صدای سه بعدی چیست؟
موسیقی سهبعدی یا صدای سهبعدی به نوعی از صدا گفته میشود که وقتی به آن گوش میدهید، حس میکنید درست در وسط آن صحنه قرار گرفتهاید. در این حالت، صداها را از جهتها و فاصلههای گوناگون به وضوح میشنوید. نکته مهم این است که در این نوع موسیقی، منبع صدا اغلب بیرون از بلندگوهاست؛ مثلاً ممکن است صدا از پشت سر شما یا از طرفین بیاید. این ویژگی باعث میشود احساس کنید صدا از جاهایی غیر از خود بلندگوها پخش میشود. در ادامه این نوشته در وبلاگ آرین لوتوس، بیشتر با دنیای جذاب صدای سهبعدی آشنا خواهید شد.
صدای سه بعدی چیست؟
آیا برای شما هم پیش آمده که وقتی هدفون در گوشتان میگذارید، صداها طوری به نظر برسند که انگار از اطراف شما میآیند؟ اگر چنین تجربهای داشتهاید، در واقع به یک قطعه صوتی سهبعدی گوش دادهاید.
همانطور که با سهبعدی کردن یک تصویر، به آن عمق و بعد تازهای میبخشیم، میتوانیم برای موسیزی و صدا هم همین کار را انجام دهیم و به آن عمق بدهیم.
در صداهای معمولی (دو بعدی)، وقتی یک صدا پخش میشود – مثلاً صدای باز شدن در – این صدا معمولاً از طریق دو بلندگو و از جلوی شما شنیده میشود. اما در صداهای سهبعدی، این امکان وجود دارد که همان صدا را از پشت سر خود نیز بشنوید.
موسیقی سه بعدی از نظر علمی
برای اینکه بتوانیم صدایی را بشنویم، باید یک منبع برای تولید آن صدا وجود داشته باشد و امواج صوتی از آن نقطه پخش شوند. در حالت معمولی و در سیستمهای صوتی ساده، این منبعها در واقع بلندگوها هستند و به همین دلیل است که همه صداها مستقیماً از خود بلندگو به گوش ما میرسند.
اما با پیشرفت علم و فناوری، سیستمهای صدای سهبعدی به وجود آمدهاند. در این سیستمها، منبع صدا میتواند در مکانهایی خارج از بلندگوها، مانند پشت سر شما یا طرفین، ایجاد شود. این کار باعث میشود احساس کنید صدا از همان نقاطی میآید که در زندگی واقعی میشنوید، نه فقط از خود بلندگوها.
اولین صوتهای سه بعدی
شاید برایتان جالب باشد که بدانید ایده اولیه موسیقی سهبعدی، در دهه ۸۰ میلادی توسط فردی به نام هوگو زوکارلی مطرح شد. نکته قابل توجه این است که این سیستم، موفق شد برای اولین بار تجربه شنیداری بسیار نزدیکی به ساختار واقعی گوش انسان ارائه دهد.
این فناوری، “هولوفونیک ساوند” (Holophonic Sound) نام دارد و به روش ضبط صدا در آن، “ضبط دوگوشی” (Binaural Recording) گفته میشود. نتیجه استفاده از این تکنیک، یک فضای شنیداری کروی و کاملاً سهبعدی است.
در این حالت، شما به راحتی میتوانید فاصله منبع صدا و حتی زاویه قرارگیری آن نسبت به گوشهای خود را تشخیص دهید. بهترین نکته درباره هولوفونیک ساوند این است که برای لذت بردن از آن، به دستگاه یا هدفون خاص و پیشرفتهای نیاز ندارید و با همان هدفونهای معمولی و روزمره میتوانید این صداهای سهبعدی شگفتانگیز را تجربه کنید.
موسیقی سه بعدی چگونه ساخته می شود؟
موسیقی سهبعدی در واقع همان فایلهای صوتی استریو با فرمتهایی مثل MP۳ یا MP۴ است. این فایلها برای ذخیرهسازی صدا از دو کانال جداگانه استفاده میکنند و هنگام پخش، اطلاعات هر دو کانال همزمان اجرا میشوند.
یکی از روشهای معمول برای ایجاد حس سهبعدی در صدا این است که یک فایل استریو معمولی را با نرمافزارهای ویرایش صدا باز کرده و پخش میکنند. سپس با توجه به ریتم و نوع صدا، میزان بلندی صدا در هر کانال را طوری تنظیم میکنند که در هر لحظه، هر دو کانال به یک اندازه بلند نباشند.
این کار باعث میشود صدای خروجی از بلندگوی سمت راست با بلندگوی سمت چپ کمی تفاوت داشته باشد و در نتیجه گوش ما این صدا را به صورت سهبعدی و عمیق احساس کند. یکی از نرمافزارهایی که برای این کار استفاده میشود Gold Wave نام دارد.
موسیقی سهبعدی را میتوان برای انواع سیستمهای پخش مانند اسپیکرهای استریو، سیستمهای پنجکاناله و همچنین هدفونها تولید کرد. در این روش، با قرار دادن فرضی منابع صدا در فضای سهبعدی اطراف شنونده، مثلاً پشت، بالا یا پایین سر، حالتی شبیهسازی میشود که در آن صدا از مسیرهای مختلف به گوش میرسد و حس حرکت و جهتدار بودن صدا ایجاد میشود.
هدف اصلی موسیقی سه بعدی
هدف اصلی موسیقی سهبعدی، تقلید و بازسازی صداهای طبیعی و واقعی است. این اتفاق از طریق پردازش امواج صوتی با دامنه فضایی پیچیده و سپس انتقال آنها به مغز رخ میدهد.
در نهایت، این فرآیند میتواند به نوعی فریب دادن مغز با کمک گوش و اعصاب شنوایی بینجامد. در نتیجه، وقتی افراد به این صداها گوش میدهند، آن را به شکل سهبعدی درک میکنند.
نمونه موسیقی سه بعدی
تا به امروز قطعات موسیقی زیادی با تکنیک ضبط هولوفونیک ساخته و پخش شدهاند. یکی از شناختهشدهترین این آثار، آلبوم «The Final Cut» از گروه پینک فلوید است.
