معرفی ساز دمام | ساختار+تاریخچه+نوازندگی
دمام یک ساز کوبهای و به شکل استوانه است که بیشتر مردم ایران آن را در مراسم عزاداری محرم دیدهاند. اما این ساز از کجا آمده و تاریخچه آن چیست؟ در این نوشته، درباره محل پیدایش دمام و کاربردهای امروزی آن صحبت میکنیم. همچنین چگونگی ساخت و اجزای تشکیلدهنده این ساز را به زبان ساده بیان میکنیم. خلاصه آنکه هر آنچه لازم است درباره ساز دمام بدانید، در این مطلب گردآوری شده است. اگر به شناخت سازهای مختلف علاقهمندید، پیشنهاد میکنیم سری هم به دیگر مطالب وبلاگ آرین لوتوس بزنید.
ساز دمام چیست؟
دمام یک ساز کوبهای استوانهای است که هر دو سر آن با پوست پوشیده شده است. برای نواختن آن، معمولاً از یک چوب مخصوص که سر خمیدهای دارد برای ضربه زدن به پوست سمت راست استفاده میشود و پوست سمت چپ نیز با دست نواخته میشود. این ساز اغلب همراه با سازهایی مانند سنج، بوق نی و نی انبان به صدا درمیآید.
دمام بیشتر در مناطق جنوبی ایران مانند بوشهر، بندر ریگ، آبادان، برازجان، بندر دیر، بردستان و بندرعباس دیده میشود. همانطور که پیشتر اشاره شد، این ساز در مراسم مذهبی همچون محرم و نیز در جشنها و آیینهای محلی جنوب ایران نواخته میشود. مردم جنوب در مناسبتهای مختلف مانند سنج و دمام، دمدم سحری، زار و نیمههای دریایی، از این ساز استفاده میکنند.
قدمت دمام به سالهای بسیار دور بازمیگردد. این ساز در واقع نوعی طبل است و طبق اسناد تاریخی، طبلها نزدیک به ۴۰۰۰ سال قدمت دارند. دربارهٔ تاریخچهٔ ویژهٔ دمام باید گفت که این ساز ریشه در سازهای کوبهای آفریقایی و هندی دارد. گفته میشود دمام برای نخستین بار از راه دریا به بنادر جنوب ایران وارد شده است.
ساختار ساز دمام
بدنه
بدنه ساز دمام از یک کندهی درخت توخالی و صاف شده درست میشود که به آن لوله یا استوانه میگویند. در برخی موارد خاص و کمشمار، برای ساختن این بدنه از فلز نیز استفاده میکنند.
چمبره
چمبره یک حلقه محکم است که معمولاً از فلز یا شاخههای نازک درختان ساخته میشود. هر دمام چهار چمبره دارد که اندازه آنها کمی از دهانهٔ دمام بزرگتر است و روی پوست ساز قرار میگیرد. کار اصلی چمبره این است که اولاً از پوست دمام محافظت کند و مانع آسیب دیدن آن شود. ثانیاً با کمک این حلقهها و با سفت کردن آنها میتوان صدای دمام را کوک کرد و تنظیم نمود.
پوست
در قدیم برای درست کردن دمام، از پوست آهو استفاده میشد؛ اما امروزه به جای آن، معمولاً از پوست بز استفاده میکنند.
بند
طناب دمام از رشتههای درخت نارگیل یا درخت خرما درست میشود و بیشتر از کشورهای قاره آفریقا به ایران آورده میشود.
