جایگاه مهم موسیقی در دوران هخامنشیان
موسیقی همواره جایگاه ویژهای در زندگی ایرانیان داشته و با فرهنگ این سرزمین پیوندی عمیق دارد. یکی از دوران تاریخی که موسیقی در آن بسیار گرامی داشته میشد، زمان حکومت هخامنشیان است. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، بیشتر درباره اهمیت موسیقی در عصر هخامنشیان میخوانیم.
جایگاه موسیقی در دوران هخامنشیان
موسیقی یکی از هنرهای مهم در زندگی انسانها از گذشتههای دور بوده است. ابزارها و سازهای موسیقی در هر دورهای به شکلهای گوناگونی ساخته و نواخته شدهاند. بر اساس یافتههای باستانشناسان از حفاریها، سنگنگارهها و کتیبههای قدیمی، میتوان فهمید که موسیقی از دیرباز با جامعه و فرهنگ ایران پیوند عمیقی داشته است.
هرودوت تاریخنگار یونانی نوشته است که در زمان پادشاهی هخامنشیان – که به امپراتوری پارس نیز شهرت دارد – موسیقی به ویژه در مراسم قضایی و دادگاهها اهمیت زیادی داشته است. به گفته او، موسیقی برای آیینهای مذهبی و پرستش خداوند ضروری شمرده میشده است.
هنر موسیقی در ایران قدمتی به درازای تاریخ کهن این سرزمین دارد. در ایران باستان، با طلوع و غروب خورشید، گروهی طبل و کرنا مینواختند.
در آن دوران سه گونه موسیقی مرسوم بود: موسیقی آیینی، موسیقی بزمی و موسیقی رزمی. علاوه بر این، در جشنها و روزهای مهم ملی و تاریخی، نوای موسیقی ایرانی به گوش میرسید.
هفت دوره در دوران باستان
به طور کلی، تاریخ موسیقی در ایران باستان را میتوان به هفت دوره اصلی تقسیم کرد:
۱. دوره پیشدادیان (به مدت ۲۴۴۱ سال، از ۳۵۶۹ تا ۱۱۲۸ پیش از میلاد)
۲. دوره کیانیان (۴۲۰ سال، از ۱۱۲۸ تا ۷۰۸ پیش از میلاد)
۳. دوره مادها (۱۵۸ سال، از ۷۰۸ تا ۵۵۰ پیش از میلاد)
۴. دوره هخامنشیان (۲۲۰ سال، از ۵۵۰ تا ۱۸۷ پیش از میلاد)
۵. دوره سلوکیان (۱۴۳ سال، از ۳۳۰ تا ۱۸۷ پیش از میلاد)
۶. دوره اشکانیان یا پارتها (۴۷۵ سال، از ۲۴۹ پیش از میلاد تا ۲۲۶ پس از میلاد)
۷. دوره ساسانیان (۴۲۰ سال، از ۲۴۹ تا ۶۴۶ پس از میلاد)
خنیای باستانی ایرانی
اصطلاح «خنیای باستانی ایرانی» به دورانی پس از حکومت هخامنشیان اشاره دارد. در آن زمان، سه گونه موسیقی رواج داشت: موسیقی جنگی، موسیقی مجالس شاد و موسیقی آیینی. موسیقی جنگی معمولاً در میدان نبرد و هنگام جنگهای دوران هخامنشی نواخته میشده است.
گمان میرود یکی از هفت خط و زبان رایج در آن دوره که مردم عادی با آن آشنا بودند، احتمالاً همان موسیقی بوده و ترانههایی مانند سوگ سیاوش با آن زبان و خط خوانده میشده است. اما جزئیات دقیقی از این دوره تاریخی در دسترس نیست.
البته سرودهای دینی مانند گاتها به شکلی آهنگین و به صورت آواز اجرا میشدهاند، ولی در آیین کهن ایرانی، موسیقی جایگاه ویژهای نداشته است. در مقابل، موسیقی غیرمذهبی به شکل رقص و آواز میان مردم رواج داشته است.
