معرفی ساز کوتو | ساز ملی ژاپن

اگر به موسیقی ژاپنی علاقه‌مند هستید، شناخت ساز کوتو برایتان ضروری است. در گذشته، کوتو یک نام کلی برای همه‌ی سازهای زهی در ژاپن بود؛ اما امروزه منظور از آن، ساز مشخصی است که در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس به معرفی آن می‌پردازیم.

ساختار ساز کوتو

ساز کوتو حدود ۱۸۰ سانتی‌متر طول دارد. البته در گذشته اندازه‌ی آن کمی متغیر بود و بین ۱۵۲ تا ۱۹۴ سانتی‌متر ساخته می‌شد. جنس بدنه‌ی این ساز معمولاً از چوب درخت پولینای شهبانو است. بیشتر کوتوها دارای ۱۳ سیم هستند که هر سیم روی یک پلِ متحرک قرار گرفته است. نوع ۱۷ سیمی آن هم وجود دارد که معمولاً نقش ساز باس را در ارکسترها ایفا می‌کند. سیم‌های کوتو از جنس پلاستیک یا ابریشم ساخته می‌شوند که نوع ابریشمی آن قیمت بالاتری دارد. برای نواختن این ساز، از سه انگشت اول دست راست استفاده می‌شود. پل‌های کوتو در گذشته از عاج بودند، اما امروزه از جنس پلاستیک یا چوب ساخته می‌شوند. با جابه‌جا کردن این پل‌ها می‌توان صدای سیم‌ها را تغییر داد و کوک جدیدی ایجاد کرد. معمولاً هر آهنگ، کوک مخصوص به خود را دارد. در روش سنتی، کوتو را روی زمین می‌گذارند و نوازنده روبروی آن به حالت زانو‌زده می‌نشیند.

تاریخچه

در سده‌های هفتم و هشتم میلادی، سازی به نام گوژنگ از چین به ژاپن راه یافت. نمونه‌های نخستین این ساز پنج سیم داشتند و بعدها نمونه‌های هفت سیم نیز پدید آمد. ساز ژاپنی کوتو نیز ریشه در همان گوژنگ چینی دارد. به طور کلی، این ساز در دسته‌ی سازهای زهی-زخمه‌ای آسیا جای می‌گیرد و هم‌خانواده‌ی سازهایی مانند ژنگ چینی، گیاژوم کره‌یی و دان تران ویتنامی است.

در گذشته، از کوتو در اجرای موسیقی گاگاکو استفاده می‌شد که یک سبک موسیقی درباری و مخصوص دربار امپراتوری ژاپن بود. همچنین این ساز در میان قشر ثروتمند جامعه از جایگاه بالایی برخوردار بود و در آثار ادبی نیز نقش مهمی داشت. داستان گنجی نمونه‌ی مشهوری از اشاره به این ساز در ادبیات است؛ جایی که قهرمان داستان، تنها با شنیدن نوای کوتو، دلباخته‌ی زنی می‌شود که هرگز او را ندیده است.

ساز کوتو گونه‌های مختلفی دارد. نوعی به نام چیکوسوکه مخصوص مردان نابینا ساخته شده بود که به تدریج از رواج افتاد. دو گونه‌ی اصلی و پرکاربرد آن که امروزه نیز نواخته می‌شوند، گاکوسو و زوکوسو نام دارند. همچنین در سده‌ی نوزدهم گونه‌ی جدیدی به نام تاگنسوکه ابداع شد که محدوده‌ی صوتی و توانایی‌های این ساز را گسترش داد.

افراد تاثیرگذار بر ساز کوتو

یاتسوهاشی (Yatsuhashi)

یاتسوهاشی را به عنوان بزرگترین شخصیت اثرگذار در موسیقی کوتو می‌شناسند و از او با عنوان پدر کوتوی امروزی یاد می‌کنند. او که نابینا بود، قطعات قدیمی را با نگاهی تازه و روشی نو اجرا کرد. همچنین، کوک‌های قدیمی که بر پایه‌ی گاگاکو تنظیم می‌شد را دگرگون کرد و شکل امروزی ساز کوتو را پدید آورد.

کیکو نوساکا (Keiko Nosaka)

خانم کیکو نوساکا، که در سال ۲۰۲۲ موفق به دریافت بالاترین نشان موسیقی از وزارت فرهنگ ژاپن شد، هنگام نواختن کوتوی معمولی که ۱۳ سیم داشت، احساس می‌کرد امکانات ساز برایش کافی نیست. به همین خاطر، خودش دست به کار شد و نوعی کوتو ساخت که ۲۰ سیم داشت.

میچو میاگی (Michio Miyagi)

میچو میاگی یک موسیقیدان نابینا بود. او پیشگام ادغام موسیقی کلاسیک غربی با ساز سنتی ژاپنی، کوتو، شد و به این ترتیب مانع از فراموش شدن این ساز قدیمی گردید. همچنین ساز کوتوی ۱۷ سیمه باس، از ابداعات او به شمار می‌رود.