بیوگرافی بلا ویکتور یانوش بارتوک

بلا بارتوک که نام کامل او بلا ویکتور یانوش بارتوک است، از مشهورترین آهنگسازان کشور مجارستان به شمار می‌رود. او از کودکی قدم به دنیای موسیقی گذاشت و تأثیر عمیقی بر موسیقی سرزمین خود بر جای نهاد. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، زندگی و آثار این هنرمند بزرگ را بیشتر مرور خواهیم کرد.

بیوگرافی بلا ویکتور یانوش بارتوک

بلا ویکتور یانوش بارتوک (به مجاری Béla Bartók) در ۲۵ مارس سال ۱۸۸۱ در یک شهر کوچک در پادشاهی مجارستان متولد شد. این شهر امروزه سننیکولئو مره نامیده می‌شود و در خاک کشور رومانی قرار دارد. او آهنگساز، پژوهشگر موسیقی و نوازنده چیره‌دست پیانو از مجارستان بود. بارتوک یکی از پیشروان موسیقی نوین در جهان به شمار می‌رود و به دلیل علاقه و تلاشش در گردآوری ترانه‌های محلی مناطق شرق اروپا، از پایه‌گذاران رشته مطالعات موسیقی فولکلور شناخته می‌شود. نام او همراه با فرانتس لیست، به عنوان بزرگ‌ترین و مشهورترین آهنگسازان مجارستان در تاریخ ثبت شده است.

زندگینامه :

بلا بارتوک وقتی پنج سال داشت، پدرش فوت کرد. پس از آن، به همراه مادر و خواهرش در شهرهایی مثل پرسبورگ و براتیسلاوا ساکن شدند. آموزش پیانو را نیز از همان سن، نزد مادرش پائولا شروع کرد. به دلیل بیماری اگزما، بیشتر در خانه می‌ماند و زمانش را در تنهایی و با شنیدن صدای پیانوی مادر سپری می‌کرد.

او از همان سال‌های اولیه، استعدادش در موسیقی را نشان داد. بر اساس نوشته‌های معتبر که از گفته‌های خود بارتوک نقل شده، او در سن کم می‌توانست تفاوت ریتم‌های مختلف پیانو را در قطعه‌های رقص تشخیص دهد.

آغاز آهنگسازی در ۱۱ سالگی

مادر بارتوک نواختن پیانو را از زمان بچگی به او یاد داد. بلا بارتوک از یازده سالگی ساختن آهنگ را هم شروع کرد و در طول دو سال، یک قطعه کوتاه به نام “مسیر دانوب” را ساخت.

او نواختن پیانو را نزد ایستوان تومان، که شاگرد فرانز لیست بود، و آهنگسازی را نزد جانوس کسلر در آکادمی موسیقی سلطنتی بوداپست فرا گرفت.

بارتوک بسیار تحت تأثیر زولتان کودالی قرار گرفت که بعدها به یکی از نزدیک‌ترین دوستانش تبدیل شد. او با کودالی در پژوهش درباره‌ی موسیقی محلی مجارستان همکاری نزدیکی داشت.

سبک موسیقی بارتوک بسیار اصیل و تازه است و از نغمه‌ها و ضرب‌آهنگ‌های موسیقی مجار و دیگر گونه‌های موسیقی سنتی الهام گرفته است. او نخستین اثر ارکستری خود را با نام “کاسوث” ساخت که ملودی‌ای تاثیرگذار و برای بزرگداشت لاجوس کاسوث، یکی از قهرمانان مجارستان در سال ۱۸۴۸، خلق شده بود.

او حتی در همان سال‌های نخست زندگی‌اش می‌توانست حدود چهل قطعه موسیقی را با پیانو به زیبایی اجرا کند. از کارهای مهم او می‌توان به اپرای “کاخ ریش‌آبی”، قطعه‌ی “سازهای کوبه‌ای و چلستا”، “کانتاتا پروفانا” و مجموعه‌ای ۱۵۳ قطعه‌ای برای پیانو به نام “دنیای ذرات” اشاره کرد.

دو رمند مهم د رموسیقی بارتوک

بارتوک در کارهای موسیقایی خود دو روش اصلی را دنبال کرد که تأثیر زیادی بر آهنگسازان سده‌های بیستم و بیست‌ویکم گذاشت. نخست، به کارگیری روش‌های تازه برای ساختن هارمونی‌های تنال و دوم، استفاده از نغمه‌های بومی در قطعاتش بود. بارتوک با الهام از موسیقی فولکلور، به ویژه موسیقی مجارستانی، قالب‌های تنال نوینی را پدید آورد.

در سال ۱۹۰۷، بلا بارتوک به تدریس پیانو در آکادمی رویال مشغول شد. این شانس به او فرصت داد تا به عنوان پیانیست، سفرهای هنری گوناگونی در اروپا انجام دهد و در مجارستان نیز فعالیت کند. از جمله شاگردان او می‌توان فریتز ریاینر، جورج سلتی، گئورگی ساندور، ارنو بالوق و لیل کراس را نام برد که جایزه نوبل را دریافت کردند.

مهاجرت به آمریکا

پس از آن، بلا بارتوک به آمریکا نقل مکان کرد و در آنجا به شاگردانی همچون جک بیسون و ویولت آرچر آموزش می‌داد. در سال ۱۹۰۸، او همراه با زولتان کودالی به مناطق روستایی مجارستان سفر کرد تا به جمع‌آوری و مطالعه ترانه‌های محلی قدیمی مجار بپردازند. اشتیاق فراوان و پایان‌ناپذیر آنان به موسیقی فولکلور، با دلبستگی به فرهنگ بومی آن نواحی درآمیخته بود. نتیجه کار آنان، یافته‌های بسیار ارزشمندی بود.

موسیقی مجار در گذشته اغلب به اشتباه زیرمجموعه‌ای از موسیقی کولی‌ها به شمار می‌رفت. آن دو دریافتند که این نغمه‌های سنتی بر اساس گام‌های پنج‌نتی (پنتاتونیک) ساخته شده‌اند که مشابه با موسیقی مناطق شرق آسیا، آسیای مرکزی، آناتولی و سیبری است.

بارتوک و کودالی از این ملودی‌ها در ساخت قطعات خود بهره بردند و آن‌ها را با سبک شخصی خود تلفیق کردند. موسیقی بارتوک آمیزه‌ای هماهنگ از عناصر موسیقی فولکلور، کلاسیک و مدرن است.

ملودی‌ها و هارمونی‌های او همچنین به شدت تحت تأثیر موسیقی مجارستان، رومانی و دیگر کشورها قرار دارد. بلا بارتوک در آثار نخستین خود به وفور از ریتم‌های نامتقارن رقص‌های محلی و هارمونی‌های پرش‌دار موسیقی بلغارستان استفاده کرده است.

وفات

بارتوک در ۲۶ سپتامبر ۱۹۴۵ در نیویورک چشم از جهان فروبست. در آن لحظات، همسرش دیتا و پسرش پتر در کنارش بودند. او را در همان شهر به خاک سپردند.

سال‌ها بعد، در ۱۹۸۸، پس از آن‌که مرزهای سیاسی در اروپا تغییر کرد، پسرش بلا جی.آر این فرصت را یافت تا پیکر پدر را به زادگاهش، بوداپست، بازگرداند. امروزه تندیسی از بارتوک در مقابل دومین کلیسای بزرگ بوداپست نصب شده است.