گلنوش خالقی، آغازگر رشتهٔ رهبری موسیقی بانوان در ایران
گلنوش خالقی اولین بانوی ایرانی است که بهصورت آکادمیک و تخصصی در زمینه رهبری ارکستر آموزش دید و تحصیل کرد. در ادامه این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، بیشتر با زندگی و کارهای این هنرمند آشنا خواهیم شد.
زندگینامه گلنوش خالقی
گلنوش خالقی در هفدهم دیماه سال ۱۳۱۹ در تهران به دنیا آمد. او یک موسیقیدان، آهنگساز، رهبر ارکستر و رهبر گروه کُر ایرانی بود. پدرش روحالله خالقی نام داشت. گلنوش نخستین بانوی ایرانی است که تحصیلات دانشگاهی خود را در زمینه رهبری موسیقی به پایان رساند.
او پیش از انقلاب سال ۱۳۵۷، رهبری گروه کُر رادیو و تلویزیون ملی ایران را بر عهده داشت. گلنوش خالقی در سال ۱۳۵۸ به کشور آمریکا مهاجرت کرد.
آغاز کار هنری
این هنرمند در سال ۱۳۳۰ وارد هنرستان موسیقی ملی شد و یادگیری ساز پیانو را شروع کرد. از جمله استادان او در هنرستان میتوان به حسن صبا، جواد معروفی و مصطفی کمال پورتراب اشاره کرد.
او در سال ۱۳۳۸ پس از گرفتن دیپلم از هنرستان موسیقی ملی، با رتبه اول به هنرستان عالی موسیقی راه پیدا کرد و شاگرد امانوئل ملیک اصلانیان شد.
پس از یک سال، او دیپلم هنرستان عالی موسیقی را نیز با رتبه اول دریافت نمود و سپس به عنوان دستیار استاد، به تدریس پیانو و سرایش در همان هنرستان پرداخت.
تحصیلات
او در سال ۱۳۴۱ برای ادامه تحصیل در موسیقی به اتریش رفت و در آکادمی موتزارتئوم شهر سالزبورگ، رشته رهبری کر را خواند. پس از سه سال، برای تحصیل به آمریکا رفت و در کالج اوبرلین واقع در اوهایو، درسش را پی گرفت.
سپس در سال ۱۳۵۳، مدرک کارشناسی ارشد رهبری کر را از دانشگاه ویسکانسین در شهر مدیسون دریافت کرد. در آن دوران با رهبران سرشناسی مانند رابرت فاونتن و کورت پرستل همکاری میکرد.
در همان سال، به درخواست رادیو و تلویزیون ملی ایران به کشور بازگشت و گروه «هم آوازان» را تشکیل داد تا آثار کلاسیک مخصوص گروه کر و ارکستر را اجرا کند.
هنگامی که هنری گلنوش خالقی در ایران کنسرت داشت، او نیز با وی همکاری میکرد. فعالیت گروه «هم آوازان» تا زمستان سال ۱۳۵۷ ادامه پیدا کرد.
آخرین کار این گروه، ضبط پنهانی سرود آزادی با آهنگسازی گلنوش خالقی و شعری از فریدون مشیری بود. یادآوری پایان تلخ گروه «هم آوازان»، تا آخر عمر در ذهن گلنوش ماند.
خالقی در سال ۱۳۵۸ دوباره به آمریکا مهاجرت کرد و کارهای هنری خود را در «کانون دوستداران فرهنگ ایران» شروع نمود. در این دوره نیز با رهبرانی مثل رابرت فاونتن و کورت پرستل همکاری داشت.
او در سال ۱۳۶۴ با کمک چند نوازنده ایرانی و آمریکایی، ارکستر روحالله خالقی را با بیست نوازنده در آمریکا پایهگذاری کرد و نزدیک به پنج سال رهبری آن را بر عهده گرفت. تأمین هزینه و پشتیبانی برای این ارکستر بسیار سخت بود و با وجود استقبال خوب از اجراها، ادامه کار از سال ۱۳۶۹ دیگر ممکن نشد.
وی در سال ۱۳۶۹ برای برگزاری کنسرت به ایران آمد و قصد داشت به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد درگذشت پدرش، روحالله خالقی، برنامههایی در تهران و دیگر شهرها اجرا کند.
اما به دلیل «زن بودن»، اجازه رهبری و اجرای عمومی در ایران را به او ندادند. در این مدت، دو آلبوم موسیقی از آثار روحالله خالقی با نام می ناب را ضبط کرد و پس از چند ماه، دوباره ایران را به مقصد آمریکا ترک گفت.
انتشار بیانیه در دفاع از سرود ای ایران
گلنوش خالقی در اسفندماه سال ۱۳۹۷ بیانیهای صادر کرد و از سرود «ای ایران» که ساخته روحاله خالقی است، دفاع کرد. او در این بیانیه به اقدام مسئولین استان قدس رضوی اعتراض کرد و کار آنها را محکوم نمود. به گفته او، این نهاد از موسیقی سرود «ای ایران» استفاده کرده، اما متن آن را تغییر داده و به جای آن، متنی با محتوای تبلیغ مذهب شیعه و مداحی امامان قرار داده است.
او این اقدام را دزدی فرهنگی و هنری، آسیب زدن به یک اثر ملی و دستکاری نابخردانه آن خواند و از مردم درخواست کرد تا نسبت به این موضوع اعتراض خود را نشان دهند.
درگذشت
گلنوش خالقی در بیست و ششم بهمنماه سال ۱۳۹۹، در سن هشتاد سالگی، در شهر واشینگتن دیسی از دنیا رفت.
یادش همواره زنده و روانش شاد باد.
