گلیساندو چیست ؟
همانطور که میدانید، دنیای موسیقی پر از تکنیکهای گوناگون است که هر کدام در سبکهای مختلف یا با سازهای متفاوت به کار میروند. یکی از این روشهای جالب و مهم، تکنیک گلیساندو است که در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس دربارهی آن صحبت کردهایم. اگر دوست دارید با این تکنیک موسیقایی بیشتر آشنا شوید، پیشنهاد میکنیم ادامهی مطلب را دنبال کنید.
گلیساندو چیست ؟
گلیساندو که با نامهای لَغْزه یا سُرش نغمهای نیز شناخته میشود، یک روش نوازندگی در موسیقی است. در این تکنیک، نوازنده به جای اجرای نتهای جداگانه، انگشت خود را به آرامی روی سیم ساز حرکت میدهد و از یک نت به نت دیگر میرود. این حرکت معمولاً از پایین به بالا یا برعکس انجام میشود و در طی آن، تمامی نتهای بین نقطه شروع و پایان به نرمی و پیوسته شنیده میشوند.
در گلیساندو، صدا به صورت لغزنده و بدون فاصله بین نتها اجرا میشود؛ یعنی هر نت به نت قبلی و بعدی خود کاملاً متصل است. این روش، یکی از تکنیکهای پرکاربرد در نوازندگی سازهای مختلف به شمار میرود. شاید تصور کنید که گلیساندو فقط در یک ساز خاص استفاده میشود، اما این تکنیک در انواع بسیاری از سازها از جمله سازهای کوبهای، مضرابی و آرشهای قابل اجراست.
گلیساندو در چه سازهایی قابل اجرا می باشد؟
در سازهایی مثل پیانو، زیلوفون یا چنگ، گلیساندو به معنای لیز خوردن سریع بین نتهاست. در این حالت، شما صداها را پشت سر هم و بدون وقفه میشنوید، چون فاصلههای خیلی کوچک بین نتها به صورت جداگانه قابل اجرا نیستند. در پیانو، گلیساندو به دو روش انجام میشود: یا با کشیدن انگشت روی کلیدهای سفید، یا با حرکت روی کلیدهای سیاه.
در مورد سازهای بادی مانند کلارینت نیز گلیساندو در بیشتر محدودههای صوتی قابل اجراست، به جز در چند نقطه خاص که ساز از حالت “باز” به “بسته” تغییر میکند.
گلیساندو در پیانو
نواختن این روش در پیانو، در مقایسه با سازهای دیگر، کمی دشوارتر است. این موضوع به دلیل ساختار متفاوت پیانو است.
شیوهی اجرای این تکنیک روی پیانو به این صورت است:
۱- اجرای تکنیک از چپ به راست
۲- اجرای تکنیک از راست به چپ
گلیساندو در ویولن
یکی از روشهای ویژه و کاربردی در نواختن ویولن، تکنیک گلیساندو نام دارد. در این حالت، نوازنده انگشت خود را روی سیم میکشد و به آرامی آن را جابهجا میکند. این حرکت لیز دادن انگشت، باعث ایجاد صدایی روان و پیوسته میشود. گلیساندو از جمله تکنیکهایی است که در قطعات مختلف موسیقی، به ویژه در ملودیهای شرقی، بسیار استفاده میشود.
گلیساندو در گیتار
در گیتار، تکنیک گلیساندو همان مفهوم کلی خود را حفظ کرده، اما شیوهی اجرای آن با دیگر سازها تفاوت دارد.
گلیساندو در تار و سه تار
در سازهای ایرانی مانند تنبک، تار و سهتار نیز از تکنیک گلیساندو استفاده میشود. این روش در واقع نوعی لیز خوردن یا سریدن انگشت از یک پرده به پردهی دیگر است. این شیوه در بیشتر سازهایی که با انگشتگذاری نواخته میشوند، دیده میشود.
مثلاً در سهتار، وقتی روی پردهی فا مضراب میزنید، با ادامهی همان صدا، انگشت خود را به آرامی روی دسته میکشید تا به پردهی دو برسید.
