اسدالله ملک، احیاگر ویولن نوازی ایران
اسدالله ملک از استادان بزرگ موسیقی ایران بود که در نواختن سازهای ویلن و کمانچه مهارت ویژهای داشت. او علاوه بر نوازندگی، در ساختن آهنگ و خلق ملودیهای زیبا نیز بسیار چیرهدست بود. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، قصد داریم بیشتر با زندگی و آثار این هنرمند نامی آشنا شویم.
بیوگرافی اسدالله ملک
اسدالله ملکزاده در ماه مرداد سال ۱۳۲۰ در محله دروازه دولت تهران چشم به جهان گشود. خانواده او اصالتاً اهل گیلان بودند. پدرش نجاری ماهر بود و دو برادرش، حسین و عبدالله، به ترتیب نوازنده سنتور و تنبک به شمار میرفتند. هر سه برادر تحت تأثیر هنر داییهای خود به نامهای علیاکبر، علیاصغر و محمدخان زنگنه قرار داشتند که از موسیقیدانان دوره قاجار بودند.
در میان این خانواده هنرمند، اسدالله به یکی از نوازندگان سرشناس موسیقی ایرانی تبدیل شد. او در نواختن چند ساز تبحر داشت و در زمینههایی مانند کمانچهنوازی و آهنگسازی نیز فعالیت میکرد، اما بیشترین شهرت خود را با نوازندگی ویولن به دست آورد.
ملقب به پنجه سحرآمیز ایران
تسلط استثنایی او روی ویولن به حدی بود که طرفدارانش، آرشه و انگشتانش را “جادویی” مینامیدند. با این حال، نواختن زیبای او در کمانچه نیز کمتر از ویولن نبود و بسیاری از شاگردانش معتقدند که صدای گیرا و دلنشین کمانچهای که او مینواخت، الهامبخش کامران داروغه برای کمانچهنواز شدن بود.
سبک و مسیر زندگی هنری
سبک زندگی هنری ملک شباهت زیادی به روش کار پرویز یاحقی، همنوای او داشت. هر دوی آنان در خانوادهای اهل موسیقی به دنیا آمده بودند و هر دو اصول اولیه موسیقی را از دایی خود آموخته بودند.
تحصیلات
اسدالله ملک تحصیلات خود را در رشته موسیقی در هنرستان موسیقی به پایان رساند. پس از آن، توانست مدرک کارشناسی موسیقی را از دانشگاه هنرهای زیبا دریافت کند.
اساتید اسداله ملک
او نزد استادان بزرگی مانند روحالله خالقی، شاپور نیاکان، هنگ آفرین و علی محمد خادم میثاق درس خواند و دانش و تجربه خود را گسترش داد. در همان دوره، استاد خالقی او را در ارکستر انجمن ملی موسیقی که خود رهبری آن را بر عهده داشت، پذیرفت. این اتفاق راه پیشرفت و شکوفایی را به روی ملک گشود.
ملک علاوه بر نوازندگی، آهنگساز توانایی نیز بود و در طول زندگی پربارش نزدیک به ۲۰۰ ترانه و ملودی از خود به جای گذاشت. برخی از شناختهشدهترین کارهای او عبارتاند از: میخانه، بی وفایی، حکایت دل، قاصدک، مرغ شباهنگ و غروب کوهستان.
او علاوه بر اجرای موسیقی، به آموزش هنرجویان نیز میپرداخت و به مدت چهل سال در آموزشگاه خودش در محلهای که در آن بزرگ شده بود، همراه با برادرش حسین ملک، خوانندگان و نوازندگان بسیاری را پرورش داد. از شاگردان برجستهی او میتوان به بیژن مرتضوی، شهرام خسروی، سعید مؤدبیان، مهیار فیروزبخت و لقمان ادهمی اشاره کرد.
کار در رادیو اسداله ملک
فعالیت هنری اسدالله ملک در رادیو از سال ۱۳۳۷ شروع شد. در همان سال، او با خلق قطعهای به نام «گریه لیلی» در دستگاه دشتی و با کوک ویژهای برای ویولن، و نیز ساخت یک چهارمضراب در دستگاه اصفهان با کوک مخصوص خودش، نامش به سرعت بر سر زبانها افتاد.
از آن زمان به بعد، او با نگاه ویژه و سبک منحصربهفردش در نوازندگی و آهنگسازی، راههای تازهای به روی موسیقی ایرانی گشود. بسیاری از خوانندگان مطرح، آثار آوازی او را اجرا کردهاند؛ از جمله این هنرمندان میتوان به دلکش، جمیرا، اکبر گلپایگانی، محمود محمودی خوانساری، پوران، ایرج، بهرام حصیری، محمدرضا شجریان و کوروس سرهنگزاده اشاره کرد.
اسدالله ملک مدتی نیز با همکاری منوچهر جهانبگلو، برنامهای با نام «نوایی از موسیقی ملی» را تهیه و از رادیو پخش کرد. این برنامه از جمله کارهای موفق و پرمخاطب موسیقی در رادیو به شمار میرفت.
پس از انقلاب
پس از انقلاب سال ۱۳۵۷، او به کار هنری خود ادامه داد و بسیاری از نوازندگان و همکاران قدیمی برنامه رادیویی «گلها» را دور هم جمع کرد تا کنسرتهایی را اجرا کنند. او قطعات زیادی را با سازهای اصیل ایرانی ضبط کرد و آنها را در آلبومهایی مانند «نغمه رؤیایی»، «سمیرا» و «نغمهها» منتشر ساخت.
از جمله شاگردان مطرح او میتوان به هنرمندانی چون مهیار فیروزبخت، مختار فروغی، سعید مؤدبیان، لقمان ادهمی و شهرام خسروی اشاره کرد. او در نواختن ساز کمانچه نیز بسیار مهارت داشت و کامران داروغه یکی از شاگردان او در این زمینه بوده است.
درگذشت
اسدالله ملک در نهم بهمن ماه سال ۱۳۸۰، پس از دو سال مبارزه با بیماری، در سن ۶۰ سالگی به دلیل تومور مغزی در بیمارستان ایرانمهر تهران چشم از جهان فروبست. پیکر این هنرمند در قطعهٔ هنرمندان بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد.
روحش شاد و یادش گرامی
