ارکستر سمفونیک چیست و چه فرقی با ارکستر دارد؟
ارکستر سمفونیک نوعی گروه موسیقی کلاسیک است که خیلیها آن را با ارکسترهای کوچکتر یا دیگر گروههای موسیقی اشتباه میگیرند. اما باید بدانید که ارکستر سمفونیک ویژگیهای خاص خودش را دارد و کاملاً متمایز است. در این نوشته قصد داریم همهی آنچه باید دربارهی این ارکستر بدانید، به زبان ساده بیان کنیم. اگر به یادگیری بیشتر در زمینه موسیقی علاقهمند هستید، پیشنهاد میکنیم سری هم به دیگر نوشتههای وبلاگ آرین لوتوس بزنید.
ارکستر سمفونیک چیست؟
یک ارکستر سمفونیک، مجموعهای بزرگ از نوازندگان است که برای اجرای قطعات موسیقی کلاسیک گرد هم میآیند. این گروه معمولاً از چهار دسته اصلی تشکیل شده است: سازهای بادی چوبی، بادی برنجی، کوبهای و زهی. گاهی اوقات سازهایی مانند پیانو، چنگ یا حتی سازهای الکترونیکی نیز به صورت تکی به این مجموعه اضافه میشوند.
برای اینکه یک گروه، ارکستر سمفونیک نامیده شود، باید دستکم ۴۰ نوازنده داشته باشد. اگر تعداد نوازندگان کمتر از این تعداد باشد، به آن ارکستر مجلسی میگویند. همچنین ارکستر سمفونیک با ارکستر معمولی هم فرق دارد. ارکستر معمولی گروهی است از نوازندگان با سازهای گوناگون که اغلب سازهای آن از خانواده ویولن هستند. در حالی که ارکستر سمفونیک، شامل تمام سازهای لازم و تعداد کافی از نوازندگان برای اجرای یک سمفونی کامل است.
سازهای مورد استفاده در ارکستر سمفونیک
سازهای بادی
نی
فلوت
نی
قرهنی
قمیشنی
سازهای زهی
چنگ
ساز زهی بزرگی است که با کشیدن انگشتان بر سیمهایش نواخته میشود. این ساز معمولاً ایستاده است و صدای بسیار زیبا و آرامشبخشی دارد.
ویولن
این ساز کوچکترین عضو خانواده سازهای زهی است که با آرشه نواخته میشود. صدای آن زیر و رساست و معمولاً ملودی اصلی قطعات موسیقی را مینوازد.
ویولا
این ساز کمی از ویولن بزرگتر است و صدای آن نیز عمیقتر و گرمتر از ویولن است. نحوه نواختن آن شبیه به ویولن است، اما نتهای آن محدوده صدایی پایینتری دارند.
ویولن سل
این ساز بسیار بزرگتر از ویولا است و نوازنده آن را در حالت نشسته و در بین دو پای خود نگه میدارد. صدای آن غنی، گرم و شبیه به صدای انسان است و اغلب نقش مهمی در هارمونی قطعات موسیقی دارد.
کنترباس
بزرگترین ساز در خانواده سازهای زهی است که با آرشه یا با انگشت (تکنیک پیتزیکاتو) نواخته میشود. این ساز پایینترین محدوده صوتی را تولید میکند و معمولاً پایه و اساس ریتم و هارمونی یک گروه موسیقی را تشکیل میدهد.
سازهای کوبهای
طبل بزرگ
طبل جعبهای
طبل کفزن
صفحههای فلزی
سهگوش فلزی
ساز زنگولهای
ساز کلیددار
سازهای برنجی
سازهای بادی برنجی
ساز شاخ فرانسوی
ساز شیپور
ساز ترومبون
ساز توبا
تاریخچه ارکستر سمفونیک
اگر بخواهیم یک نگاه کلی به تاریخ موسیقی بیندازیم، میبینیم که انسانها از هزاران سال پیش، سازهای مختلف را کنار هم قرار میدادند و با هم مینواختند. اما اگر بخواهیم دقیقتر به ارکسترهای امروزی اشاره کنیم، باید بگوییم که قدمت آنها به حدود ۴۰۰ سال میرسد، هرچند ریشههای این گروههای موسیقی به دوران مصر باستان بازمیگردد.
در این میان، موتزارت در سال ۱۷۷۰ نقش بسیار مهمی در تکامل ارکسترها ایفا کرد. در آن دوره بود که آهنگسازان شروع کردند قطعاتی مخصوص برای سازهای مشخص بنویسند.
نکته جالب دیگر این است که در گذشته، ارکسترها رهبر به شکلی که امروز میشناسیم نداشتند. در عوض، نوازنده اول ویولن، بدون اینکه از جایش بلند شود، همزمان با نواختن، بقیه اعضای گروه را هم هدایت میکرد.
با گذشت زمان و بزرگتر شدن ارکسترها و افزایش تعداد نوازندگان، دیگر دیدن نوازنده اول ویولن برای همه اعضا ممکن نبود. به همین دلیل، سکویی مخصوص برای رهبر ارکستر در نظر گرفته شد تا همه بتوانند او را ببینند و هماهنگی بیشتری بین نوازندگان ایجاد شود.
