اصطلاح صدای شش دانگ در موسیقی ایرانی
در دنیای موسیقی، واژهها و اصطلاحات فراوانی به کار میرود. این واژهها برای توضیح دقیق مفاهیم موسیقی، شیوهی اجرا یا میزان مهارت هنرمندان استفاده میشوند. به عنوان نمونه، در نوشتههای قبلی، تعداد زیادی از این اصطلاحات را معرفی کردهایم که میتوانید با معنی و کاربرد آنها آشنا شوید. در این بخش از وبلاگ آرین لوتوس، قصد داریم عبارت “صدای شش دانگ” را برای شما توضیح دهیم. این اصطلاح معمولاً برای توصیف توانایی آوازی برخی خوانندگان و وسعت صوتی آنان به کار میرود. پیشنهاد میکنیم برای درک کامل این موضوع، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
اصطلاح صدای شش دانگ در موسیقی ایرانی
در موسیقی ایرانی، وقتی میخواهند از یک خواننده بسیار توانا تعریف کنند، از واژه «ششدانگ» استفاده میکنند. بر پایه این تعریف، اگر گستره صوتی یک خواننده دستکم دو و نیم اکتاو باشد، میگویند او صدای ششدانگ دارد.
از آنجا که بیشتر سازهای ایرانی، محدوده صوتیشان کمتر یا برابر با ششدانگ است، این اصطلاح در گفتگوهای روزمره نیز برای اشاره به «کامل بودن» یا «همهچیز» به کار میرود.
در گذشته، خوانندهای که میتوانست سه اکتاو را بخواند، ششدانگ نامیده میشد. هر اکتاو هشت نت دارد و هر دانگ برابر با چهار نت است. بنابراین، سه اکتاو در مجموع ۲۴ نت میشود. از این تعداد، دو نت مشترک هستند و در شمارش حذف میشوند. در نتیجه، هر خوانندهای که بتواند ۲۲ نت را اجرا کند، خواننده ششدانگ به شمار میآید.
تقسیمبندی صدای خوانندگان در قدیم
با این وجود، برخی از کارشناسان بر این باورند که اصطلاح “ششدانگ” به محدوده صوتی اشاره نمیکند، بلکه به زیر و بمی و ارتفاع صدای خواننده مربوط میشود. به عنوان مثال، داریوش صفوت در نوشتههای خود بیان میکند که در گذشته، صدای خوانندگان را به این شکل دستهبندی میکردند: “دودانگ” برای صدای بم، “چهاردانگ” برای صدای متوسط و “ششدانگ” برای صدای زیر به کار میرفته است.
به طور نمونه، از عبدالله دوامی یاد میشود که صدایی بم داشت و به “عبدالله دودانگ” شهرت پیدا کرده بود. از میان خوانندگان معروف با صدای زیر (ششدانگ) که آثارشان ضبط شده، میتوان به استاد محمدرضا شجریان، استاد کریمخانی، ایرج بسطامی، استاد گلپایگانی و استاد ایرج اشاره کرد. اطلاعات دقیقی درباره خوانندگان ششدانگ در دورانهای قدیمتر در دسترس نیست.
