نقاره زنی چیست؟
همانطور که پیش از این در وبلاگ آرین لوتوس گفته شد، نقاره یک ساز کوبهای است که شامل دو طبل با اندازههای متفاوت است؛ یکی کوچکتر و دیگری بزرگتر. این دو طبل را یک نفر با دو چوب مینوازد. این ساز قدیمی بیشتر در میدانهای جنگ و مراسم شادمانی به کار میرفت. اما به مرور زمان و با دگرگونی شیوههای زندگی، کاربرد آن کمتر شد و آیین نقارهزنی نیز رو به فراموشی رفت.
منسوخ شدن نقاره
با گذشت سالها و به دلیل کمتوجهی، این رسم کهن در دوره پهلوی از بین رفت و دیگر اجرا نمیشد. امروزه فقط در مشهد و در نقارهخانه حضرت امام رضا علیهالسلام است که این مراسم به شکل رسمی، در زمانهای مشخص و با همان شیوه قدیمی، به طور منظم و همیشگی برگزار میشود.
پیشینه اداری و ساختار نقارهخانه در آستان قدس رضوی
برای آگاهی از تاریخچه و زمان شروع استفاده از نقاره در آستان قدس رضوی، باید به منابع تاریخی مراجعه کنیم. قدیمیترین گزارش درباره تشکیلات اداری نقارهخانه در حرم مطهر رضوی، به دوره صفویه بازمیگردد. در آن زمان، با تغییرات بنیادی در مدیریت آستان قدس و با انتخاب میر محمّد صادق به عنوان مهتر نقارهخانه در سال ۱۰۸۵ قمری، این آیین نظم تازهای گرفت.
با وقف اموالی برای نقارهخانه و تعیین حقوق ثابت برای نوازندگان، نقاره و نقارهنوازی به عنوان یک نهاد رسمی در حریم امام رضا علیهالسلام شناخته شد. در دورههای بعد، اهمیت آن بیشتر شد و با تنظیم «طومار علیشاهی»، برای دوازده نفر نقارهچی و یک سرپرست، در مجموع شانزده خروار گندم و یک تومان پول برای هزینههای جاری مانند خرید پوست گاو برای طبلها در نظر گرفته شد.
در آن زمان، علاوه بر حقوق ماهانه، در ماه رمضان هزینه سحری و افطار و در عیدهای فطر، قربان و غدیر، پول و وجهی برای شیرینی و گوسفند به عنوان هدیه به نقارهچیان داده میشد.
ماه رمضان
ماه رمضان از جمله زمانهای مهم سال برای نواختن نقاره است. هنگام غروب آفتاب و زمان افطار، نوازندگان نقاره به اجرای آهنگهای خود میپردازند و با ریتم مخصوصی که مینوازند، مردم را برای باز کردن روزه فرا میخوانند. این سنت به یکی از نشانههای ویژه ماه رمضان به�ویژه در شهر مشهد تبدیل شده است.
