آشنایی با تاریخچه موسیقی هرمزگان

برای درک بهتر هر سبک موسیقی، آشنایی با گذشته و ریشه‌های آن بسیار مفید است. دانستن تاریخچه به ما کمک می‌کند تا مفهوم و حس پنهان در آهنگ‌ها را بهتر بفهمیم. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، قصد داریم نگاهی به پیشینه موسیقی در استان هرمزگان، مناطق جنوبی ایران و سبک نوبان بیندازیم. امیدواریم تا پایان این مطلب همراه ما بمانید.

موسیقی هرمزگان

ریشه‌های موسیقی هرمزگان به روزگاری بازمی‌گردد که کشتی‌های بازرگانی، بردگان سیاه‌پوست را به عنوان کالا حمل می‌کردند و برای خرید و فروش انسان از خلیج‌فارس و دریای عمان عبور می‌نمودند.
گاهی برای فروش برده‌ها و گاهی به دلیل طوفان‌های سخت دریا و ناتوانی در ادامه سفر، این کشتی‌ها ناچار می‌شدند در یکی از بندرهای جنوب ایران توقف کنند.
در طول تاریخ، جزیره‌ها و شهرهای کنار خلیج‌فارس پیوندهای فرهنگی گوناگونی با سرزمین‌های دیگر داشته‌اند.
یکی از نخستین این پیوندها، آوردن غلامان و بردگان آفریقایی به این مناطق توسط بازرگانان ایرانی و خارجی در سده‌های گذشته بود.
سیاه‌پوستان برای تسکین دردها و رنج‌های خود، شب‌ها دور هم جمع می‌شدند و بر پایه آیین و سنت سرزمین مادری خود، ساز می‌زدند و آواز می‌خواندند.
این آواها به تدریج در فرهنگ و موسیقی هرمزگان رخنه کرد و با گذشت زمان، از محیط تازه‌اش الهام گرفت و رنگ‌و‌بوی محلی پیدا نمود؛ به این ترتیب موسیقی بومی هرمزگان و در کل، موسیقی کرانه جنوبی ایران زاده شد.
به مرور شمار سیاه‌پوستان بیشتر شد، تا جایی که در بندرعباس قدیم، منطقه‌ای به نام محله سیاهان شکل گرفت. این محله امروزه در محله‌ای دیگر به نام شمیل‌های بندرعباس ادغام شده است.

ساز های اولیه

سازهای ابتدایی این منطقه را با نام لیوا می‌شناختند که متشکل از دهل‌های بزرگ و گونه‌ای ساز بادی بود. به نظر می‌رسد از این سازها در جشن‌های شاد و نیز در اجرای رقص‌های مخصوصی مانند خنجر‌بازی و رقص لیوا استفاده می‌کرده‌اند.

با گذشت زمان، سازهای دیگری همچون کلم (نی قلمی)، دهل، کسر و بعدها پیپه نیز به این مجموعه موسیقایی افزوده شد.

موسیقی محلی استان هرمزگان و موسیقی مراسم زار و نوبان اگرچه تفاوت‌هایی با هم دارند، اما به دلیل درهم‌آمیختگی فرهنگی، وجوه مشترکی نیز در آن‌ها دیده می‌شود.