروپا و قاره آمریکا بسیار رواج پیدا کرد. در طول سده بیستم، این ساز در اندازههای گوناگون از کوچک تا بسیار بزرگ ساخته شد.
ماندولین در دسته سازهای زهی مشابه لوت جای میگیرد. گونههای امروزی این ساز بیشتر از نسل ماندولین ناپلی هستند که در سده هجدهم در شهر ناپل ایتالیا تکامل یافتند.
امروزه ماندولینهایی که پشت کاسهای شکل دارند، بسیار شبیه به نمونههای اولیه ایتالیایی هستند و در موسیقی محلی و کلاسیک کاربرد دارند. این ساز در میانههای سده نوزدهم چندان مورد توجه نبود.
ساختمان ساز
ساختار ماندولین معمولاً به شکل قطره اشک، دایره یا تخممرغ است. سوراخ خروج صدا در آن ممکن است شبیه حرف F یا به صورت دایره باشد. دستهی ساز دارای پردهبندی است و پشت آن یا صاف است یا حالت منحنی دارد.
طرح و ابعاد امروزی این ساز، بهطور چشمگیری توسط پاسکال ویناچیا، سازندهی اهل ناپل، دگرگون شد.
ماندولین دارای چهار جفت سیم فلزی است که مانند گیتار، به کمک یک سرپایه در انتهای دسته کوک میشوند و نواک آن مشابه ویولن (سل–ر–لا–می) است.
گوشیهای کوک در پشت جعبهی گوشی قرار گرفتهاند. بدنهی ساز که شکلی گلابیگونه دارد، انحنای عمیقی دارد و صفحهی انگشتگذاری آن ۱۷ پردهی کمی برجسته دارد. سیمها به انتهای بدنه متصل هستند.
خرک ساز در پهنترین قسمت آن قرار گرفته است. صفحهی جلویی ساز به سمت پایین شیب دارد و این طراحی فشار سیمها را روی خرک بیشتر میکند که در نتیجه صدایی قوی و شفاف تولید میشود.
نوعی از ماندولین که در گروههای موسیقی بلوگراس آمریکا استفاده میشود، نمونهای با عمق کمتر و پشت صاف است.
محبوبیت دوباره
در آغاز قرن بیستم، ماندولین دوباره مورد توجه قرار گرفت و این محبوبیت باعث شد شکلها و طراحیهای گوناگونی از این ساز به وجود بیاید که به نمونه امروزی آن منجر شد.
بسیاری از این تغییرات و پیشرفتها در آمریکا اتفاق افتاد. در آن زمان، سازندگان آمریکایی شروع به تولید ماندولینهایی کردند که پشت آنها تخت و رویه بالایی آنها منحنی شکل بود.
دو نفر نقش بسیار مهمی در ساختن ماندولینهای مدرن داشتند؛ سازی که امروزه در موسیقیهای بلوگراس، کانتری، بلوز و گروههای موسوم به “jug-band” استفاده میشود. این دو نفر اورویل گیبسون و مهندس آکوستیک، لیود لوار بودند.
بسیاری از ماندولینهای آکوستیکی که امروزه وجود دارند، از نسل سازهایی هستند که اولین بار توسط شرکت گیبسون ساخته شدند.
آثار عمده برای ماندولین
ساز ماندولین در برخی از گروههای موسیقی اپرا نیز استفاده شده است، مانند اپرای اتللو ساخته وردی.
آنتونیو ویوالدی یک قطعه کنسرتو برای یک ماندولین (کنسرتو در ر ماژور اپوس ۶ شماره ۳) و دو کنسرتو برای دو ماندولین تصنیف کرده است. موتسارت در اپرای دونجوان از این ساز بهره برده و بتهوون نیز چند سوناتین برای آن نوشته است. همچنین پاگانینی چند سرناد برای ماندولین همراه با گیتار آفریده است.
