با پدر عود ایران آشنا شوید

همانطور که پیش از این گفتیم، بربط یکی از سازهای کهن و ارزشمند موسیقی است. این ساز که با نام‌های عود یا رود نیز شناخته می‌شود، شکلی مانند گلابی دارد و معمولاً از چوب درخت توت یا آبنوس ساخته می‌شود. کاسه بزرگ و دسته کوتاه آن از ویژگی‌های بارز این ساز است که در گذشته‌های دور، یکی از پرکاربردترین سازهای ایرانی به شمار می‌رفته است. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس می‌خواهیم شما را با پدر عود ایران آشنا کنیم؛ تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.

منصور نریمان پدر عود ایران

منصور نریمان، استاد موسیقی، نوازنده‌ی بربط و آهنگساز، همچنین متخصص ردیف و پژوهشگر موسیقی ایرانی است. او از چهره‌های تاثیرگذار و صاحب‌سبک در تاریخ موسیقی ایران به شمار می‌رود و به پدر عود ایران مشهور است.

نریمان در دوره‌ای که ساز عود در ایران کم‌رونق بود و بسیاری آن را سازی عربی می‌دانستند، توانست این ساز را دوباره زنده کند و جایگاهی اصلی در موسیقی سنتی ایران برای آن به ارمغان آورد.

بیوگرافی

اسکندر ابراهیمی زنجانی، که بعدها با نام هنری منصور نریمان شناخته شد، در بیستم اسفندماه سال ۱۳۱۴ در شهر مشهد چشم به جهان گشود. پدرش که در نواختن سازهای سه‌تار، تار و نی مهارت داشت، از زمان خردسالی آموزش او را آغاز کرد. پدر، ردیف‌ها و گوشه‌های موسیقی سنتی ایران را به او شناساند و اصول نوازندگی سه‌تار را به وی آموخت.

نریمان نیز مانند بیشتر موسیقیدانان ایرانی، فراگیری موسیقی را با سازهای تار و سه‌تار شروع کرد. در آن دوره، عود سازی بود که تعداد کمی از نوازندگان به سراغ آن می‌رفتند و اگر در گروه‌های موسیقی جایگاهی داشت، معمولاً نوازنده‌ی تار مسئولیت نواختن آن را بر عهده می‌گرفت. به طور کلی، عود در آن زمان به عنوان ساز دوم نوازندگان تار به شمار می‌آمد.

از آثار آموزشی او می‌توان به “۴۲ قطعه برای عود”، “ردیف موسیقی ایرانی برای عود” و “شیوه بربط‌نوازی” اشاره کرد که این کتاب‌ها همچنان در آموزش موسیقی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

منصور نریمان در زمینه‌های هنری گوناگونی نیز فعالیت داشت؛ از جمله شعر، نقاشی، خوشنویسی، عکاسی، نوازندگی، آهنگسازی، سازسازی و خوانندگی. او در سال ۱۳۳۶ ازدواج کرد و حاصل این پیوند یک پسر و سه دختر بود.

اساتید نریمان و نحوه یادگیری ساز عود

منصور نریمان در مورد استادانش این خاطره را تعریف کرده است: زمانی که در کلاس اول دبیرستان درس می‌خواندم، تا حدی با نواختن دستگاه‌ها و گوشه‌های موسیقی آشنا شده بودم، اما چیزی از نت نمی‌دانستم. در آن زمان در مشهد کسی نبود که بتواند نت را به من یاد بدهد. به همین دلیل نامه‌هایی برای استاد خالقی به هنرستان عالی موسیقی نوشتم و مشکل خود را با ایشان در میان گذاشتم.

در نامه‌هایی که برای این استاد ارجمند فرستادم، پس از سپاسگزاری بسیار از مهربانی آن انسان هنرمند و دوستدار هنر، از او خواهش کردم که نت را از طریق نامه به من آموزش دهد. استاد نیز در پاسخ، یک عکس امضا شده از خودشان همراه با دو جلد کتاب دستور تار و سه‌تار (دوره اول و دوم هنرستان) را که توسط آقایان موسی معروفی و نصرالله زرین‌پنجه نوشته شده و با دقت کامل بر اساس نظریات استاد علینقی وزیری چاپ شده بود، برایم فرستادند. من این کتاب‌ها و عکس را تا امروز نگه داشته‌ام و برایم بسیار ارزشمند هستند. تا زنده‌ام، مدیون لطف این استاد بی‌همتا و بزرگوار خواهم بود.

درگذشت منصور نریمان
منصور نریمان که به دلیل یک بیماری ریوی در بیمارستان بستری شده بود، صبح روز چهارشنبه، ۲۳ تیرماه ۱۳۹۴ در بیمارستان بهمن تهران دار فانی را وداع گفت. پیکر او صبح روز جمعه، ۲۶ تیرماه ۱۳۹۴ از مقابل تالار وحدت تشییع و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.