ساز قارمون یا گارمون چیست؟

ساز قارمون یا گارمون یکی از ابزارهای موسیقی بسیار مهم در منطقه قفقاز و کشور روسیه است. این ساز از نظر شکل ظاهری بسیار شبیه به آکاردئون است. در این نوشته از وبلاگ آرین لوتوس، می‌خواهیم شما را بیشتر با این ساز آذربایجانی آشنا کنیم. تا پایان این مطلب با ما همراه بمانید.

ساز قارمون یا گارمون

ساز گارمون که با نام‌های قارمان یا قارمون نیز شناخته می‌شود، در میان اقوام مختلفی مانند مردم روس، آذربایجانی‌های ایران، چچن‌ها، تاتارها و چرکس‌ها رواج دارد. این ساز در موسیقی آذربایجانی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

گارمون در واقع نوعی آکاردئون است که هنرمندان آذربایجانی آن را با موسیقی محلی خود هماهنگ کرده‌اند. این تغییرات باعث شده تا این ساز به یکی از سازهای اصلی موسیقی منطقه آذربایجان تبدیل شود که نشان‌دهنده ذوق و مهارت سازندگان و نوازندگان آن است. این ساز به‌ویژه در مناطق آذربایجان شرقی کاربرد بیشتری دارد.

تاریخچه ساز گارمون

این ساز توسط فردی به نام چالکوف ابداع شد و بعدها در روسیه محبوبیت پیدا کرد. در آنجا به آن هارمونیا یا هارمون می‌گفتند. اما به دلیل سختی تلفظ حرف «هـ» در زبان مردمان قفقاز، نام آن به قارمونیا یا قارمون تغییر کرد. روسیه در گذشته بزرگترین کارگاه ساخت این ساز به شمار می‌رفت.

انواع گارمون

انواع مختلفی از ساز گارمون روسی وجود دارند که از جمله می‌توان به مارین، تاتار، آرخیپ، کارپوشکین، ویتکا، والنتین، استالبوف، کاباردین و چندین نمونهٔ دیگر اشاره کرد. هر یک از این انواع، معمولاً به نام منطقه‌ای که در آن رواج دارند، شناخته می‌شوند.

به نظر می‌رسد با ورود ساز قارمون در نیمهٔ دوم قرن نوزدهم به آذربایجان، این ساز جای خود را در موسیقی آن منطقه باز کرد و به ثبت رسید. نوازندهٔ سرشناس آذربایجان، مرحوم احد علی‌ان که به کوراحد معروف بود، گام کروماتیک قارمان را تکمیل نمود.

این ساز یکی از صنایع دستی استان آذربایجان شرقی به شمار می‌آید، چرا که تمام مراحل ساخت آن، از آغاز تا پایان، با دست انجام می‌گیرد.

جنس ساز گارمون

ساز قارمون که دارای صفحه‌کلید است، عمدتاً از چوب گردو ساخته می‌شود. در نمونه‌های باکیفیت و مرغوب، از چوب لیمو برای بخش بدنه استفاده می‌گردد. سایر قسمت‌های ساز نیز از چوب گردو هستند و با نقش‌های صدفی تزئین شده‌اند.
این ساز باید در محیطی خشک و به دور از رطوبت و هوای سرد نگهداری شود و دمای اتاق نباید از ۲۰ درجه سانتیگراد کمتر باشد. همچنین درِ جعبه آن را باید با آرامی و نرمی باز و بسته کرد.