نخستین زنی که رهبر ارکستر ایران شد که بود
یکی از رویدادهای بهیادماندنی موسیقی ایران در شهریور ماه سال ۱۳۹۷ رقم خورد. در هشتم شهریور آن سال، برای اولین بار در تاریخ اجراهای ارکستری ایران، یک زن موسیقیدان ایرانی رهبری ارکستر ملی ایران را بر عهده گرفت؛ نزهت امیری. در ادامه این نوشته از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام، بیشتر با این بانوی پیشرو و اتفاق ویژهای که در دنیای موسیقی کشورمان ایجاد کرد، آشنا میشویم.
بیوگرافی نزهت امیری
نزهت امیری در بیست و دوم آذرماه سال ۱۳۳۹ به دنیا آمد. در خردسالی، با ساز «ملودیکا»ی برادر بزرگش آشنا شد و این آغاز راه او با موسیقی بود. پس از چندی، فقط با گوش دادن به آهنگها، میتوانست آنها را با این ساز بنوازد. وقتی سیزده ساله بود، به تهران رفت. نخستین استاد موسیقی او، آموزگار پیانویی به نام «میری» بود.
سپس توانست در کلاسهای پرویز منصوری حاضر شود و برای سالها از دانش او در زمینههایی مانند تئوری موسیقی، هارمونی، کنترپوان و ارکستراسیون بهره ببرد. همچنین «محمد رضا درویشی» در زمینه فرم و آنالیز و «هوشنگ کامکار» در زمینه سلفژ از دیگر آموزگاران او بودند.
پس از اتمام دبیرستان، به دلیل شروع انقلاب فرهنگی و بسته شدن دانشگاهها و مراکز موسیقی، نتوانست تحصیلات خود را ادامه دهد.
او از سال ۱۳۵۸ فراگیری ساز «سهتار» را نزد «فرخ مظهری» شروع کرد و سپس نزد «حسین علیزاده» ادامه داد. در سال ۱۳۶۸ به دانشگاه هنرهای زیبای دانشگاه تهران وارد شد و دوره کارشناسی موسیقی را با راهنمایی استادانی مانند «فرهاد فخرالدینی» به پایان برد.
امیری با تشویق «شریف لطفی»، تحصیلات عالی موسیقی خود را پی گرفت و در سال ۱۳۸۲ در مقطع کارشناسی ارشد آهنگسازی از دانشگاه هنر فارغالتحصیل شد. سپس زیر نظر حسین دهلوی، به تدریس دروس «تلفیق شعر و موسیقی» او و همچنین «مبانی و اصول اجرا» و «آواز جمعی» در همان دانشگاه پرداخت.
روزنامه گاردین در سال ۱۳۹۶ در گزارشی، نزهت امیری را «زن تابوشکن موسیقی ایران» نامید.
اجرای نخستین زن رهبر
کنسرت او در تالار وحدت با استقبال بسیار زیادی از سوی مردم ایران روبرو شد. روزنامه قانون به مناسبت همین اجرا با او مصاحبه کرد و عکسش را با این عنوان در صفحه اول چاپ کرد: «حتی به اندازه یک کارگر ساختمانی هم درآمد ندارم».
شبکه تلویزیونی «پرستیوی» که برنامههایش به زبان انگلیسی است، از کنسرت او گزارش داد، اما محدودیتها برای پخش در شبکههای تلویزیونی داخلی همچنان وجود دارد. به عنوان مثال، گروه موسیقی «پالت» یک بار در اعتراض به نشان ندادن سازها در تلویزیون، تظاهر به نواختن کردند.
او در این سالها در گروههای موسیقی بزرگی مانند ارکستر مضرابی حسین دهلوی و گروه نغمه باران تجربه اجرا دارد. نزهت امیری، هنرمندی است که سالهای طولانی از زندگی خود را صرف آموزش و پژوهش در زمینه موسیقی کرده است.
به گفته او، در همه بخشهای موسیقی، کمبود آموزش و برنامهریزی مناسب احساس میشود و به دلیل وجود برخی افراد که با موسیقی رابطه خوبی ندارند، کار فرهنگی لازم در این زمینه انجام نشده است. البته مدیرانی هم هستند که دلسوزانه برای پیشرفت و ماندگاری موسیقی تلاش میکنند.
او را به عنوان تنها رهبر ارکستر زن ایرانی که در ایران زندگی میکند و از نخستین زنان ایرانی در عرصه رهبری ارکستر میشناسند.
امیری همچنین اولین زنی است که به عنوان رهبر مهمان با ارکستر ملی ایران همکاری کرده و در هشتم شهریور ماه سال ۱۳۹۷ در تالار وحدت، رهبری این ارکستر را بر عهده گرفت. در این اجرا، آثاری مانند کنسرتینو برای سنتور و ارکستر، کنج مناجات، سربداران، بیژن و منیژه، ماهور برای ویولن و ارکستر، سرود گل، هزار دستان، اسمر و رقص دایره توسط نوازندگان ارکستر نواخته شد.
حضورم تصادفی است
نزهت امیری، انتخاب خود به عنوان رهبر ارکستر ملی را اتفاقی میداند و در این باره میگوید: «تقریباً به صورت غیرمنتظره برای هدایت ارکستر انتخاب شدم. روزی برای کاری به تالار وحدت رفته بودم که مدیران محترم دفتر موسیقی و بنیاد رودکی، که پیشتر تجربه رهبری من را دیده بودند، با نگاهی جدی و قابل احترام، پیشنهاد رهبری ارکستر ملی یا ارکستر سمفونیک را به من دادند. من هم ارکستر ملی ایران را برگزیدم.»
این هنرمند موسیقی اضافه میکند:
من اولین زنی هستم که رهبری ارکستر ملی ایران را برعهده گرفتهام و تا امروز هیچ زن دیگری این سمت را تجربه نکرده است. متأسفانه در گذشتههای موسیقی کشورمان نیز هیچ رهبر ارکستر زنی نداشتهایم.
کاش شرایط طوری فراهم میشد که هنرمندان بسیاری، چه زن و چه مرد، امکان آموزش دیدن و فعالیت در این عرصه را پیدا میکردند. بدون شک استعدادهای فراوانی وجود دارند و با ایجاد بسترهای آموزشی مناسب، میتوان در تمام جنبههای موسیقی کارهای بزرگی انجام داد.
