علینقی وزیری، پدر موسیقی جدید ایران پس از انقلاب مشروطه
استاد علینقی وزیری در نهم مهرماه سال ۱۲۶۵ متولد شد. او که با نام کلنل وزیری نیز شناخته میشود، یکی از چهرههای سرشناس و تاثیرگذار در تاریخ موسیقی ایران به شمار میرود. وزیری از پیشتازانی بود که قطعاتی برای اجرا توسط ارکستر در موسیقی ایرانی ساخت. در ادامه این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، بیشتر با زندگی و کارهای این استاد بزرگ آشنا خواهید شد.
بیوگرافی علینقی وزیری
این وزیر در شهر تهران متولد شد. به لطف پدرش، در سالهای نوجوانی به ارتش پیوست و در آنجا بود که برای نخستین بار با موسیقی نظامی آشنا گردید. هرچند او سالهای زیادی از زندگی خود را در مقامهای گوناگون نظامی خدمت کرد و حتی به درجه سرهنگی نیز دست یافت، اما عشق و علاقهاش به موسیقی در نهایت بر کشش او به امور نظامی پیروز شد. به همین دلیل، بخش عمده عمر خود را وقف موسیقی کرد. او از فارغالتحصیلان مدرسه سن لوئی در تهران به شمار میرفت.
مبدع روشی برای نت نویسی
علینقی وزیری به دلیل تأثیرات بزرگی که بر موسیقی ایرانی گذاشت، مشهور است؛ از جمله اینکه روشی برای نتنویسی و تنظیم ردیف موسیقی ابداع کرد. نام او در دنیای موسیقی ایران بسیار شنیده میشود.
در نگاه تاریخ، گاهی او را قهرمان و گاهی ضد قهرمان دانستهاند. بعضی او را نوآور و آزادیبخش میدانند و بعضی دیگر او را تغییردهنده و گمراهکننده میپندارند. اما به هر حال، نقش او در جریانهای موسیقی سده اخیر بسیار مهم و بیهمتا بوده است. او از بازیگران اصلی در ایجاد دگرگونیهای آغازین موسیقی نوین ایران بود و نماد بارز نظامی بود که در میانه قرن، معترضان در برابر آن ایستادند.
وی در سن سی و یک سالگی به مدت پنج سال در شهرهای پاریس و برلین، به آموختن و کسب تجربه در دانش رایج موسیقی غربی مشغول شد.
وزیری در سال ۱۳۰۲ پس از بازگشت به ایران، مدرسه عالی موسیقی را بنیان نهاد و به چاپ کتابهای گوناگون، برگزاری کنسرت و ضبط صفحههای گرامافون دست زد.
او در این فرصت به پژوهش درباره موسیقی پرداخت و پس از چندی، هیئت علمی دانشگاه تهران او را به عنوان استاد رشته هنر و زیباشناسی برای تدریس در دانشگاه برگزید.
وزیری پس از شهریور ۱۳۲۰، ریاست اداره موسیقی کشور، مجله موسیقی و اداره رادیو را بر عهده گرفت؛ اما به دلیل برخورد با کارشکنیها، به دانشگاه بازگشت و تا پایان عمر به آموزش مشغول بود.
پدر موسیقی جدید ایران پس از انقلاب مشروطه
وزیری را میتوان آغازگر و بنیانگذار موسیقی نوین ایران پس از انقلاب مشروطه دانست. او در خلق نخستین سرود ملی جمهوری اسلامی ایران نیز نقش داشت.
این استاد، اولین کتاب آموزشی موسیقی ایرانی را با روش علمی با عنوان «شیوهنامه تار» نوشت.
او نتنویسی را در موسیقی سنتی ایران رواج داد و دو علامت «سری» و «کرن» را برای این کار ابداع کرد. وزیری برای نخستین بار، ردیف موسیقی ایرانی را به صورت نوشته و نت ثبت کرد. این کار، همراه با تربیت شاگردان بسیار، تأثیری پایدار بر موسیقی سنتی ایران گذاشت.
سالها تدریس پرشور کلنل، به پرورش شاگردانی انجامید که بعدها ستونهای محکم موسیقی ایرانی شدند.
از میان مهمترین این شاگردان میتوان از استادان فقید ابوالحسن خان صبا، روحالله خالقی، موسی معروفی و اسماعیل مهرتاش نام برد.
کلنل وزیری علاوه بر آهنگسازی، نوازندگی تار، نوشتن کتاب و آموزش موسیقی، گاهی آواز نیز میخواند و صفحاتی با صدای او ضبط شده است.
درگذشت
استاد علینقی وزیری سرانجام در هجدهم شهریور ماه سال ۱۳۵۸، در سن نود و دو سالگی چشم از جهان فروبست.
