فوگ فرمی مهم و بنیادی در موسیقی باروک
فوگ یکی از قالبهای اصلی و اساسی در موسیقی دوره باروک به شمار میرود. این کلمه در لاتین به معنی «گریز» یا «تعقیب» است و در موسیقی، یکی از پیچیدهترین و فنیترین فرمها محسوب میشود. ساختار فوگ بر پایه چندصدایی است و برای هدایت و هماهنگی خطهای ملودیک مختلف، به دانش کنترپوان و مهارت زیادی نیاز دارد. فوگ را میتوان برای دستهای از سازها، گروههای خوانندگان یا حتی یک ساز تکی مانند ارگ یا هارپسیکورد نوشت. در ادامه این نوشته در وبلاگ آرین لوتوس، بیشتر با ویژگیهای فوگ آشنا خواهید شد.
فوگ فرمی مهم و بنیادی در موسیقی باروک
فوگ یک قطعه موسیقی چندصدایی است که بر اساس یک نغمه اصلی به نام «سوژه» شکل میگیرد. در این قطعه، چندین خط ملودیک یا آوازی مختلف، سوژه اصلی را دنبال کرده و از آن تقلید میکنند.
پایینترین خط ملودیک —چه آوازی باشد و چه سازی— سوپرانو نام دارد و بمترین خط نیز باس خوانده میشود. معمولاً ساختار فوگ شامل سه، چهار یا پنج خط صوتی (مانند سوپرانو، آلتو، …) است.
هرچند سوژه اصلی فوگ ثابت است، اما با رفتن به گامهای مختلف یا ترکیب شدن با ایدههای ریتمیک و ملودیک گوناگون، معنا و حالت تازهای پیدا میکند.
تاریخچه
فوگ برای نخستین بار به عنوان یک واژه موسیقایی در سال ۱۳۳۰ میلادی پدید آمد. در آن زمان، یک نظریهپرداز موسیقی به نام «ژاکوب لیژ» قطعهای با عنوان «موسیقی آینهای» خلق کرد. فوگ در واقع از شیوه تقلید در موسیقی سرچشمه گرفت؛ یعنی زمانی که یک خط ملودیک از نت دیگری دوباره شروع به نواخته شدن میکند.
جوزفو زارلینو، آهنگساز و نویسنده دوره رنسانس، از نخستین کسانی بود که فرق بین دو شیوه کنترپوان در فوگ و کانن (که به آن تقلید میگفتند) را مشخص کرد.
در آغاز، این روش برای کمک به بداههنوازی به کار میرفت، اما در دهه ۱۵۵۰ میلادی، به تدریج شکل پیچیدهتری پیدا کرد. پس از آن، روش آهنگساز ایتالیایی پالسترینا ظهور کرد که آثارش بر پایه کنترپوان مدال و موسیقی تقلیدی بود و نوشتههای «شبهفوگ» او اساس کار «موتِت»ها قرار گرفت. سبک پالسترینا در تکنیکهای تقلیدی و «موتِت»هایش با فوگ امروزی تفاوت داشت؛ در آثار او هر بخش و موضوع به صورت جداگانه معرفی میشد، در حالی که در فرم جدید فوگ، یک موضوع اصلی در سراسر قطعه گسترده میشود.
