حق امتیاز در موسیقی (Music Royalty) به چه معناست؟
براساس مطالعات انجام شده، مردم در سرتاسر جهان به طور میانگین روزانه چهار ساعت به موسیقی گوش میدهند. طبیعی است که رقابت در دنیای موسیقی بسیار شدید باشد و کسانی که در این زمینه فعالیت دارند، باید به شکلی درست و منصفانه در این رقابت شرکت کنند. حق امتیاز موسیقی یکی از راههایی است که به تنظیم این رقابت کمک میکند. در ادامه این نوشته در وبلاگ آرین لوتوس، بیشتر با مفهوم حق امتیاز در موسیقی آشنا خواهید شد.
حق امتیاز در موسیقی (Music Royalty) به چه معناست؟
حق امتیاز موسیقی (Music Royalty) ممکن است برای ما عبارت آشنایی نباشد، اما در سطح جهانی یک قاعده محکم و جدی محسوب میشود که هیچ کس نمیتواند از آن فرار کند! این قانون، از هنرمندان و تمام کسانی که به نوعی در فضای دیجیتال به “تولید محتوا” مشغول هستند، پشتیبانی میکند.
شاید ندانید که بسیاری از هنرمندان به دلیل عدم آگاهی از قانون کپیرایت و مسائل حقوقی مرتبط با آن، نتیجه زحمات خود را از دست میدهند؛ چرا که با راههای دریافت حق امتیاز آثارشان آشنا نیستند.
تا چه زمانی حق امتیاز یک آهنگ رایگان است؟
وقتی صحبت از موسیقی به میان میآید، قانون میگوید که یک قطعه موسیقی باید ۱۰۰ سال صبر کند تا از شرایط کپیرایت خارج شود. یعنی دقیقاً یک قرن پس از روزی که یک آهنگ، قطعه موسیقی یا آلبوم برای اولین بار منتشر شده، دیگر مشمول حق تکثیر نیست و همه میتوانند آزادانه از آن استفاده کنند.
کپیرایت چیست؟
حتماً تا به حال شنیدهاید که یک آهنگ به دلیل رعایت نکردن قانون کپیرایت از یک سایت یا اپلیکیشن حذف شده است. اما کپیرایت دقیقاً چیست و چه فرقی با حق امتیاز دارد؟
کپیرایت در واقع به این معناست که سازندهٔ یک اثر، مالک معنوی آن محسوب میشود. قانون کپیرایت به خالقان آثار هنری، ادبی و علمی این حق را میدهد که برای مدت زمان مشخصی تنها خودشان بتوانند از اثرشان استفاده کنند و آن را منتشر کنند.
بر اساس قوانین جهانی کپیرایت، اگر یک فرد عادی اثر را خلق کرده باشد، این حقوق معمولاً بین ۵۰ تا ۱۰۰ سال پس از فوت او پابرجا میماند. اما اگر یک شرکت صاحب اثر باشد، این مدت ممکن است کوتاهتر باشد.
این قانون شامل انواع مختلفی از آثار مثل کتاب، فیلم، موسیقی، نقاشی و نرمافزارها میشود. البته کپیرایت تنها قانون موجود نیست و قوانین دیگری مانند حق ثبت اختراع یا علامت تجاری نیز ممکن است محدودیتهای بیشتری ایجاد کنند.
در واقع کپیرایت تضمین میکند که تمام حقوق مادی و معنوی یک اثر متعلق به پدیدآورندهٔ آن است.
حال سؤال اینجاست: آیا میتوان از اثری که کپیرایت دارد استفاده کرد؟
پاسخ مثبت است، اما فقط در صورتی که حق امتیاز آن به صاحب اثر یا ناشر پرداخت شود. برای مثال، اگر یک آهنگساز یک بیت موسیقی را برای فروش عرضه کند و کسی بدون پرداخت پول از آن استفاده کند، با کمک فناوریهایی مثل «Beat ID»، سازنده به سرعت متوجه خواهد شد و میتواند از طریق قانونی اقدام کند.
حق امتیاز در آهنگ چگونه کار میکند؟
برای اینکه بفهمید حق امتیاز موسیقی چطور محاسبه و پرداخت میشود، ابتدا باید با چند مفهوم ساده آشنا شوید. هر قطعه موسیقی معمولاً حداقل به دو شکل تولید و منتشر میشود: یکی نسخه کامل آهنگ که ممکن است با خواننده یا بدون کلام باشد، و دیگری فقط بخش خوانش یا وکال.
این تقسیمبندی چه اهمیتی دارد؟ به زبان ساده، یعنی هر فرد یا مجموعهای که از آهنگ کامل یا بخش وکال آن استفاده کند، بدون پرداخت حق امتیاز به صاحب اثر، نقض قانون کپیرایت انجام داده است.
مثلاً فرض کنید هنرمند «ب»، آهنگی که اصل آن توسط هنرمند «الف» ساخته شده را بازخوانی و منتشر کند. در این حالت، هنرمند «الف» مالک اصلی اثر شناخته میشود و باید بابت استفاده از اثرش، حق امتیاز دریافت کند. این مثال ساده نشان میدهد که حقوق تمام کسانی که در خلق یک اثر هنری نقش داشتهاند، باید حفظ شود.
درآمد حاصل از حق امتیاز ممکن است تا پایان عمر به هنرمند اصلی تعلق بگیرد. به این ترتیب، هر بار که اثر توسط دیگران استفاده یا پخش میشود، درصدی از درآمد به صاحب اصلی اثر بازمیگردد.
