ابداعگر سنفونی و چهارنوازی برای سازهای زهی کیست؟
یوزف هایدن به عنوان کسی شناخته میشود که سمفونی و قطعات چهارنوازی برای سازهای زهی را به وجود آورد. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، بیشتر با پدر سمفونی جهان، یعنی یوزف هایدن، آشنا میشویم.
یوزف هایدن
یوزف هایدن (Franz Joseph Haydn) در ۳۱ مارس ۱۷۳۲ در روستای رورا در کشور اتریش به دنیا آمد. او یک آهنگساز و موسیقیدان اتریشی بود که از او به عنوان یکی از بنیانگذاران اصلی موسیقی کلاسیک یاد میشود. هایدن همچنین یکی از پرکارترین و درخشانترین چهرههای موسیقی در دوران خود محسوب میگردد.
او نخستین کسی بود که فرم موسیقی سمفونی و نیز قطعات چهارنوازی برای سازهای زهی را ابداع کرد. به دلیل نقش بسیار مهمش در پیشبرد موسیقی و همچنین شمار فراوان آثارش، به او لقب “پدر سمفونی” و “پدر کوارتت زهی” در این دو قالب موسیقایی دادهاند.
هادن از یک سو استاد و راهنمای آهنگساز بزرگ، بتهوون بود و از سوی دیگر، بر نسلهای بعدی مانند فرانس شوبرت، مندلسون و برامس تأثیر عمیقی گذاشت. او همچنین استاد و دوست صمیمی آهنگساز نامدار، موتسارت، بود. هایدن بیشتر عمر طولانی خود را در اتریش سپری کرد و در زمان درگذشتش، از مشهورترین آهنگسازان در سراسر اروپا به شمار میرفت.
فعالیتهای حرفهای یوزف هایدن
کارهای حرفهای هایدن در زمینه ساختن آهنگ باعث شد شهرتش به دربار پادشاهی اتریش در آن دوران برسد. او کار خود را به عنوان معلم خصوصی و تماموقت موسیقی برای “کنت مورزین” شروع کرد. در همین دوره، هایدن با دیدگاهی تازه، اولین قطعه موسیقی خود برای چهار ساز زهی را در سن ۲۴ سالگی ساخت.
آهنگسازی بزرگترین دغدغه یوزف هایدن
هایدن تا سالهای پایانی عمرش، به عنوان موسیقیدان رسمی دربار کار میکرد. با این حال، این شغل هرگز باعث نشد که از آهنگسازی غافل بماند.
با وجود همه مسئولیتهایی که در دربار داشت، از آموزش موسیقی گرفته تا رهبری اجراها، همیشه بزرگترین دغدغهاش ساختن آهنگ بود.
هایدن حتی امروز هم نزد دوستداران موسیقی کلاسیک، به عنوان یک نوآور مبتکر و استادی با سلیقه شناخته میشود؛ کسی که در هر اثرش میتوان نکتۀ تازهای کشف کرد.
او هنرمندی بود که هرچند به اوج هنر ناب پرواز کرده بود، واقعیتهای زندگی را فراموش نمیکرد و جدیت کار، هرگز شوخطبعی را از او نمیگرفت.
سمفونی خداحافظی
یکی از آثار مشهور هایدن، سمفونی معروف به «خداحافظی» است. او این قطعه را چنان ساخت که در بخش پایانی آن، نوازندگان به نوبت شمعهای روی پایههای خود را خاموش میکنند و همراه با سازهایشان از صحنه بیرون میروند.
هایدن در سن ۵۹ سالگی و در سال ۱۷۹۱ از مجارستان به وین، پایتخت اتریش، سفر کرد. پس از آن، با تشویق یوهان پتر سالومون — برنامهریز موسیقی سرشناس آلمانی که در لندن زندگی میکرد — شروع به ساختن سمفونیهایی برای اجرا در انگلستان کرد.
دوازده سمفونی که او در این دوره ساخت، به «سمفونیهای لندن» شهرت یافتهاند و بسیاری آنها را نقطهای مهم در تاریخ موسیقی میدانند.
محبوبیت هایدن آنقدر زیاد شد که در سال ۱۷۹۷ دولت اتریش از او درخواست کرد تا سرود ملی امپراتوری اتریش-مجارستان را بسازد. جالب است که همین ملودی امروزه به عنوان سرود ملی آلمان نیز استفاده میشود.
هادن در سالهای پایانی زندگی خود — همانند آهنگساز بزرگ، جرج فردریک هندل — به ساخت اوراتوریو یا اپراهای مذهبی روی آورد. از جمله آثار برجسته او در این زمینه، اوراتوریوهای «آفرینش» و «فصول» هستند.
اگرچه پس از جنگ جهانی دوم، موتزارت در میان دوستداران موسیقی کلاسیک جایگاه برجستهتری پیدا کرده، اما سمفونیهای هایدن همچنان در برنامههای همیشگی ارکسترهای بزرگ جهان اجرا میشوند.
درگذشت
هایدن در سال ۱۸۰۹ و در سن ۷۷ سالگی چشم از جهان فروبست. این رویداد در زمانی رخ داد که شهر وین در تصرف نیروهای ناپلئون بناپارت قرار داشت.
