اولین پیانیست ایرانی مرد و زن چه کسانی بودند؟
امروزه در کشور ما، مانند همه جای دنیا، پیانو یک ساز مهم و معروف است؛ اما همیشه وضع به این شکل نبوده است. وقتی برای اولین بار پیانو به ایران آمد، مدت زیادی طول کشید تا نخستین نوازندهی پیانو در ایران ظهور کند. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، سفری به گذشته خواهیم داشت تا ببینیم پیانو چگونه و چه زمانی به ایران راه یافت و همچنین اولین نوازندگان زن و مرد ایرانی این ساز چه کسانی بودند.
ورود پیانو به ایران
داستان ورود پیانو به ایران از زمان پادشاهی ناصرالدین شاه شروع میشود.
در سال ۱۸۰۶ میلادی، نماینده ناپلئون بناپارت یک پیانوی کوچک با پنج اکتاو به دربار فتحعلی شاه هدیه داد. این پیانو به مدت ۶۷ سال بدون استفاده، تنها به عنوان یک وسیله تزئینی در کاخ نگهداری میشد.
سالها بعد، در ۱۸۷۳، ناصرالدین شاه در سفری که به پاریس داشت، از یک نمایشگاه پیانو بازدید کرد و تصمیم گرفت چهار پیانوی دیگر برای دربار بخرد.
این پیانوها در مدتی کمتر از دو ماه به ایران رسیدند، اما باز هم کسی نبود که بتواند آنها را بنوازد و این سازها همچنان در نقش اشیای دکوری باقی ماندند.
اولین پیانیست ایرانی مرد
اولین فردی که برای نواختن پیانو تلاش کرد، رئیس گروه موسیقی دربار به نام «محمد صادق خان» بود. او که در نواختن سنتور مهارت داشت، با توجه به شباهتهای میان سنتور و پیانو، سعی کرد این ساز جدید را بنوازد. در ابتدا، صدای پیانو زیر دستان او چندان خوشایند نبود و بیشتر شبیه به سنتوری به نظر میرسید که کوک نبود. همین تجربه باعث شد محمد صادق خان متوجه شود که میتوان کوک پیانو را تغییر داد. او نه تنها نخستین کسی است که در ایران پیانو نواخت، بلکه اولین کسی بود که کوک این ساز را به شیوهی ایرانی درآورد. داریوش صفوت نیز محمد صادق خان را به عنوان نخستین پیانیست ایرانی تأیید کرده است.
اولین بانوی پیانیست ایرانی
اولین بانوی نوازندهی پیانو در ایران، دختر ناصرالدین شاه به نام عصمتالدوله بود. مادر او نیز تاجالدوله، همسر دوم شاه محسوب میشد.
عصمتالدوله به کمک یکی از خدمتکارانش به نام تبسم، آموزش پیانو را نزد محمد صادق خان شروع کرد. وقتی شاه از این موضوع آگاه شد، از دخترش خواست که شبها در اندرونی برایش قطعاتی با پیانو اجرا کند.
با حمایت و تشویق ناصرالدین شاه، او بعدها فراگیری ساز پیانو را نزد همسر نمایندهی اتریش و نیز مادام کلمانتین ادامه داد.
