مفهوم فاصله در موسیقی چیست؟ + انواع فواصل موسیقی

در دانش موسیقی، موضوعات مهمی وجود دارد که هر هنرجو باید آن‌ها را فرا بگیرد. یکی از این اصول اولیه، آشنایی با مفهوم فاصله‌های موسیقایی است که برای هر نوازنده یا خواننده‌ای ضروری محسوب می‌شود.
در این نوشته، ابتدا به تعریف ساده‌ای از فاصله می‌پردازیم و سپس انواع آن و نحوه محاسبه‌شان را توضیح می‌دهیم. اگر دوست دارید بیشتر با این موضوع آشنا شوید، تا پایان این مطلب با ما بمانید.
همچنین برای مطالعه درس‌های آموزشی بیشتر می‌توانید به وبلاگ آرین لوتوس مراجعه کنید.

فاصله در موسیقی چیست؟

در موسیقی، فاصله به تفاوت دو نت از نظر «ارتفاع صدا» و «نواخت» گفته می‌شود. این فاصله‌ها را هم می‌توان روی ساز مشاهده کرد و هم می‌توان اندازه عددی آن‌ها را با تقسیم فرکانس نت بالاتر بر فرکانس نت پایین‌تر محاسبه کرد.
وجود این فواصل در موسیقی بسیار اهمیت دارد، چون احساسی که از یک ملودی می‌گیریم به آن‌ها وابسته است. اگر تمام فاصله‌های بین نت‌های یک آهنگ یکسان باشند، احساسی که در ما ایجاد می‌شود نیز یکنواخت و بدون تغییر خواهد بود.

انواع فاصله در موسیقی

فاصله منفصل

این فاصله‌ی موسیقایی، میان دو نتی دیده می‌شود که در کنار هم قرار ندارند. برای نمونه، فاصله‌ی بین نت‌های «دو» و «سل» را می‌توان یک فاصله‌ی جدا یا منفصل در نظر گرفت.

فاصله متصل

بین دو نتی که کنار هم قرار دارند، مانند نت‌های “دو” و “ر”، یک فاصله‌ی متصل وجود دارد. به این فاصله، “فاصله دوم” می‌گویند. این نوع فاصله خودش به دو دسته‌ی جداگانه تقسیم می‌شود.

فاصله دوم بزرگ

وقتی دو نت پشت سر هم در موسیقی، به اندازهٔ یک پرده از هم فاصله داشته باشند، به این فاصله، «دوم بزرگ» می‌گویند.

فاصله دوم کوچک

اگر دو نت پشت سر هم، به اندازه نیم‌پرده از هم فاصله داشته باشند، این فاصله را “دوم کوچک” می‌نامند.

در سیستم موسیقی، به طور معمول و زمانی که هیچ علامت تغییردهنده‌ای وجود ندارد، فاصله بین بیشتر نت‌های کنار هم، یک‌پرده کامل (بزرگ) است. تنها استثناها در این مورد، فاصله بین نت‌های “می” تا “فا” و “سی” تا “دو” است که این دو فاصله، نیم‌پرده و کوچک هستند.

روش اندازه‌گیری فواصل موسیقی

برای محاسبه فاصله میان دو نت، باید تمام نت‌های بین آن دو را بشمارید. به عنوان نمونه، اگر بخواهید فاصله بین نت «می» و نت «لا» را پیدا کنید، باید نت‌های می، فا، سل و لا را در نظر بگیرید. این فاصله شامل چهار نت است؛ بنابراین به آن فاصله چهارم می‌گوییم.

دو نکته مهم دیگر نیز در مورد محاسبه فاصله‌های موسیقی وجود دارد. اول اینکه فاصله بین یک نت و نت مشابه آن در اکتاو بعدی، «فاصله هنگام» نامیده می‌شود. دوم اینکه فاصله‌های تا هشتم، فاصله‌های ساده محسوب می‌شوند. از فاصله نهم به بعد، این فواصل را ترکیبی می‌نامند.