بیوگرافی سعدی افشار

سعدی افشار که نام کامل او سعدالله رحمت‌خواه است، در سال ۱۳۱۳ در استان زنجان به دنیا آمد. او بازیگر کمدی ایرانی بود و در نمایش‌های معروف به سیاه‌بازی یا تخته‌حوضی (روحوضی) بازی می‌کرد. سعدی افشار آخرین بازمانده از نسل بازیگران سیاه‌باز در نمایش‌های روحوضی ایران محسوب می‌شود. در ادامه با این هنرمند نامدار بیشتر آشنا می‌شویم.

تحصیلات او تا کلاس ششم دبستان ادامه داشت و از دوران نوجوانی به بازی در تئاتر علاقه نشان داد. افشار برای اولین بار در سال ۱۳۳۰ روی صحنه رفت و نقش‌آفرینی کرد. بعدها در نمایش‌های سیاه‌بازی و تخته‌حوضی شرکت کرد و معمولاً نقش‌های سیاه یا مبارک را اجرا می‌کرد.

از سعدی افشار به عنوان آخرین بازمانده هنر سیاه‌بازی در ایران یاد می‌شود؛ هنرمندی کمدی که در نمایش‌های سیاه‌بازی و تخته‌حوضی به ایفای نقش می‌پرداخت.

زندگی‌نامه هنری سعدی افشار

هنری سعدی افشار، هنرمند نام‌آشنا و خوشنویس برجسته ایرانی، در سال ۱۳۰۴ خورشیدی در شهر تبریز چشم به جهان گشود. از همان سال‌های کودکی، علاقه‌ای ویژه به هنر و به ویژه خطاطی در او پدیدار شد.

وی آموزش خط را نزد استادان بزرگی آغاز کرد و با پشتکار فراوان، در این زمینه به مهارت چشمگیری دست یافت. هنری سعدی افشار در انواع خطوط ایرانی مانند نستعلیق، شکسته‌نستعلیق و ثلث استادی چیره‌دست بود. آثار او ترکیبی زیبا از اصالت سنتی و ذوق هنری نوین است.

این هنرمند پرتلاش، علاوه بر خلق آثار هنری ارزشمند، سال‌های بسیاری از عمر خود را به آموزش خطاطی به علاقه‌مندان و شاگردان بسیاری اختصاص داد و در گسترش این هنر اصیل کوشید.

هنری سعدی افشار در طول زندگی پربار خود، نمایشگاه‌های متعددی در ایران و دیگر کشورها برگزار کرد و آثارش همواره مورد تحسین دوستداران هنر قرار گرفت. او سرانجام در سال ۱۳۸۹ خورشیدی دار فانی را وداع گفت، اما یاد و میراث هنری ارزشمندش برای همیشه زنده و پابرجاست.

زندگی نامه هنری سعدی افشار

سعدی افشار از جوانی کار در تئاتر را شروع کرد. همان طور که در هنرهای قدیمی مرسوم است، او هم ابتدا با الگوبرداری از استادان بزرگی مانند ذبیح‌الله ماهری و مهدی مصری پا به صحنه گذاشت. در آن زمان، هنوز در نمایش‌های تخت‌حوض سیاه‌بازی، هنرمندان ماهری مثل سیدحسین یوسفی، اسدالله قاسمی، محمود یکتا و رضا عرب‌زاده می‌درخشیدند.

اما دورانی که سعدی افشار و همکارانش در اوج فعالیت بودند، همزمان با تغییرات اجتماعی و دگرگونی در شیوه‌های برگزاری مراسم شاد بود. به همین دلیل، نمایش‌های شاد سنتی رفته‌رفته جای خود را به گونه‌های تازه‌تری دادند. تخت‌حوض از رونق افتاد و شرایط طوری پیش رفت که سعدی افشار و هم‌نسلانش آخرین نمایندگان هنر نمایش سنتی شدند.

سعدی افشار در سالن‌های مختلفی مانند تئاتر حافظ نو، سالن اصلی تئاتر شهر، تالار مولوی، تئاتر دهقان، تئاتر پارس، تئاتر نصر، سینما تئاتر کوچک و همچنین در رادیو و تلویزیون به اجرا پرداخت. او با هنرمندان بسیاری از جمله مهدی سنایی‌فرید، محمود یکتا، حسن شمشاد، محمود نظری، ابراهیم شادی، تهیه کارلو، عالم‌تاج گوهری، مژگان، افسانه، اکبر خسروی، هوشنگ خسروی، رحمان محسنی، عنایت‌الله شفیعی، محمد دبیر، حسن عظیمی، هوشنگ احمدی، رضا کریمی، نوروز بیات، علی اژدری، علی فتحعلی، محسن مقامی، مجید فروغی، رضا رضامندی و دیگران همکاری کرد. همچنین در مهر و آبان سال ۱۳۷۰، با دو نمایش «سعدی هملت می‌شود» و «بلورک و چشمه نوش» به سرپرستی دکتر محمود عزیزی و همراه گروه تئاتر نصر، در جشنواره پاییزی مادرید اسپانیا و سپس در فرانسه حضور یافت.

هنر رو به فراموشی سیاه بازی

اگرچه امروزه سیاه‌بازی مانند گذشته رایج نیست، اما عده‌ای از بازیگران که نخستین تجربه‌های هنری خود را در تئاتر کسب کردند و نیز برخی از جوانان تحصیل‌کرده این عرصه در زمانه ما کوشیده‌اند تا آداب و تجربه‌های کمدی سنتی ایران را زنده نگه دارند.

این نسل، راه خود را با الهام از تلاش‌های استادانی بزرگ مانند علی نصیریان و حسین کسبیان آغاز کرد و امروز تعداد اندک اجراهایی که از سیاه‌بازی الهام گرفته‌اند، حاصل زحمات آنان است. نسلی که برجسته‌ترین نمونه و الگو برای آنها “سعدی افشار” می‌باشد.

وفات

سرانجام او در سی‌ام فروردین‌ماه سال ۱۳۹۲ (مصادف با نوزدهم آوریل ۲۰۱۳) پس از یک دوره طولانی بیماری، در خانه شخصی خود در تهران چشم از جهان فروبست. علت درگذشت او عفونت ریوی و پوکی استخوان ذکر شده است. در زمان درگذشتش، نمایشی از او با نام «فیس پوک» روی صحنه تئاتر در حال اجرا بود.